Pređi na sadržaj

Udžeru Nunukal

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Udžeru Nunukal
Datum rođenja(1920-11-03)3. novembar 1920.
Mesto rođenjaStradbroke Island
Datum smrti16. septembar 1993.(1993-09-16) (72 god.)
Mesto smrtiAltona Meadows

Udžeru Nunukal (rođena kao Ketlin Džin Meri Ruska, kasnije Ket Voker; 3. novembar 1920 — 16. septembar 1993) bila je aboridžinska australijska politička aktivistkinja, umetnica i pedagog. Vodila je kampanju za prava Aboridžina.[1] Nunkal je bila najpoznatija po svojoj poeziji i bila je prva australijska Aboridžinka koja je objavila knjigu stihova.[2]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Pridružila se Australijskoj ženskoj vojsci 1942. godine, nakon što su njena dva brata zarobili Japanci pri padu Singapura. Službovala je kao signalizator u Brizbejnu, gde je upoznala mnoge crne američke vojnike, kao i evropske Australijance. Ovi kontakti su pomogli da se postave temelji za njeno kasnije zagovaranje prava Aboridžina.[3] Tokom 1940-ih, pridružila se Komunističkoj partiji Australije jer je to bila jedina partija koja se protivila politici Bele Australije.[4][5]

Tokom 1960-ih Voker se pojavio kao istaknuti politički aktivista i pisac. Bila je državni sekretar u Kvinslendu Saveznog saveta za unapređenje Aboridžina i stanovnika ostrva Tores Strait (FCAATSI),[6] i bila je uključena u niz drugih političkih organizacija. Imala je ključnu ulogu u kampanji za reformu australijskog ustava kako bi se Aboridžinima omogućilo puno državljanstvo, lobirajući kod premijera Roberta Menzisa 1965. i njegovog naslednika Harolda Holta 1966.[7] U jednoj deputaciji 1963, ona je Robertu Menzisu održala lekciju o stvarnosti života Aboridžina. Nakon što je premijer ponudio gostima alkoholno piće, zaprepastio se kada je od nje saznao da bi u Kvinslendu mogao da bude u zatvoru zbog toga.[8]

Napisala je mnogo knjiga, počevši od We Are Going (1964), prve knjige koju je objavila žena Aboridžina.[9] Naslovna pesma zaključuje:

The scrubs are gone, the hunting and the laughter.
The eagle is gone, the emu and the kangaroo are gone from this place.
The bora ring is gone.
The corroboree is gone.
And we are going.

Njena prva knjiga poezije bila je izuzetno uspešna i rasprodata je u nekoliko izdanja. Time je Nunukal postala najprodavaniji pesnik u Australijiam, uz Si. J. Denisa.[10] Recepcija kritičara bila je podeljena. Neki kritičari su dovodili u pitanju da li je autorka samostalno napisala knjigu, kao etnička Aboridžinka. Drugi su bili uznemireni aktivističkim kontekstom pesama i smatrali su da su one „propaganda“ pre nego što su smatrali pravom poezijom.[11] Sama pesnikinja je prigrlila ideju da je njena poezija propaganda. Svoj stil je opisala kao sloganistički, građansko-pismački, prost i jednostavan.[12] Svojim radom je želela da što široj publici prenese lični osećaj ponosa na svoje aboridžinstvo kao i da populariše jednakost i prava za Aboridžine kroz književna dela.[13]

Voker je bila inauguraciona predsednica komiteta Fondacije za publikacije Aboridžina, koja je izdavala časopis Identitet 1970-ih.[14]

Godine 1972. kupila je imanje na ostrvu Nort Strejdbrouk Ajland koje je nazvala Moongalba („mesto za sedenje“) i osnovala Ninikal-Nuj obrazovni i kulturni centar.[1] Tokom 1977. godine objavljen je dokumentarac o njoj pod nazivom Shadov Sister . Režirao ga je i producirao Frenk Hajmans, a direktor fotografije bio je Džef Barton. Film opisuje njen povratak u Mungalbu i život tamo.[15] U intervjuu iz 1987. opisala je svoj obrazovni program na Mungalbi, i spomenula je podatak da je u poslednjih sedamnaest godina na ostrvu imala 26.500 dece. Bele dece kao i crne. A da je bilo zelenih, volela bih ih takođe ... Ja sam slep za boje, vidite. Učim ih o kulturi Aboridžina. Učim ih o ravnoteži prirode."[16] Nunukal je bila posvećena obrazovanju na svim nivoima, i sarađivala je sa univerzitetima u kreiranju programa za obrazovanje nastavnika koji bi doveli do bolje nastave u australijskim školama.[17]

