Hankučin
Hankučini (ili Hani) su atabaskanski narod, domoroci su Severne Amerike. Njihova tradicionalna teritorija nalazi se u centralnom delu istočne Aljaske i centralnom delu zapadnog Jukona, oko gornjeg toka reke Jukon i njenih pritoka. Ime Hankučina potiče iz gvičinskog (ili kučinskog) jezika i znači „narod reke”. Hankučinski (ili hanski) jezik pripada centralnoaljasko-jukonskoj podgrupi severne grupe atabaskanskih jezika.[1]
Danas većina Hankučina živi u Dosonu u Jukonu i Ig`l Vilidžu na Aljasci. Broj registrovanih pripadnika „Hankučin prve nacije” u Kanadi je oko 1.100.[2]
Podgrupe[uredi | uredi izvor]
Hankučinske podgrupe:
- Nuklako pleme (ili Takon, Klondajk, Mushajd, Isakovo ili Dosonsko pleme) koje je naseljavalo obale reke Jukon u Jukonu. Većina ih je danas naseljena u gradu Dosonu u Jukonu.
- Ig`l Hankučin pleme (ili Kačikotin, Dejvidovo, kasnije Džonijevo pleme) koje je naseljavalo obale reke Jukon na teritoriji Aljaske, glavno selo im je Ig`l Vilidž
- Citoklinotin pleme (ili Fetutlin, Čarlijevo ili Fortimajl pleme) koje je naseljavalo obale reke Fortimajl
Jezik[uredi | uredi izvor]
Hankučinski (ili hanski) jezik je najsličniji gvičinskom (ili kučinskom) jeziku. Manje je blizak gornjo tananskom i severno tučonskom jeziku. Hankučinski jezik su jukonski domoroci Gvičini (ili Kučini), Severni i Južni Tučoni, Gornje Tanane i Tagiši koristili kao lingva franka krajem 19. veka u vreme zlatne groznice u Jukonu. Danas je hankučinski jezik najugroženiji domorodački jezik na Aljasci, gde je preostalo sam nekoliko pojedinaca koji govore jezikom i svi su stariji od 60 godina.[3]
Etnografija[uredi | uredi izvor]
Hankučini su više zavisili od ribe nego od divljači. Najviše su lovili lososa. Naseljavali su se početkom proleća oko reka gde su pripremali kanue, mreže i ostalo što im je bilo potrebno za ribolov. Tokom leta od juna do septembra trajao je lov na losose. Ulovljene losose su sušili i ostavljali za zimu. Zimi su se delili na manje porodične grupe koje su se bavile lovom na divljač kao što su losovi i karibui.[4]
Oružje koje su Hankučini koristili u lovu bili su luk i nekoliko vrsta strela, koplja i harpuni, u lovu su koristili i mreže i razne zamke. Kao prevozna sredstva su koristili kanue od brezine kore, čamce od losove kože i sanke, a koristili su i krplje za sneg (kao pomoć pri kretanju kroz sneg).[3]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Hankučini su među poslednjima od severnih atabaskanskih naroda uspostavili kontakt sa Evropljanima. Do prvog kontakta je došlo nakon što je 1847. osnovan Fort Jukon u blizini hankučinske teritorije. Hankučini su dolazili do Fort Jukona zbog trgovine sa belcima. Nakon kupovine Aljaske 1869. (koju je od Rusije kupila Amerika) zatvoren je Fort Jukon. Nekoliko godina kasnije na teritoriji Hankučina su osnovane dve trgovinske postaje 1873. u blizini današnjeg grada Ig`l na Aljasci i Fort Rilaj`ns 1874.[5]
Nakon uspostavljanja trgovine sa belcima Hankučini su se sve više bavili zamkarenjem i trgovinom krznom, a sve manje ribolovom i lovom karibua. Takođe, se povećala njihova zavisnost od proizvoda koje su kupovali od belaca. Umesto u tradicionalnim šatorima od kože, počeli su da žive u kolibama napravljenim od drveta koje su gradili u blizini naselja belaca. Prihvatali su hrišćanstvo, a prva hrišćanska misija je osnovana u selu Fortimajl 1887.[5]
Krajem 19. veka nakon početka Zlatne groznice u Klondajku, na njihovu teritoriju se naselio veliki broj tragača za zlatom. Početkom 20. veka većina tragača za zlatom je napustila njihovu zemlju, a oni su ponovo postali izolovani, što je trajalo do 1950-ih i izgradnje puteva na njihovoj teritoriji. Do 1960-ih većina Hankučina se naselila u jukonski grad Doson, a manja grupa u Ig`l Vilidž na Aljasci.[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ethnologue
- ^ „Tr’ondëk Hwëch’in First Nation”. Arhivirano iz originala 16. 11. 2012. g. Pristupljeno 23. 11. 2016.
- ^ a b Crow John R. and Obley Philip R. (1981). "Han" pp. 506.
- ^ Crow John R. and Obley Philip R. (1981). "Han" pp. 507-508
- ^ a b v Crow John R. and Obley Philip R. (1981). "Han" pp. 509-511
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2015. Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com/18/.
- Crow John R. and Obley Philip R.. "Han". In edited by June Helm. general editor, vol. 6, Sturtevant, W.C. "Handbook of North American Indians: Subarctic", Smithsonian Institution, Washington, D.C. Government Printing Office. 1981. ISBN 978-0-16-004578-3.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Geografska rasprostranjenost domorodačkih naroda Aljaske i pograničnih delova Sibira i Kanade
- Tr’ondëk Hwëch’in First Nation Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. novembar 2012)
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
