Crkva Svetog Vendelina u Zemunu
Crkva Svetog Vendelina bivša je njemačka katolička crkva, novogotskog stila, u dijelu Zemuna koji je nazivan Franzensthal - Franjindol, građena od 1888. do 1892, oštećena 1944. i srušena 1955. godine.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Polovina nekadašnjih zemunskih Nijemaca je stanovala u zemunskom predgrađu Franjindol, gdje ih je naselio 1816. krajiški general Hajnrih fon Sigental. To naselje se prvo zvalo po njemu, Sigental, ali je nakon 1818. i posjete kralja i cara Franca sa caricom Katarinom Avgustom, od 1819. nosilo naziv Franzensthal. Žitelji su pitali cara da li mogu da svoje mjesto, predgrađe Zemuna, nazovu po njemu i dobili su dozvolu. Slično je i nešto ranije (1798) dobilo naziv zemunsko naselje Josifdol (Josesthal), po kralju i caru Josifu II, koji je u vrijeme opsade Beograda, tada turske tvrđave, boravio u Zemunu. Tada je tu bio pašnjak sa dvije kućice, a u jednoj je boravio car, i zato su je i 1859. zvali carska kuća.
Nijemci iz Franjindola su 70 godina potpadali pod rimokatoličku župu u Zemunu, iako su od doseljavanja planirali stvoriti sopstvenu župu i crkvu. U tu svrhu su sakupljali novac, ponajviše od svinjogojstva. Tome su dodali i novac koji su dobijali za ukonačivanje vojnika i za iznajmljivanje ledine, koju dobiše od grada Zemuna. Tako su do 1886. sabrali 45.000 forinti. Zemunski župnik Vilim Korajac izmolio je od biskupa Štrosmajera dozvolu da se Franjindol odcijepi od zemunske župe čim podignu crkvu i župni stan. Avgusta 1887. graditelj Antun Vašković iz Segedina počeo je graditi crkvu po nacrtima zagrebačkog arhitekte Hermana Bolea.
Crkva je u gotskom stilu građena u tri lađe. Bila je duga 29 metara, a u glavnoj lađi visoka 12 metara. Iza je imala oblik krsta s apsidama i tu je bila široka 16 metara. Pročelje su ukrašavala dva zvonika. Gradnja je završena (po Rudolfu Horvatu) u oktobru 1888. (po drugom izvoru, tada je započeta, a završena 1892) i bila je posvećena Svetom Vendelinu. Gradnja je koštala 43.000 forinti. 20. oktobra (na Vendelinovo) 1888. crkvu je uz prigodnu propovijed blagoslovio petrovaradinski župnik i opat Ilija Okrugić. Matija Štrac je bio prvi župnik, a imao je osjećaj za ljepotu crkve, jer je prije toga 8 godina vodio nadzor nad čistoćom Štrosmajerove katerale u Đakovu. Oko crkve je izgradio perivoj. Nakon Korajčeve smrti 1899. godine, Štarc je postao župnik u Zemunu, gdje je ostao do svoje smrti.[1]
U savezničkom bombardovanju Beograda 1944. crkva je dosta oštećena, a od novih komunističkih vlasti je srušena 1955. godine. Danas je na njenom mjestu noviji dio zgrade OŠ „Petar Kočić” u Prvomajskoj ulici u Zemunu.[2]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Horvat, Rudolf. Srijem - naselja i stanovništvo. Slavonski Brod: Hrvatski institut za povijest - Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje. str. 294. ISBN 953-6659-04-2.
- ^ BIO JEDNOM JEDAN FRANCSTAL: KAD JE ZEMUN KROJEN PO MERI NEMACA.