Hilderik I

Hilderik I
Lični podaci
Datum rođenja	oko 437.
Datum smrti	481/482.
Mesto smrti	Turne,
Period	457/458. — 481/482.
Prethodnik	Meroveh
Naslednik	Hlodoveh I

Hilderik I je bio kralj Franaka u periodu od oko 458. do 481. iz dinastije Merovinga.

Pretpostavlja se da je sin legendarnog kralja Meroveha. On je prvi franački kralj, čije postojanje potvrđuju ne samo pisani, već i materijalni istorijski izvori.

Ime „Hilderik“ je sa franačkog jezika prevedeno kao „Jaki u borbi“ ili „Moćni ratnik“.

Biografija

Početak vladavine i progonstvo Hilderika

Hilderik je bio kralj jednog od plemena Salijkih Franaka i vladao je teritorijom sa centrom u Turneu. Dok se o Hlodionu i Merovehu i o njihovoj vladavini praktično ništa ne zna, o Hilderiku postoje podaci, mada prilično oskudni od Grigorija Turskog, koje je on preuzeo, po svemu sudeći, iz Anala grada Anžea, koji nisu preživeli do našeg vremena. Grigorije nije rekao koje godine je Hilderik postao kralj u Turneu, nasledivši rano preminulog Meroveja. Uopšte, priča o njemu Grigorija Turskog ima pomalo legendarni karakter. Hilderik se, prema Grguru od Tura, odlikovao preteranom razuzdanošću. On je zavodio kćeri Franaka, zbog čega su ga Franci lišili kraljevske vlasti i, da bi izbegao pogubljenje, on je bio prinuđen da pobegne u kraljevinu Tiringiju, kod kralja Bizina. Kao što se vidi, moć kraljeva uoči formiranja varvarskih kraljevstava od strane germanskih plemena i dalje je bila u velikoj meri ograničena normama vojne demokratije. Kralj je mogao biti lišen vlasti i proteran ako je prekršio prava slobodnih saplemenika. Franci su, prema Grigoriju Turskom, u njegovom odsustvu priznali kralja rimskog zapovednika u Severnoj Galiji Egidija. Ovo se verovatno mora shvatiti kao da su se Franci u nekom obliku potčinili njegovoj vlasti kao carskog generala. Treba napomenuti da moderni naučnici dovode u pitanje ovu priču, iako se ne osporava postojanje saveza između Franaka i Egidija. U leto 458. godine, Egidije je, zajedno sa Francima, zauzeo Lugdun (savremeni Lion), izbacivši odatle Burgunde. Istovremeno, grad je zverski opljačkan.

U međuvremenu, u Galiji se razvijala sledeća politička situacija. Kada je 455. godine glavni komandant rimskih trupa u Galiji Avit proglašen za cara i otišao u Rim, Egidije, koji je ranije bio pod njegovom komandom, preuzeo je njegov položaj. Tokom kratke vladavine Avita i tokom vladavine sledećeg cara Majorijana, sa kojim je Egidije bio prijateljski nastrojen (zajedno su služili u Aecijevoj vojsci), general u Galiji je ostao veran Rimu. Sve se promenilo nakon što je car Majorian umro ili poginuo 461. godine, rimska vojska u Severnoj Galiji se odvojila od vlade u Raveni i od komandanta Ricimera, koji je imenovao careve po sopstvenom nahođenju. Pošto su teritoriju južno od Loare zauzeli Vizigoti, a Burgundi zauzeli jugoistok Galije, pokazalo se da je rimska oblast u Severnoj Galiji izolovana, što je takođe doprinelo njenom odvajanju. Između rimskih trupa Egidija i saliskih Franaka, nastavili su da važe uslovi sporazuma zaključenog za vreme vladavine Hlodiona. Očigledno, Rimljane i Franke je ujedinila opasnost koju su Saksonci napali na obalu i pokušaji Vizigota da napreduju dalje od Loare. Pored Franaka, saveznici Egidija bili su Britanci koji su se naselili u Armoriku (kasnije Bretanja) i Alani koji su se naselili u oblasti Orleana.

