Kris Kristoferson

Kris Kristoferson
Kris Kristoferson 1978. godine
Lični podaci
Puno ime	Kristofer Kristoferson
Datum rođenja	(1936-06-22)22. jun 1936.
Mesto rođenja	Braunsvil (Teksas), SAD
kriskristofferson.com
Veza do IMDb-a
Nagrade Gremi Nagrada za životno delo (2014) Zlatni globus Najbolji glavni glumac u igranom filmu u kategoriji mjuzikla ili komedije, mjuzikl Zvezda je rođena (1976)

Kristofer „Kris” Kristoferson (engl. Kristoffer "Kris" Kristofferson; Braunsvil, 22. jun 1936) američki je kantri muzičar, kantautor i glumac.

Biografija

Detinjstvo i mladost

Rođen je 22. juna 1936. godine u malom gradu Braunsvil, u saveznoj državi Teksas. Otac mu je bio general američkog ratnog vazduhoplovstva, a majka domaćica. Kristofersonovi vode poreklo iz Švedske i tokom generacija su bili visoki oficiri, najpre u švedskoj, a onda i u američkoj armiji. Kao dečak se sa porodicom često selio po mnogim mestima širom SAD, zbog prirode očeve službe, tako da je srednju školu završio u gradu San Mateo u Kaliforniji. Nakon položene mature, Kris, kao dobitnik prestižne "Rhodes" stipendije, odlazi na studije engleske književnosti na Merton koledžu Oksfordskog univerziteta. Prijavio se za odlazak u rat u Vijetnamu, ali je umesto toga poslat na obuku za rezervne oficire na američkoj nacionalnoj vojnoj akademiji "West Point", a po njenom završetku proveo je tri godine kao pripadnik helikopterskih i padobranskih jedinica stacioniranih u američkim bazama u tadašnjoj Zapadnoj Nemačkoj. Napredovao je do čina kapetana i stekao status vojnog veterana. Veština upravljanja vojnim helikopterom kasnije mu je bila od koristi. Naime, po okončanju vojne službe i povratku u SAD, radio je kao pilot helikoptera na naftnoj platformi u Meksičkom zalivu. To je bio jedan od mnogih poslova koje je u tom periodu radio kako bi prehranio porodicu.

Karijera

Sredinom ’60-ih odlazi u Nešvil, u saveznu državu Tenesi, centar tadašnje folk i kantri muzičke scene. U početku je radio kao član pomoćnog osoblja u studiju u kojem su snimali njegovi idoli i najveće muzičke zvezde tog vremena, među kojima su bili Bob Dilan i Džoni Keš. Upravo je Keš taj koji je prvi prepoznao Krisov izuzetan tekstopisački talenat i podstakao ga da počne da snima sopstvene pesme. To je bio i početak velikog prijateljstva koje su njih dvojica imali sve do Kešove smrti 2003. godine. Kris je za vreme boravka u Nešvilu usavršio svoje sviranje gitare i usne harmonike i počeo da komponuje muziku za sopstvene tekstove. Tako 1966, u tridesetoj godini života, Kris otpočinje svoju kantautorsku karijeru, po čemu njegovo ime do danas ostaje najprepoznatljivije. Istovremeno je počeo da se bavi i glumom, koja mu vremenom postaje jednako važna profesionalna preokupacija. Do sada je imao preko 80 filmskih i televizijskih uloga, među kojima su najpoznatije uloga Bilija Kida u vesternu Pet Geret i Bili Kid (1973) (drugu glavnu ulogu, Peta Gereta, igrao je Bob Dilan), uloga Džona Normana Hovarda u filmu Zvezda je rođena (1976), uloga Džejmsa „Džima” Averila u filmu Vrata raja (1980) slavnog oskarovca Majkla Čimina i uloga Abrahama Vislera u filmskoj trilogiji Blejd (1998, 2002. i 2004). Dobitnik je brojnih filmskih i muzičkih nagrada i priznanja, od kojih su najznačajnije nagrada „Zlatni globus“ za najboljeg glavnog glumca u igranom filmu u kategoriji mjuzikla ili komedije (1976) za ulogu u mjuziklu Zvezda je rođena (u kojem je glavnu žensku ulogu igrala Barbra Strajsend) i muzička nagrada „Gremi“ za životno delo (2014). Kristoferson je 1985. godine, za muziku iz filma Tekstopisac, koju je komponovao i izvodio u okviru uloge, nominovan za „Oskara” u kategoriji filmske muzike. Uveden je u Kuću slavnih tekstopisaca 1986. i Kuću slavnih kantri muzike 2004. godine. Zanimljivo je da se Kris, pored vojne karijere i studija književnosti, u mladosti jednako uspešno bavio i sportom — igrao je boks i ragbi, osvajao nagrade i svojevremeno čak završio na naslovnoj stranici nacionalnog sportskog žurnala "Sports Ilustrated".