Dana 13. juna 1970. Nunukal (kao Ketlin Džin Meri Voker) dobila je ordena Britanske imperije (MBE) za svoje zasluge u zajednici.[18]

Godine 1974. Nunukal je bila na letu Britiš ervejza koji su oteli teroristi koji su vodili kampanju za oslobođenje Palestine. Otmičari su upucali člana posade i putnika i naterali avion da odleti na nekoliko različitih afričkih destinacija. Tokom tri dana u zatočeništvu, koristila je tupu olovku i avionsku torbu za bolovanje iz džepa sedišta da je napisala dve pesme, „Opšte mesto“ i „Jusuf (otmičar)“.[19][20][21]

Na izborima 1983. se kandidovala na u državi Kvinslend za političku partiju Australijskih demokrata u izbornom okrugu Redlands. Njena kampanja se fokusirala na politike koje promovišu životnu sredinu i prava Aboridžina.[22] Dobila je 6,4% glasova biračkog tela na primarnim izborima i nije izabrana.

Godine 1986. igrala je Evu u filmu Brusa Beresforda, The Fringe Dwellers.[23][24]

U decembru 1987. najavila je da će vratiti svoj MBE u znak protesta zbog namere australijske vlade da proslavi dvestogodišnjicu Australije, koju je opisala kao 200 godina čistog nepatvorenog poniženja Aboridžina. Takođe je najavila da će promeniti svoje ime u Udžeru Nunukal, pri čemu Udžeru znači „drvo od papirne kore“, a Nunukal je ime njenog naroda.[25][26]

Lični život

[uredi | uredi izvor]

Pohađala je državnu školu Dunvič, a zatim je postala sluškinja u domaćinstvu.[27][5]

Dana 8. maja 1943. udala se za prijatelja iz detinjstva i radnika na obali Brizbejna Brusa Vokera u Metodističkoj crkvi, Vest End, Brizbejn. Par je imao sina Denisa, ali su se kasnije rastavili.[4][5][28]

Radila je za Rafaela i Filis Cilento[29] i dobila je drugog sina, Vivijan Čarls Voker, sa sinom Cilentovih Rafaelom mlađim, rođenim u Brizbejnu 1953. godine. Godine 1970. Vivijan je dobila prvu stipendiju Aboridžina za pohađanje Nacionalnog instituta za dramsku umetnost i radila u scenskoj i vizuelnoj umetnosti .[30] Živeo je i radio u inostranstvu dugi niz godina pre nego što se vratio u Australiju.[31] Godine 1988. usvojio je autohtono ime[29][4][27] i iste godine je sa svojom majkom koautor The Rainbow Serpent, za Ekpo 88.[30] U martu 1990. režirao je svetsku premijeru Munjonga, Ričarda Volija, u Viktorijanskom umetničkom centru.[32] Preminuo je 20. februara 1991.[30][33]

Preminula je od raka 16. septembra 1993. u bolnici u Brizbejnu, u dobi od 72 godine. Sahranjena je u Mungalbi na ostrvu Nort Strejdbrouk.[1][4][27][34]

Nasleđe

[uredi | uredi izvor]

Sam Votson je napisao dramu pod naslovom Oodgeroo: Bloodline to Country, zasnovanu na stvarnom iskustvu Nunukal kao Aboridžinke na letu koji su oteli palestinski teroristi kada se vraća kući sa sastanka komiteta u Nigeriji za crne i crne u svetu. Afrički festival umetnosti i kulture.[35]

Nukalovu poeziju su za muziku adaptirali brojni kompozitori, uključujući Kristofera Gordona, Kler Meklin, Stivena Lika, Endrua Forda, Pola Stenhopa, Meri Mago i Džozefa Tvista.[36]

Priznanje

[uredi | uredi izvor]

Osvojila je nekoliko književnih nagrada, uključujući medalju Meri Gilmor (1970), nagradu Džesi Ličfild (1975) [37] i nagradu FAV Patriša Vajkart za aboridžinakse pisce (1985).[38][39]

