Stećci Vojvode Momčila
| Stećci Vojvode Momčila | |
|---|---|
 | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Stećci - srednjovekovni nadgrobni spomenici |
| Mesto | Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 35′ S; 17° 54′ I / 44.58° S; 17.9° I |
| Kriterijum | kulturna: iii, vi |
| Referenca | 1504 |
| Upis | 2016. (41. sednica) |
| Veb-sajt | http://whc.unesco.org/en/list/1504 |
Stećci Vojvode Momčila[1] je istorijski spomenik u okolini Teslića, u naselju Vrućica, u zaseoku Brkića Potok. Spomenik predstavljaju tri srednjovjekovna stećka, koji se nalaze na vrhu manjeg brijega na jugozapadnoj padini brda Stražbenica, obraslog šumarkom.
Među lokalnim stanovništvom se nazivaju stećcima Vojvode Momčila, mada nije dokazano da je na tim prostorima vladao ili postojao ikakav Momčilo ili ikakav vojvoda. Za tri stećka se smatra da su nadgrobni spomenici „Vojvode Momčila“, njegove supruge i njihovog djeteta.[2]
Iako nije utvrđeno da je ikakav Vojvoda Momčilo vladao tim krajem, u periodu poslije rata u Bosni i Hercegovini, kada su preimenovane stare ulice i dodjeljivana imena novim, jedna ulica u vrućičkim poljima nosi naziv Ulica Vojvode Momčila.
Nije tačno utvrđeno niti koliko su stari stećci. Postoji više pretpostavki od raznih autora, ali ni jedna od postojećih pretpostavki nije naučno potvrđena (niti porečena).
Čak ni sami spomenici nisu poznati ni u iole široj okolini. Većina stanovnika grada Teslića, koji je udaljen manje od 5 km ne zna za njihovo postojanje. Stećci i okolina nisu održavani niti su pod zaštitom bilo kakve ustanove koja bi se bavila sličnim istorijskim znamenitostima.
Stećak Vojvode Momčila[uredi | uredi izvor]
Ovo je najveći stećak u grupi. Vjeruje se da je on nadgrobni spomenik samog Vojvode Momčila. Ima prizmatičnu osnovu, pravilno izrađenu od jednog komada. Gornji dio spomenika ima oblik pravilnog sarkofaga, u obliku kuće sa dvokrilnim krovom. Obrubljen je 12 cm debelim okruglim rubom. Rubovi se završavaju na uglovima u kamene jabuke. U prvoj polovini dvadesetog vijeka spomenik je duže vrijeme proveo oboren na jednu stranu.
Na najistaknutijoj strani se vidi pravilno utesana ruka od ramena, savijena u laktu, sa pesnicom, koja drži topuz ili baklju. Ispod pesnice sa pruženim palcem u vis, nalazi se držak od topuza. Glava topuza je eliptičnog oblika sa tri reda brazda.
Stećak vojvodine supruge[uredi | uredi izvor]
Stećak za kojeg narod neosnovano vjeruje da je grob supruge Vojvode Momčila Vukosave manji je od prethodnog. Nalazi se neposredno uz uzglavlje. Okrenut je po dužini u pravcu sjever-jug. Stećak je dugačak 110, širok 80, a visok 180 cm[3]. Preko polovine ima utesan pojas širok 14 cm. Od tog pojasa se počinje sužavati i završava se u obliku kupole sa istesanom jabukom na vrhu. Iz nje se spuštaju na sve strane brazde i 14 polja. Daje izgled kupole ili kapa sa spuštenim pokrivačem. Na stećku nema nikakvih drugih ornamenata.
Stećak djeteta[uredi | uredi izvor]
Treći stećak, koji je po narodnom vjerovanju grob „sina Vojvode Momčila“ leži južno od glavnog spomenika. Po izradi je najjednostavniji, a po veličini najmanji. Izradom je dosta sličan prvom, ali se ne svršava u jednom šljemenu, već svaka strana ima oblik pravilnog trapeza. Na gornjem dijelu pravougaono-horizontalnog krova istesana je jabuka, koja ima ovalan oblik. Rubovi i ovoga stećka su obrubljeni okruglo istesanim, 10 cm debelim rubom. Na njemu nema nikakvoga natpisa, pi posebne skulpture.
Kopije Stećaka Vojvode Momčila u Muzeju u Doboju[uredi | uredi izvor]
U lapidarijumu JU Muzeja u Doboju (šire poznat kao Regionalni muzej u Doboju) su postavljene vijerne kopije stećaka[4] 2012. godine.
_02.jpg)
Prva kopija jednog od tri stećka postavljena je 6. oktobra 2012. godine. Kopije tri stećka izrađene su od armiranog natur betona i po izgledu, dimenzijama i prostornom položaju odgovaraju originalu. Autor kopije stećaka je akademski vajar i keramičar Drago Handanović. Izrada je trajala gotovo godinu dana [5][6] u saradnji sa stručnjacima Muzeja u Doboju. Radu u muzejskoj radionici prethodio je desetodnevni boravak na terenu gdje su napravili 19 otisaka od gipsanih negativa sa tri stećka. Sve tri kopije se sastoje od 19 gipsanih i armiranih dijelova. Kopije su rađene u sitnozrnastoj frakciji, tako da mreža i kvalitet betona garantuju neograničenu trajnost stećaka.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Petar Bogunović: „Iz usorskog kraja i okoline“ (1937)
- Boško N. Petrović: „Vojvoda Momčilo“.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- ^ https://stecakmap.info/nekropola/stecci-vojvode-momcila/
- ^ https://www.kulturateslic.com/sr/%d1%81%d1%82%d0%b5%d1%9b%d1%86%d0%b8-%d0%b2%d0%be%d1%98%d0%b2%d0%be%d0%b4%d0%b5-%d0%bc%d0%be%d0%bc%d1%87%d0%b8%d0%bb%d0%b0/
- ^ https://www.glassrpske.com/lat/kultura/kultura_vijesti/Stecci-uspomena-na-vojvodu-Momcila/106576
- ^ http://poljeinfors-bih.blogspot.com/2012/11/umjetnik-handanovic-postavlja-vjerne.html
- ^ https://www.glassrpske.com/lat/kultura/kultura_vijesti/Stecci-uspomena-na-vojvodu-Momcila/106576
- ^ https://www.youtube.com/watch?v=GHhQG-KxGi4