Jugo (vetar)

Vetrovi na Jadranu
Tramontana Bura Levanat Široko (Jugo) Oštro Lebić Pulenat Maestral

Jugo ili široko (takođe i južina i šilok; ital. sirocco, scirocco) je topao i suv vetar koji duva iz severne Afrike (uglavnom iz Libije) i koji prelazeći preko Sredozemnog mora postaje vlažan, naročito u jesenjim mesecima

Uopšteno o jugu

Jugo je topao i vlažni vetar, koji se javlja uz oblačno i kišovito vreme. Zbog njega na moru nastaju visoki talasi.

Iako najčešće duva u hladnim delovima godine, može duvati i leti. Na južnom Jadranu najčešće se javlja od početka jeseni pa do kraja zime, a na severnom od kraja zime do početka leta. Zimi jugo traje do devet dana, a ponekada i do tri nedelje sa prekidima. Leti u većini slučajeva ne traje duže od tri dana. Brzina vetra se kreće od 10 do 30 metara u sekundi i nikada ne krene da duva iznenada, već svoju punu snagu postiže tek nakon 24 do 36 sati, a olujnu jačinu uglavnom tokom trećeg dana. Češće i snažnije se pojavljuje na južnom delu Jadrana nego na severnom.

Vrste juga

Jugo na zadarskoj rivi

Postoje dve vrste juga:

• Ciklonalni jugo nastaje kada se ciklon sa zapada približava Jadranu ili se isti razvije u Đenovskom zalivu ili u severnom Jadranu. Najčešće nastaje sa razvojem sekundarnih ciklona u zavetrini Alpa. Zbog te pojave jugo počinje najpre na severnom Jadranu, širi se prema srednjem i južnom i isto tako najpre prestaje duvati na severnom Jadranu. Jačina i smer kretanja ciklona određuje kakav će se jugo razviti. U većini slučajeva je to umereno jaki do olujno jaki jugoistočni vetar (ponekad duva i u naletima). Prati ga gusta i niska oblačnost sa povremenim, često i jakim kišama.
• Anticiklonalni jugo nastaje pod uticajem visokog atmosferskog pritiska nad istočnim delom Sredozemlja i elovanjem ciklone na severnom delu Evrope. Najčešće se javlja u proleće i jesen. Nebo je vedro ili se pojave cirokumulusi ili altokumulusi iz smera zapad-jugozapad. Nakon dan ili dva na severnom Jadranu raste oblačnost, padavina nema ili su retke, a atmosfera je vrlo tmurna zbog povećanja količine čestica prašine iz pustinja severne Afrike i Azije. Temperatura vazduha je visoka, a vazduh siromašan vlagom.

Pojave uz jugo

• jugoistočni vetar minimalno umerene jačine.
• dugački i debeli morski talasi bez šuma i pene koji ponekad pristižu i pre samoga vetra
• umereno topao vazduh
• vazduh je često i vlažan (vreme je sparno)
• kiša (javlja se uz ciklonalni jugo)
• biometeorološki uslovi su nepovoljni za neke zdrave osobe i bolesnike
• jugistočni se horizont obavija niskim oblacima koji se kasnije nagomilavaju oko vrhova brda i postupno prekriju ceo viši deo kopna, zatim se i ostali deo neba prekrije gustim, niskim oblacima olovne boje. Vidljivost je delimično ograničena i razvijaju se sve veći talasi sa jugoistoka.
• kratko vreme pre najjačeg vetra počinje jaka kiša, a atmosfera je sparna i zasićena vodenom parom. Oblaci tipa fraktonimbusa brzo prolaze i nestaju, a umesto njih nebo se prekriva jednobojnim altostratusima ili nimbusima. Sa vetrom se smanjuje količina padavina, a oblaci se brzo rasplinju, pri tome se često sasvim iznenada pokaže vedro nebo. Nakon toga sledi promenjivo, hladnije vrijeme, sa umereno jakim vetrovima iz pravca jugozapada do severozapada.