Crkva prenosa moštiju Svetog Nikolaja Miralikijskog u Prekopčelici
| Crkva prenosa moštiju Svetog Nikolaja Miralikijskog u Prekopčelici | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | selo Prekopčelica |
| Opština | Opština Lebane |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | crkva |
| Vreme nastanka | oko 1873. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Vlasnik | Eparhija niška |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
Crkva prenosa moštiju Svetog Nikolaja Miralikijskog u Prekopčelici sagrađena je na starom crkvištu iz nepoznatog perioda oko 1873. godine. Jedna je od crkava Prekopčeličke parohije u sastavu Jablaničkog namesništva i Niške eparhije Srpske pravoslavne crkve.[1] Crkva je posvećena Svetom Nikoli arhiepiskopu Mire Likijske, rođenom u gradu Patara u oblasti Likija u Maloj Aziji, na pribriježiju Sredozemnog mora, od roditelja Teofana i None, u vreme rimskog cara Valerijana. Na dan smrti Svetog Nikole crkva u Prekopčelici slavi slavu 19. decembra, po novom, ili 6. decembra, po starom kalendaru.
Položaj[uredi | uredi izvor]
Crkva prenosa moštiju Svetog Nikolaja Miralikijskog nalazi se u selu Prekopčelica u opštini Lebane u Jablaničkom okrugu, u predvorju Caričinog grada, i na lokalitetu koji je bio nastanjen u periodu Justinijana.
- Geografski položaj
- Severna geografska širina: 42° 56′ 26"
- Istočna geografska dužina: 21° 41′15"
- Nadmorska visina: 363 m
Istorija[uredi | uredi izvor]
Crkva se nalazi u predvorju Caričinog grada, u selu u kom je car Justinijan, prema predanju čuvao pčele, i veoma je znamenit i jedinstven i po spomenicima krajputašima u crkvenoj porti pored puta i još više po grobovima mučenika koji ovde počivaju.
Kao najstariju crkvu u parohiji, do izgradnje drugih hramova, koristili su je doseljenici Gornje Jablanice i Puste Reke.[2]
Crkva je podignut u vreme osmanske vlasti 1873. godine na starom crkvištu iz nepoznatog perioda.
Sveštenik Petar Cvetković, koji je bio prvi paroh prekopčelički - obnovio je crkvu i ozidao konak i pomoćne zgrade, a crkvenu portu lepo uredio. Za vreme Velikog rata (1915) hram je stradao od bugarskih okupatora. Stradanje sveštenika Petra Cvetkovića, ovako opisuje paroh prekopčelički otac Nebojša:
Poveden je ovaj sveštenik sa jednom bakom na streljanje i dok su ga bugari nagovarali da im plati da bi ga pustili baka je pobegla, a njega su u ljutnji zaklali. Sahranjen je pored hrama a poslednje reči su mu bile „ostajem sa svojim narodom da živim i mrem”.[3]
Pored njegovog je i grob njegovog sina, oca Haralampija, a u blizini i unuka koji je po amanetu otaca Petra i Haralampija obnovio ovaj hram.
Izgled građevine[uredi | uredi izvor]
Do 1910. godine crkva je bila prepokrivena kamenim pločama. Ikonostas stare Crkve u ovom selu prenet je u Crkvu svetog proroka Ilije kod Caričinog grada, gde se i danas nalazi. Crkva je živopisna.[4]
Visok zvonik Crkve je ozidao, prema zapisu na samom zvoniku, Jovanča Ilić iz Ivanja 1905. godine, a fasadu Stamenko Radonjić iz Kamenice.
Pored hrama nalaze se grobovi sveštenika Petra Cvetkovića i njegovog sina Haralampija, koje su Bugari zaklali u crkvenoj porti 1915. godine.
U crkvenoj porti, ograđenoj zidom, pored kapije sa zapadnje strane, postoji zgrada u kojoj je bila prva prekopčelačka škola.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Arhijerejsko namesništvo Jablaničko
- Crkve opštine Lebane
- Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije
- Spisak spomenika kulture u Nišavskom okrugu
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Miša Rakocija Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije, Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš, Studije i monografije, Niš, 2013.
- ^ „Prekopčelička parohija. Hramovi u parohiji”. Pravoslavna Eparhija niška (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 26. 01. 2022. g. Pristupljeno 2022-01-26.
- ^ Protonamesnik Dalibor Stefanović, SVETI NIKOLA LETNjI PROSLAVLjEN U PREKOPČELICI
- ^ „Hram Prenosa moštiju Svetog Nikolaja Mirlikijskog u Prekopčelici U: Prekopčelička parohija. Hramovi u parohiji”. Pravoslavna Eparhija niška (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 26. 01. 2022. g. Pristupljeno 2022-01-26.