Prema franačkoj tradiciji, izvesni Viomad (Viomadius), koji je svojevremeno pomogao Hilderiku i njegovoj majci da budu oslobođeni iz ropstva od strane Huna, i od tada kao najodaniji Hilderikov čovek, učinio je sve da vlada Egidija bude stabilna. Prema Fredegaru, Egidije je, po savetu Viomada, podigao veliki porez Francima i pogubio 100 ljudi. Konačno, naterao je Franke da pristanu na povratak Hilderika. Poslavši, kako je dogovoreno, polovinu zlata Hilderiku, Viomad je dao znak kralju da se vrati. 463. godine, 8. godine vladavine Egidija, Franci su ponovo prihvatili Hilderika. Za njim je došla Bazina, Bizinova žena, koja je napustila muža zbog ljubavi prema Hilderiku.

Hilderik - saveznik Rimljana

Bitka kod Orleana

Sa izuzetkom ovih polulegendarnih izveštaja Grigorija od Tura, ništa drugo nije poznato o ranim godinama Hilderikove vladavine. Nekoliko poglavlja kasnije, posvećenih crkvenim poslovima, Grigorije ukratko izveštava da je Hilderik vodio rat u blizini Orleana. Vidi se da prethodni i potonji događaji vladavine Hilderika u narativu franačkog hroničara nisu mnogo povezani jedan sa drugim; očigledno su im kao izvor poslužili kratki istorijski zapisi grada Anžea, koji nisu došli do nas. Gregori ne kaže protiv koga se i protiv koga borio Hilderik. Po svemu sudeći, reč je o bici kod Orleana 463. godine, u kojoj je Egidije pobedio Vizigote. Vizigotski kralj Teodorik II odlučio je da iskoristi konfuziju koja je nastala u Galiji i proširi svoje posede na sever. Egidije se povukao iza Loare, gonjen od brata vizigotskog kralja Frederika, ali je kod Orleana, pošto je dobio pojačanje u vidu odreda Franka Hilderika i Alana, vratio i porazio Vizigote. U ovoj bici pao je i Fridrih. Nakon čega su Egidije i njegovi saveznici potisnuli Gote iza Loare.

Saksonska pretnja

Vladavina kralja Hilderika vremenski se poklopila sa početkom perioda anglosaksonskih osvajanja. Ovi morski pljačkaši napali su ne samo ostrvo Britaniju, već i severnu obalu Galije. Rimsko stanovništvo Galije, u savezu sa Francima, stalno je moralo da odbija njihove napade. Tako su Saksonci, pod komandom plemenskog vođe Odoakra, upali u Armoriku. Saksonski mornari su zauzeli ostrva na reci Loari, između Somura i Anžea, i odatle napali Rimljane. U jesen 464. Egidije je umro od kuge, ostavivši sina po imenu Sjagrije. Hilderik je postao saveznik svog naslednika, rimskog komandanta, Pavla. Iskoristivši promenu vlasti, Odoakar je zauzeo Anže i primio taoce iz ovog grada, kao i iz drugih mesta.

Nova ofanziva Vizigota

Godine 467. rimski car je postao Prokopije Antemije, štićenik cara Istočnog carstva Lava I. Novi car je uložio sve napore. da povrati kontrolu nad Galijom. Dakle, poslao je protiv Alana, koji su živeli u oblasti Orleana, komandanta Ricimera, za koga je dao svoju ćerku. U prvoj bici pobedio je celo mnoštvo Alana i njihovog kralja Beorga, pobivši ih i uništivši. Međutim, ubrzo je nastala otvorena borba za vlast između Antemija i njegovog zeta Ricimera, što je dodatno zakomplikovalo ionako tešku situaciju u Galiji.