Dobila je počasni doktorat iz književnosti Univerziteta Makveri za doprinos australijskoj književnosti 1988.[40][41] Takođe je proglašena za počasnog doktora Univerziteta Grifit 1989. godine,[42] a 1991. godine dobila je još jednu počasnu doktorsku diplomu, Univerziteta Monaš.[43] Godine 1992. dobila je počasni doktorat Tehnološkog fakulteta Univerziteta u Kvinslendu za doprinos književnosti i kao priznanje za njen rad u oblasti obrazovanja.[37]

Godine 1979. nagrađena je šestim godišnjim Oskarom na ceremoniji dodele Mišo nagrada, koju je organizovala Kuća slavnih američkih crnih filmskih stvaralaca, a iste godine je dobila i Međunarodnu glumačku nagradu za film Sestre iz senke.[44]

Dodeljen joj je je Ordena Britanske imperije 1970. godine, ali je 1987. vratila nagradu u znak protesta na proslavama australijske dvestogodišnjice kako bi dala političku izjavu o stanju svog naroda.[26][1]

Godine 1985. proglašena je Aboridžinom godine od strane Nacionalnog komiteta za obeležavanje dana Aboridžina (NADOC, sada NAIDOC). Ovu počast su joj dodelili starosedeoci.[34][45]

Godine 1991., spomen ploča sa njenim imenom bila je jedna od prvih postavljenih na šetalištu pisaca u Sidneju.[46]

Godine 1992. Tehnološki univerzitet u Kvinslendu (KUT) dodelio joj je počasni doktorat Pedagoškog fakulteta kao priznanje za njen doprinos književnosti i obrazovanju. Univerzitet takođe ima Udžeru program stipendija koji obezbeđuje dodiplomske i postdiplomske stipendije za studente Aboridžina i Tores Strejt ostrva.[47]

Godine 2009. kao deo proslave Q150, proglašena je za jednu od ikona Q150 Kvinslenda, kao „uticajna umetnica“.[46]

Godine 2016. Festival poezije u Kvinslendu uveo je program starosedelačkog stanovništva koji je uključivao inauguralnu nagradu za domorodačku poeziju Udžeru Nunukal.[48]

Po njoj je nazvana izborna jedinica Udgeru stvorena u izbornoj preraspodeli države Kvinslend 2017.[49]

Dela

[uredi | uredi izvor]
Poezija
  • Municipal Gum (1960)
  • "A Song of Hope" (1960)
  • We are Going: Poems (1964)
  • The Dawn is at Hand: Poems (1966)
  • Ballad of the Totebrush (1966)
  • The Past (1970)
  • White Australia (1970)
  • All One Race (1970)
  • Freedom (1970)
  • Then and Now (1970)
  • Last of His Tribe (1970)
  • My People: A Kath Walker collection (1970)
  • No More Boomerang (1985)
  • Then and now (1985)
  • Kath Walker in China (1988)
  • The Unhappy Race (1992
  • The Colour Bar (1990)
  • Let Us Not Be Bitter (1990)
  • Oodgeroo (1994)
Za decu
  • Stradbroke Dreamtime (1972)
  • Father Sky and Mother Earth (1981)
  • Little Fella (1986)
  • The Rainbow Serpent (1988)
Druge publikacije
  • Towards a Global Village in the Southern Hemisphere (1989)
  • The Spirit of Australia (1989)
  • Australian Legends And Landscapes (1990)
  • Australia's Unwritten History: More legends of our land (1992)
  • Oodgeroo of the tribe Nunukul in The Republicanism Debate (1993)