Kristoferson, Vili Nelson i Vejlon Dženings, 1972.

Kris danas važi za verovatno najboljeg tekstopisca u kantri muzici i jednog od najboljih tekstopisaca uopšte, a nagrada nešvilskog udruženja tekstopisaca odnedavno nosi njegovo ime. Njegove pesme govore o ljubavi, slobodi, strasti, depresiji, usamljenosti, prijateljstvu, drogi, smrti, socijalnim temama, ratu, religiji i politici. Mnoge od njih uspevaju da snažno prenesu slušaocu doživljaj autora i iznutra mu približe teme o kojima govore, izazivajući ponovljeni lični doživljaj onoga što je u pesmi ispričano. Zajedno sa Džonijem Kešom, Merlom Hagardom, Vilijem Nelsonom i Vejlonom Dženingsom začetnik je tzv. outlow kantrija, danas dominantnog podžanra u okviru velike tradicije američke kantri muzike. U Kristofersonovoj muzici takođe se mogu uočiti elementi roka, bluza, gospela i šansonjerskog stila, ali su autentična linija outlow kantri zvuka (zasnovanog na akustičnoj gitari i usnoj harmonici) i tekstualni izraz visokog poetskog kvaliteta ono po čemu njegovo stvaralaštvo ostaje prepoznatljiva i što ga svrstava u sam vrh američke kantautorske tradicije druge polovine 20. veka. Sa Kešom, Nelsonom i Dženingsom 1985. godine osniva kantri supergrupu The Highwaymen, koja je snimila tri studijska albuma i četiri singla i tokom punih deset godina nastupala u SAD i širom sveta. I nakon što je bend prestao sa radom, ova četvorica velikana, koje neki nazivaju „poslednji veliki američki heroji 20. veka”, zauvek su ostali nerazdvojni prijatelji. Nakon smrti Dženingsa (2002), Keša (2003) i Hagarda (2015), Kris Kristoferson i Vili Nelson ostaju poslednja dva predstavnika outlow kantrija, ali i među retkim preostalim muzičkim legendama svoje generacije, ne samo u svetu kantrija. Kristofersonove pesme, pored svih već spomenutih, obrađivali su i drugi značajni kantri izvođači, kao što su Doli Parton, Rej Prajs i Rej Stivens, ali i muzičke zvezde iz drugih žanrova, poput Dilana, Elvisa, Džoan Baez, Dženis Džoplin (koja je dostigla vrhunac karijere upravo obradom njegove pesme "Me and Bobby McGee"), Reja Čarlsa, Gledis Najt sa grupom The Pips, Šinejd O’Konor, Rasela Korua i drugih. Pesme "Sunday Mornin’ Comin’ Down", "Me and Bobby McGee", "Help Me Make It Trough the Night", "Why me, Lord", "For the Good Times", "Lovin’ Her Was Easier (Than Anything I’ll Ever Do Again)", "The Pilgrim, Chapter 33", "The Silver Tongue Devil and I", "Please Don’t Tell Me How the Story Ends", "Nobody Wins", "To Beat the Devil", "Who's to Bless and Who's to Blame" i "Theh Killed Him" (koju je obradio i Bob Dilan) samo su neki od evergreen hitova koje potpisuje Kristoferson. U pola veka dugoj muzičkoj karijeri izdao je 18 studijskih albuma, 3 live albuma, 4 muzičke kompilacije, 29 singlova i 6 zajedničkih albuma sa drugim izvođačima. Na Krisovom studijskom albumu "The Austin Sessions" iz 1999. godine, koji predstavlja njegove obrade sopstvenih najvećih hitova iz prethodnog perioda, sa njim su svirali i pevali prateće vokale, pored ostalih, Vins Gil, Alison Kraus i frontmen Dire Straitsa Mark Nopfler. Zanimljivo je da je američka kompanija „Gibson”, koja je uz kompaniju „Fender” najveći svetski proizvođač gitara i muzičke opreme, model akustične gitare koju Kris uobičajeno svira nazvala po njemu "The Kristofferson SJ". Prvi put u karijeri nastupio je 2017. godine na britanskom muzičko-scenskom festivalu "Glastonbury", a na sceni mu se tom prilikom tokom dve pesme na gitari pridružio Džoni Dep.