Novi kralj Vizigota, Ajrih, koji je nasledio svog brata Teodorika, odlučio je da iskoristi ovu situaciju i krenuo je da potčini celu Galiju – verovatno, sa izuzetkom burgundskih zemalja. Godine 468. prefekt pretorijanaca Galije Arvand, koji nije priznao „grčkog cara“ Antemija, izdao ga je i stupio u savez sa gotskim kraljem. Pošto je to otkrio, car Antemije je zatražio pomoć od Britanaca. Britanski kralj Riotam je stigao iz Britanije sa 12.000 vojnika, iskrcao se sa brodova i krenuo u okolinu Burža da pokuša da odbrani rimsku provinciju Akvitaniju od Loare. Kralj Ajrih požuri mu u susret, predvodeći nebrojenu vojsku. Čak i pre nego što su se Rimljani pridružili Britancima, dogodila se bitka kod Deola, u kojoj su Britanci poraženi. Ostaci njihovih trupa morali su da beže kod Burgunda, u to vreme rimskih federata. Međutim, Pavle se uz pomoć Franka iz Hilderika suprotstavio Vizigotima i odneo bogat plen sa bojnog polja.

Poraz Saksonaca

Tada su Pavle i Hilderik izašli na Saksonce Odoakra, koji su zauzeli Anže i njegovu oblast. Pavle je poginuo u ovoj bici sa Saksoncima, a Hilderik je zauzeo grad. Štaviše, episkopski dom je izgoreo od jakog požara koji je izbio u gradu. Saksonci su pobegli, progonjeni od Rimljana i Franaka, i ostavili mnoge svoje na bojnom polju, pobijene mačem. Franci su zauzeli i opustošili ostrva Saksonaca, dok su ubili mnogo ljudi. Nakon ovoga, Odoakar je sklopio savez sa Hilderom

Vladavina Hilderika i njegov odnos sa crkvom

Posle 468. godine, sa istorijske scene nestaje Hilderik, vođa Salijskih Franaka. Njegovo ime se više ne nalazi u analima, a Grigorije Turski, oslanjajući se u svom radu na ove anale, više ne daje nikakve podatke o njemu, osim da je preminulog Hilderika nasledio njegov sin Hlodvig I. Knjiga istorije daje Hilderiku vladavinu od 24 godine, međutim, zbog kasnog vremena sastavljanja ove knjige, njihova tačnost je upitna. U skladu sa ovim, za vladavinu Hilderika se uzima period između 457/458 i 481/482.

Uprkos činjenici da Franci još nisu bili hrišćani, izvori svedoče o mirnom i dobrosusedskom suživotu Franaka i romanskog stanovništva koje je ispovedalo ortodoksno nikejsko hrišćanstvo. Već pod Hilderikom, hrišćanska crkva u oblasti Salijskih Franaka dobila je posebna prava. Grigorije Turski primećuje da je romansko stanovništvo bilo željno da se potčini vlasti Franaka. Činjenica je da su Franci bili jedini osvajači Galije koji nisu ispovedali arijansku jeres, pa ni pravoslavno nikejsko sveštenstvo nije odolelo njihovoj invaziji.

Smrt i kraljeva grobnica

Hilderik je umro (verovatno u 40. godini) 481. godine u Turneu. Njegov grob je pronađen 27. maja 1653. godine tokom zemljanih radova za izgradnju sirotišta kod crkve Sen Bri. U ovoj grobnici se nalaze borbena sekira, dva mača, koplje, štit, kao i vredan nakit kao što su broš sa zlatnim kopčom za plašt, zlatna narukvica, oko 300 malih zlatnih privezaka u oblik pčela koji služi ukras brokatnog ogrtača, i torbica sa 90 zlatnih solida kovana iz vremena careva Istočnog rimskog carstva, od Teodosija do Zenona. Pronađen je i skelet muškarca visokog najmanje 180 cm, koji je na prstu nosio prsten sa pečatom na kojem je pisalo „„Kralj Hilderik“).