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v g Land, Clare (16. 9. 2013). „Oodgeroo Noonuccal (1920–1993)”. Australian Women's Archives Project. Arhivirano iz originala 4. 3. 2016. g. Pristupljeno 23. 2. 2016. 
  2. ^ "Oodgeroo Noonuccal." Encyclopedia of World Biography Supplement, Vol. 27. Gale, 2007
  3. ^ „Indigenous defence service - The Australian War Memorial”. www.awm.gov.au. Arhivirano iz originala 3. 3. 2018. g. Pristupljeno 5. 3. 2018. 
  4. ^ a b v g Abbey, Sue. „Oodgeroo Noonuccal (1920–1993)”. Noonuccal, Oodgeroo (1920–1993). Australian Dictionary of Biography. National Centre of Biography, Australian National University. Arhivirano iz originala 13. 5. 2019. g. Pristupljeno 13. 5. 2019. 
  5. ^ a b v „Obituary: OODGEROO NOONUCCAL (Kath Walker) A tireless fighter for land and civil rights”. The Canberra Times. 68 (21,339). Australian Capital Territory, Australia. 17. 9. 1993. str. 4. Pristupljeno 6. 11. 2019 — preko National Library of Australia. 
  6. ^ Cochrane 1994, str. 67; Elaine Darling, They spoke out pretty good: politics and gender in the Brisbane Aboriginal Rights Movement 1958–1962 (St Kilda, Vic.: Janoan Media Exchange, c1998.), p. 189.
  7. ^ Cochrane 1994, str. 63
  8. ^ „Oodgeroo Noonuccal (Kath (Ruska) Walker)”. Reconciliation Australia. Arhivirano iz originala 5. 4. 2012. g. Pristupljeno 20. 5. 2016. 
  9. ^ Maori and Aboriginal Women in the Public Eye: Representing Difference, 1950-2000. ANU E Press. decembar 2011. ISBN 9781921862625. Arhivirano iz originala 23. 2. 2015. g. Pristupljeno 23. 2. 2014. 
  10. ^ Mitchell, (1987), pp. 200–2.
  11. ^ Rooney, Brigid, Literary activists: writer-intellectuals and Australian public life (St Lucia, Qld.) : University of Queensland Press, 2009, pp. 68–9
  12. ^ Kath Walker, "Aboriginal Literature" Identity 2.3 (1975) pp. 39–40
  13. ^ Cochrane 1994, str. 37
  14. ^ „Records of the Aboriginal Publications Foundation: MS3781” (PDF). AIATSIS Library. Pristupljeno 29. 9. 2022. 
  15. ^ „Shadow Sister: A Film Biography of Aboriginal Poet Kath Walker (Oodgeroo Noonuccal), MBE”. Arhivirano iz originala 19. 7. 2008. g. Pristupljeno 14. 3. 2017. 
  16. ^ Mitchell, (1987), p. 206.
  17. ^ Rhonda Craven, "The role of teachers in the Year of Indigenous people: Oodgeroo of the Tribe Noonuccal (Kath Walker)", Aboriginal Studies Association Journal, No. 3 (1994), p. 55-56.
  18. ^ „Mrs Kathleen Jean Mary Walker”. It's An Honour. Australian Government. Arhivirano iz originala 2019-11-06. g. Pristupljeno 2019-11-06. 
  19. ^ Powell, Marg; Rickertt, Jeff. „Kath Walker - Sick Bag Poem - Treasures from the Fryer Library”. Library.uq.edu.au. Arhivirano iz originala 31. 3. 2012. g. Pristupljeno 12. 1. 2012. 
  20. ^ „WORLD NEWS”. The Canberra Times. 49 (13,923). Australian Capital Territory, Australia. 27. 11. 1974. str. 6. Pristupljeno 6. 11. 2019 — preko National Library of Australia. 
  21. ^ „AUSTRALIAN HOSTAGES Hijackers free 17 from British jet”. The Canberra Times. 49 (13,921). Australian Capital Territory, Australia. 25. 11. 1974. str. 1. Pristupljeno 6. 11. 2019 — preko National Library of Australia. 
  22. ^ Floyd, B., Inside Story, p. 71, Boolarong Press, Salisbury.
  23. ^ The Fringe Dwellers (1986) - IMDb, Arhivirano iz originala 6. 8. 2013. g., Pristupljeno 2019-12-30 
  24. ^ „The Fringe Dwellers”. australianscreen (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 6. 3. 2016. g. Pristupljeno 2019-12-30. 
  25. ^ „Aboriginal poet will return MBE”. The Canberra Times. 62 (19,065). Australian Capital Territory, Australia. 16. 12. 1987. str. 3. Pristupljeno 6. 11. 2019 — preko National Library of Australia. 
  26. ^ a b „Encyclopedia of World Biography Supplement: Supplement (Mi-So): Oodgeroo Noonuccal Biography”. Notable Biographies. Arhivirano iz originala 27. 2. 2016. g. Pristupljeno 23. 2. 2016. 
