Trg partizana (Užice)
Trg partizana u Užicu predstavlja jedinstven prostor urbanistički dizajniran u formi scenske postavke u više nivoa. Trg je stecište okupljanja svih generacija i omiljeno mesto mladih, kako za dnevne šetnje tako i večernja okupljanja i druženja. Trg partizana je oduvek bio centar okupljanja i mesto za različite priredbe i manifestacije, kulturne, zabavne ili političke prirode. Okružen bioskopom, pozorištem, narodnom bibliotekom i mnogim kafićima neprimetno se spušta u nivoima ka keju reke Đetinje. Nekada je u središtu trga stajao spomenik Josipa Broza Tita, ali je on kasnije sklonjen u dvorište Narodnog muzeja u Užicu. Trg su često poredili sa onim u Braziliji, a još šezdesetih godina o njemu je pariski prestižni časopis „Arhitektura danas“ pisao kao o sjajnom primeru urbanog graditeljstva. U popodnevnim časovima deo glavne ulice koja preseca trg se zatvara i pretvara u šetalište koje do kasnih večernjih sati vrvi od ljudi.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Trg partizana je bila uspešna, jedinstvena, skoro ekscesno vredna pojava u jugoslovenskoj arhitekturi, a sasvim sigurno najveći domet srpske arhitekture i urbanizma. U bivšoj Jugoslaviji se smatralo da su od svih urbanih rešenja gradskih trgova samo tri bila celovita, likovno sveobuhvatna, dovršena i u svemu prihvaćena od struke i građana kojima je bila i posvećena. Bili su to Trg Revolucije u Ljubljani, u Velenju, i u Titovom Užicu, arhitekte Stanka Mandića.
Radovi na samom Trgu otpočeti su 7. decembra 1959. godine, a završeni 5. juna 1961. godine.[1].
Ceo gradski Trg projektovan je tako da bude uokviren zgradama koje će izazivati pešačko strujanje, odnosno preneti jedan deo gradskog života na ovaj prostor. Zgrada Spomen-doma, po prvobitnoj ideji, zamišljeno je da bude jedna od najposećenih na Trgu, jer objedinjuje: pozorište, bioskop, narodni univerzitet, čitaonicu sa bibliotekom i arhiv, omladinsku dvoranu za igranke, dramsku, horsku, literarnu i druge kulturno-umetničke sekcije i društveno-političke organizacije.
Posle rata u gradu je postojala samo jedna savremena ulica. Sve su ostale bile pokrivene turskom kaldrmom. Kako je Trg rastao, tako su se i one presvlačile novim zastorom. Tako je izrastao i Trg u krilu tih ulica.
Način gradnje i uređenja[uredi | uredi izvor]
Građen je da bude društveno-javni centar grada, s obzirom na namenu zgrada koje ga obziđuju: Robna kuća, Gradska galerija, Narodna banka, lokali i prodavnice u objektima, Gradski društveni dom i pošta. U pogledu saobraćaja Trg je pešački, dok se kolski odvija ulicama koje ga okružuju.
Trg se uglavnom izrađivao od asfalta i kamene ploče. Za popločavanje su korišćene tri vrste kamena:
- aranđelovački granit (majdan Pločnik i majdan Vegan u selu Partizani) iz Aranđelovca i
- Maće iz istoimenog sela kod Ivanjice.
Svi završni radovi popločavanja uokvireni su ivičnjacima od crnog poliranog jablaničkog granita u dužini od 609 metara.
Kako ne bi sve bilo betonski sivo i kameno belo, pobrinulo se Šumsko gazdinstvo iz Užica koje je obavilo sve radnje na ozelenjavanju Trga. Posađene su 3 sadnice breze, 30 sadnica omorike, platani, lipove sadnice, kao i kesten koji je tu bio i pre počekta radova.[2].
Spomenik Titu[uredi | uredi izvor]
4,75 metara visoku skulpturu Josipa Broza, sačinio je zagrebački vajar Frano Kršinić. Završne skice urađene su u ateljeu Antuna Augustinčića, u Zagrebu. Prvobitna ideja umetnikova bila je da Broza predstavi u dinamičnoj pozi, na konju, ali od toga se odustalo. Razlog je bila isuviše očigledna sličnost takve jedne figuracije sa spomenicima Banu Jelačiću u Zagrebu i spomeniku Knezu Mihailu Obrenoviću u Beogradu. Namera je bila da se spomenikom u Užicu ličnost Josipa Broza, izvajana u bronzi, reši tako da nedvosmisleno asocira na njegovu vremensku neponovljivost i originalnost.[3].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Prošlost, sadašnjost i budućnost Trga partizana u Užicu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. novembar 2018) , Pristupljeno 25. Maja 2016.
- ^ Mihajlo Mitrović: Kada rušite spomenike, sačuvajte im postolja! , Pristupljeno 19. Maja 2016.
- ^ Istorijski i kulturni spomenici (1945-1975) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. jul 2016) , Pristupljeno 25. Maja 2016.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Marković, V. Željko; CAR&GRADSKI MEMENTO, Užice,2008. , izdavač: Istorijski arhiv Užice