Crkva Svete Trojice u Grockoj
| Crkva Svete Trojice | |
|---|---|
_101.jpg) | |
| Osnovni podaci | |
| Osnivanje | 1883 |
| Mesto |  Beograd SrbijaGradska opština Grocka |
Crkva Svete Trojice u Grockoj podignuta je 1883. godine na temeljima starije crkve iz 1828. Crkva je jednobrodna građevina zasvedena poluobličastim svodom, sa jednom polukružnom apsidom na istočnom i pripratom na zapadnom delu, iznad koje se izdiže dvospratni zvonik. U osnovi i obradi fasada crkva je izvedena u klasicističkom duhu, sa primesama romantičarske arhitekture.[1] Nalazi se u centru Grocke, na samom ulazu u Gročansku čaršiju, utvrđenu za nepokretno kulturno dobro kao prostorno kulturno-istorijska celina od velikog značaja.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prvi pouzdani podaci o postojanju crkvenih objekata u Grockoj nalaze se u popisu crkava beogradske arhidijaceze iz 1732. godine, gde se detaljno opisuju dve crkve, stara i gornja, sa mnogobrojnim pokretnim predmetima.
Stara crkva se nalazila u donjem delu varoši, „pod mahalom, malena, stara, osveščaja“ sa „duharima od ćerpića pokrivena cigloju“. U ovom popisu detaljno je opisan i crkveni inventar: „jevanđelje srebrom okovano – srpska štampa, drugo Jevanđelje rukopisno, Liturgija štampana u Moskvi, Apostol moskovski, Zbornik srpski, Psaltir srpski stari“, a navode se i zlatarski radovi, predmeti od različitih metala i crkvene odežde i tkanine. Ikone ikonostasa su popisane po svojij tematici, bez detaljnijih podataka. Poznato je da je ikonostas obuhvatao 31 ikonu.
Gornja crkva je bila bivša stara turska džamija koja je služila kao neosvećena bogomolja sa dopuštenjem mitropolita Mojsija Petrovića. Nalazila se na zapadnom delu varoši, u blizini današnje crkve. I ova crkva je imala stare bogoslužbene knjige i bila je opremljena raznim bogoslužnim predmetima i bogatim crkvenim odeždama. U popisu se navodi i 25 ikona koje su ukrašavale ovu crkvu.
Na planu Grocke iz 1739. godine, koji se čuva u bečkom ratnom arhivu nalaze se obe ove crkve, ali i treća, koja je locirana južno od mahale, na desnoj obali Gročice, o kojoj ne postoje drugi podatci. Verovatno je da su obe crkve stradale u burnim događajima naše istorije krajem 18. i početkom 19 veka. Joakim Vujić u svom Putešestviju po Serbiji, prilikom koga je 1823. godine posetio Grocku, navodi da u „u ovoj varoši nahodi se jedna oskudna crkva, koja je od drveta i pletera načinjena i skoro porušena“. Osim toga, pominje i školu sa 22 učenika koja se nalazila u crkvenoj porti.[2]
Nova crkva u Grockoj[uredi | uredi izvor]
Ubrzo po sticanju autonomije Srbije, nakon viševekovne turske vlasti, stanovnici Grocke obraćaju se 1828. godine knezu Milošu molbom za zidanje nove crkve umesto stare, već oronule. Iste godine otpočelo je zidanje nove crkve. Već u avgustu se u zidanju došlo do svoda, i crkva je završena iste godine, što potvrđuje pismo Gročana knezu Milošu iz 1828. godine, uz koje je priložena i specifikacija troškova oko izgradnje.[2]
Zidanje Crkve Svete Trojice[uredi | uredi izvor]
Ova nova crkva nije dugo postojala. Ubrzo je srušena i već 1883. godine na njenim temeljima podignuta je današnja crkva Svete Trojice.[3]
- Crkva Svete Trojice
-
-
-
-
-
-
Izgled crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva Svete Trojice podignuta je 1883. godine kao jednobrodna zasvedena građevina sa jednom polukružnom apsidom na istočnom i pripratom na zapadnom delu, iznad koga de diže dvospratni zvonik. Iznad proskomidije i đakonikona se uzdižu dva poligonalna kubeta. Celokupan arhitektonski sklop crkve, kao i obrada fasade, zasniva se na klasicističkoj koncepciji sa elementima romantizma.[2]
Ikonostas[uredi | uredi izvor]
Ikonostas Crkve Svete Trojice je takođe koncipiran u duhu klasicizma. Po horizontali je podeljen arhitektonskim, profilisanim vencima i tri jarusa, dok je vertikalna podela izvršena pomoću kaneliranih stubova, sa korintskim kapitelima obojenim u belo i ukrašenim pozlaćenom cvetnom viticom. Gornji deo ikonostasa se završava karakterističnim klasicističkim arhitektonskom elementima: profilisanim krovnim vencem, trouglastim timpanom u sredini, simetrično koncipiranom atikom sa urnama na vrhu. Na ikonostasu ima ukupno 27 ikona koje je oslikao akademski slikar Nikola Marković.[2]
Zidno slikarstvo[uredi | uredi izvor]
Zidnu dekoraciju čine velike slikane zidne površine na svodu nad solejom, u pandantifima i iznad hora. Iznad soleje je poprsje Isusa Hrista Pantoktatora, a severno su poprsje kralja Milutina i poprsje cara Uroša. U pandantifima su oslikani jevanđelisti, a iznad hora Simeon Mirotočivi i Car Lazar. Zidne kompozicije i deo moleraja obnovio je 1966. godine slikar Slobodan Rusković.[2]
-
Kapija na ulazu u portu -
Ikona Sv. Trojice iznad ulaza u crkvu -
Česma u crkvenoj porti -
Bunar u crkvenoj porti
_04.jpg)
_03.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Religija”. Zvanična prezentacija. Gradska opština Grocka. Pristupljeno 19. 10. 2018.
- ^ a b v g d Lazić, Jovan. „Crkva Svete Trojice u Grockoj”. Grocka Info. Arhivirano iz originala 20. 10. 2018. g. Pristupljeno 19. 10. 2018.
- ^ Atić, Zorica (23. 01. 2017). „Gročanska čaršija – srce stare varoši kraj Dunava”. Avant Art magazin. Pristupljeno 17. 10. 2018.