  27. ^ a b v „Oodgeroo Noonuccal”. AustLit. 20. 5. 2019. Arhivirano iz originala 2019-11-06. g. Pristupljeno 2019-11-06. 
  28. ^ „Marriage registration: Kathleen Jean Mary Ruska”. Family history research. Queensland Government. Arhivirano iz originala 6. 11. 2019. g. Pristupljeno 6. 11. 2019. 
  29. ^ a b „Oodgeroo Noonuccal”. Australian Poetry Library. University of Sydney. Arhivirano iz originala 2. 2. 2014. g. 
  30. ^ a b v „Kabul Oodgeroo Noonuccal, 1953-”. Fryer Library Manuscripts. 19. 2. 2020. Pristupljeno 8. 8. 2022. 
  31. ^ Croft, Brenda (2006). „Michael Riley: Sights Unseen”. Exhibition, with extensive biographical notes. Arhivirano iz originala 3. 12. 2021. g. 
  32. ^ „Aboriginal National Theatre Trust Limited - records, 1902-1991 [Catalogue record]”. State Library of New South Wales. Old Catalogue. Pristupljeno 8. 8. 2022. 
  33. ^ „Kabul Oodgeroo Noonuccal”. AustLit. 23. 7. 2014. Pristupljeno 8. 8. 2022. 
  34. ^ a b „Passing of Oodgeroo of The Tribe Noonuccul”. Torres News (51). Queensland, Australia. 1. 10. 1993. str. 20. Pristupljeno 6. 11. 2019 — preko National Library of Australia. 
  35. ^ „Oodgeroo - Bloodline To Country”. AustralianPlays.org. Arhivirano iz originala 30. 3. 2012. g. Pristupljeno 12. 1. 2012. 
  36. ^ „Oodgeroo Noonuccal : Australian Music Centre”. Arhivirano iz originala 14. 3. 2017. g. Pristupljeno 14. 3. 2017. 
  37. ^ a b „Oodgeroo Noonuccal story”. Queensland University of Technology (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 2019-11-06. g. Pristupljeno 2019-11-06. 
  38. ^ „FAW Patricia Weickhardt Award to an Aboriginal Writer”. AustLit. Pristupljeno 7. 11. 2023. 
  39. ^ „100 great Aboriginal and Torres Strait Islanders you really ought to know”. Central News. 14. 10. 2023. Pristupljeno 7. 11. 2023. 
  40. ^ Australian Poetry Library. „Noonuccal, Oodgeroo”. www.poetrylibrary.edu.au. University of Sydney and the Copyright Agency Limited. Arhivirano iz originala 26. 2. 2020. g. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  41. ^ Macquarie University. „Honorary doctorates: Previous honoris causa recipients”. MQU Students (na jeziku: engleski). Sydney. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  42. ^ Griffith University. „Award of Doctor of the University”. Griffith Archive. Nathan, Queensland. Arhivirano iz originala ((In 1977, the Griffith Council resolved to change the name of the degree to Doctor of the University)) 27. 2. 2020. g. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  43. ^ Monash University. „Roll of Honorary Graduates: Oodgeroo of the Tribe Noonuccal”. Your alumni community (na jeziku: engleski). Clayton, Victoria. Pristupljeno 6. 4. 2021. 
  44. ^ Who's Who of Australian Women. Methuen Australia Pty Ltd. 1982. ISBN 0454004370. 
  45. ^ „National NAIDOC Awards: Winner profiles” (Person of the Year Award; Note: In 1985, this award was known as "Aboriginal of the Year".). www.naidoc.org.au (na jeziku: engleski). Commonwealth of Australia. 2021. Pristupljeno 6. 4. 2021. „At the end of every NAIDOC Week, the National NAIDOC Awards are announced at a ceremony and ball event in the national focus city” 
  46. ^ a b Bligh, Anna (10. 6. 2009). „PREMIER UNVEILS QUEENSLAND'S 150 ICONS”. Queensland Government. Arhivirano iz originala 24. 5. 2017. g. Pristupljeno 24. 5. 2017. 
  47. ^ „Oodgeroo Noonuccal Postgraduate and Undergraduate Scholarships” (PDF). Queensland University of Technology. Arhivirano (PDF) iz originala 6. 11. 2019. g. Pristupljeno 6. 11. 2019. 
  48. ^ „Queensland Poetry Festival”. ATSICHS. Arhivirano iz originala 15. 2. 2017. g. Pristupljeno 24. 8. 2017. 
  49. ^ Queensland Redistribution Commission (26. 5. 2017). „Determination of Queensland's Legislative Assembly Electoral Districts” (PDF). Queensland Government Gazette. str. 177. Arhivirano iz originala (PDF) 29. 10. 2017. g. Pristupljeno 29. 10. 2017. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Уджеру_Нунукал&oldid=28795886”