Crkva svetog Arhanđela Mihaila u Aranđelovu
| Crkva Svetog Arhanđela Mihaila i nekropola sa stećcima u Aranđelovu | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Aranđelovo |
| Opština | Trebinje |
| Entitet |  Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Vrsta spomenika | nacionalni spomenik |
| Vreme nastanka | 16/17. vek |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH |
| kons | |
Crkva Svetog Arhanđela Mihaila i nekropola sa stećcima u Aranđelovu se nalaze ispod srednjovekovnog grada Klobuka. Sagrađena je verovatno u razodblju između prve polovine 16. i početkom 17. veka. Ovaj zaključak se nameće zbog činjenica koje slede. Kao celina proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1]
Istorijski podaci[uredi | uredi izvor]
Postojanje Aranđelova je vezano za srednjovekovnu župu Vrn i srednjovekovni grad Klobuk, koji pominjali Konstantin Porfirogenet sredinom 10. veka i Pop Dukljanin u 12. veku. Istorijski podaci govore da je od kraja 12. veka oblast Trebinja bila pod vlašću Nemanjića. Nakon krunisanja Tvrtka I Kotromanića, ovo područje 1377. godine potpada pod bosansku vlast, a grad Klobuk je bio pod vlašću velikaške porodice Pavlovića sve do 1441. godine. Od 1441. godine do 1477. godine Vrmom vladaju Kosače. Njihovu vlast nad Vrmom prekidaju Osmanlije.
Arhitektura crkve[uredi | uredi izvor]
Crkva posvećena Svetom Arhanđelu Mihailu nalazi se u pravoslavnom groblju, na istoj parceli sa nekropolom i stećcima, kao i nadgrobnim spomenici novijeg datuma.
Hram je jednobrodna građevina pravougaone osnove, dimenzija oko 11,00 x 5,30 m, sa polukružnom apsidom i zvonikom na preslicu. Orentacija crkve je u pravcu istok-zapad sa ulazom na zapadnoj strani, sa masivnim kamen zidovima od krupnih pravilno klesanih kamenih blokova čija debljina iznosi oko 75 cm. Zidovi priprate na severnoj i južnoj strani leže na stećcima a i unutar Crkve su sačuvana dva stećka koji služe kao kamene klupe.
Crkva je zasvedena uzdužnim poluobličastim svodom koji je ojačan sa dva poprečna luka. Uzdužne zidove naosa i priprate nose duboki prislonjeni lukovi koje nose pilastri.
Nije poznato tačno vreme kada je crkva oslikana, kao ni njen fresko- slikar. Na zapadnom zidu, u prostoru u kojem obično stoji podatak o ktitoru, vremenu oslikavanja crkve i autoru fresaka, otpao je malter sa freske.
Nekropola sa stećcima[uredi | uredi izvor]
Krajem pedesetih godina 20. veka na nekropoli uz crkvu u Aranđelovu je evidentirano osamdeset stećaka, većinom u obliku sanduka na kojima se zapaža nekoliko ukrasa u vidu polumeseca, mača, krsta.
Stećci su delomično smešteni u šest skupina. Primetno je da su stećci postavljeni u redove, okrenuti zapad- istok. Nekropola je dosta razvučena, a redovi stećaka se nižu u dva osnovna reda međusobno udaljena oko 10 m jedan od drugog, u pravcu zapad- istok. Cela nekropola je smeštena severno od crkve, osim jednog usamljenog stećka koji stoji ispred ulaza u crkvu. Spomenici su nejednako, ali pretežno slabije obrađeni i utonuli u zemlju, izrađeni od lokalnog kamena koji je podložan raslojavanju. Uglovi su im delimično obijeni, a neke tanje ploče prepolovljene. Nekoliko ploča je veoma lepo i pravilno isklesano. Od sanduka najviše su zastupljeni niski sanduci, visine do 0,40 m. Ukrasni motivi, osim na dva stećka, gotovo se ne razaznaju.
Nema raspoloživih podataka o detaljima i sanacijskim radovima, konzervatorsko- restauratoskim radovima na Crkvi.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ševo, Ljiljana (2002). Pravoslavne crkve i manastiri u Bosni i Hercegovini do 1878. godine. Banjaluka.
