Пређи на садржај

Patološki oblici disanja

С Википедије, слободне енциклопедије
Patološki oblici disanja često zahtevaju CPR

Patološki oblici disanja su narušeni oblici spontanih, ritmičkih mehanički procesa u plućima, u toku kojih je narušeno i kretanja gasova iz atmosfere u pluća i obratno. Bolesti pluća izazivaju patološke oblike disanja zbog smetnji ventilacije, restrikcije (mala rastegljivost pluća i/ili grudnog koša), ili opstrukcijeh (povećan otpor protoku vazduha kroz disajne puteve). Kod srčanih bolesnika patološki oblici disanja su posledica povišenog plućnog kapilarnog pritiska; prvo tokom fizičkog napora, a potom i u mirovanju. Kod uznapredovalog stupena zastoja srca javljaju se ortopneja (dispneja u ležećem položaju) i noćna dispneja, koja budi bolesnika iza sna. Patološki oblici disanja mogu nastati i u drugim bolestima (anemija, hronična bubrežna bolest). Psihogen patološki oblici disanja javlja se u anksioznoj neurozi i najčešće se manifestuju ubrzanim disanjem (hiperventilacija).[1]

Patološki oblici

[уреди | уреди извор]
Grafički prikaz normalnog i nekih od patoloških oblika disanja
Oblik disanja Karakteristike
Hiperpneja
  • Ubrzano i duboko disanja, koje se karakteriše većim protokom vazduha kroz alveole pluća.
  • Javlja se u uslovima uvećanih metaboličkih potreba tkiva (npr u toku fizičkog napaprezanja), ili nakon različitim uzrocima izazvanog nedostatka kiseonika (hipoksija), u udahnutom vazduhu, npr. u toku boravka na visini, trovanja, anemije.
  • Za razliku od tahipneje u toku koje je disanje ubrzano i plitko, kod hiperpneje disanje je ubrzano i produbljeno.
Ortopneja
  • Oblik disanja koje je moguće samo u uspravnom položaju tela.
  • Jedan je od najtežih oblika otežanog disanja,koji je veoma čest npr. kod astme, kada bolesnik sa ovom bolešću uopšte ne može da diše u ležećem položaju.[2]
Platipneja
  • Označava kratkoću daha tokom disanja, koje se pogoršava uspravnom (stojećem ili sedećem) položaju, a poboljšava tokom ležanja na ravnoj podlozi (bez uzglavlja).[3]
  • Ova vrsta kratkoća daha, koja nastaje tokom ležanja na leđima suprotna je od ortopneje koja se javlja tokom ležanja a poboljšava tokom stajanja i sedenja.[4]
Astmatično disanje
  • Ekspirijum je veoma otežan i produžen
Kusmaulovo disanje
  • Izrazito teško, duboko disanje, pacijent se koristi pomoćnom dišnom muskulaturom
Čejn-Stouksovo disanje
  • U početku je oslabljeno, postupno postaje sve dublje i dublje, te dolazi do razmjerno dugotrajnog prestanka disanja (15-40 s), te se sve ponavlja.
  • Najčešći uzrok ovog tipa disanja je srčana slabost, povećanje zapremine levog srca ili zbog smanjenja funkcionalnog rezidualnog kapaciteta pluća zbog plućne kongestije i edema.
Biotovo disanje
  • Nepravilno disanje po ritmu, frekvenciji i dubini.
  • Najčešće su prisutne apneje koje se smjenjuju s nekoliko plitkih i nepravilnih udaha.
  • Javlja kod teških destruktivnih procesa na mozgu, u onim stanjima koja su praćena povećanim intrakranijalnim pritiskom.
  • Karakterišu ga nekoliko respiracija posle kojih dolazi do prestanka disanja, odnosno javljaju se periodi apneje, koja može da traje i do 10-30 sekundi.
  • Ukazuje na veoma oštećenu moždanu cirkulaciju.
Agonalno disanje

Normalne i patološke karakteristike disanja

[уреди | уреди извор]
Znaci Normalno[5] Patološko[6]
Frekvencija 12-20/min Bradipneja, tahipneja, apneja
Ritam Ujednačen Izrazito nepravilan
Dubina Ujednačena Površno, produbljeno
Zvukovi Tiho Svira, stridor, hropci
Bol Bezbolno Bol tokom udaha
Napor Bez napora, za disanje je potrebno 2-4% ukupne energetske potrošnje Subjektivno teško, aktivan udah i izdah, za disanje potrebno do 30% ukupne energetske potrošnje
Dispneja Fiziološka (pri naporu) Neadekvatno naporu
  1. ^ Hall, John (2011). Guyton and Hall textbook of medical physiology (12th ed.). Philadelphia, Pa.: Saunders/Elsevier. ISBN 978-1-4160-4574-8. стр. 5.
  2. ^ Torchio, Roberto; Gulotta, Carlo; Greco-Lucchina, Pietro; Perboni, Alberto; Avonto, Luigina; Ghezzo, Heberto; Milic-Emili, Joseph (2006). „Orthopnea and Tidal Expiratory Flow Limitation in Chronic Heart Failure”. Chest. 130 (2): 472—479. PMID 16899847. doi:10.1378/chest.130.2.472. 
  3. ^ Samih, Khauli (2023). „Platypnea”. www.ncbi.nlm.nih.gov. PMID 30521255. Приступљено 8. 12. 2019. 
  4. ^ Agrawal, A.; Palkar, A.; Talwar, A. (август 2017). „The multiple dimensions of Platypnea-Orthodeoxia syndrome: A review”. Respir Med. 129: 31—38. PMID 28732833. doi:10.1016/j.rmed.2017.05.016. .
  5. ^ Tortora, Gerard J.; Anagnostakos, Nicholas P. (1987). Principles of anatomy and physiology (Fifth ed.). New York: Harper & Row, Publishers. ISBN 978-0-06-350729-6. стр. 556–582.
  6. ^ Levitzky, Michael G. (2013). Pulmonary physiology (Eighth ed.). New York: McGraw-Hill Medical. p. Chapter 1. Function and Structure of the Respiratory System. ISBN 978-0-07-179313-1.

Spoljašnje veze

[уреди | уреди извор]


Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).