Politički stavovi

Od svih američkih političara druge polovine 20. veka, najviše ceni braću Kenedi. Iako je svojevremeno želeo da se bori u američkim snagama u Vijetnamu, kasnije je zauzeo negativan stav o ovom ratu, a protivio se i intervencionističkoj spoljnoj politici predsednika Ronalda Regana, Džordža H. V. Buša, Bila Klintona i Džordža V. Buša u Latinskoj Americi i na Bliskom istoku. Pesmu "Sandinista" napisao je 1990. godine u znak podrške nikaragvanskom oslobodilačkom pokretu Sandinistički front nacionalnog oslobođenja, koji se borio protiv vojnog diktatora Anastasia Somoze koji je dugo uživao podršku SAD. U javnim nastupima zalaže se za zaštitu ljudskih prava, a naročito za ravnopravnost Afroamerikanaca i američkih starosedelaca (Indijanaca) u SAD. U više navrata materijalno je pomagao delatnost istaknutog borca za prava Afroamerikanaca Džesija Džeksona.

Privatni život

Kristoferson 2017.

Ženio se tri puta (bio je sedam godina u braku sa popularnom pop-rok i kantri-pop pevačicom Ritom Kulidž), a sa sadašnom suprugom je u braku od 1983. godine. Otac je osmoro dece - pet sinova i tri ćerke. Hrišćanin je po veroispovesti. Zanimljivo je da je Kris tokom nedeljne službe u jednoj evangeličkoj crkvi 1972. godine, na koju je dospeo potpuno neplanirano, doživeo, kako sam kaže, „duboko religiozno iskustvo”, i da je tada, rečeno jezikom protestantske teologije, zamolio za oprost grehova i prihvatio Isusa Hrista kao svog „ličnog Spasitelja”. Ovaj događaj, koji je ostavio snažan uticaj na Krisovu ličnost, ali i umetničko stvaralaštvo, inspirisao ga je da napiše kantri-gospel pesmu "Why me, Lord" (koju su, pored ostalih, obradili Džoni Keš i Elvis Prisli). Kristofersonovi danas žive na prodičnom imanju u mestu Hana na ostrvu Maui u okviru havajskog arhipelaga. Prvi je komšija sa svojim nekadašnjim kolegom iz benda Vilijem Nelsonom, kao i sa Vudijem Harelsonom i Ovenom Vilsonom. Tokom 2016. godine otkriveno je da Kris boluje od lajmske bolesti, nakon što mu je prethodno pogrešno dijagnostikovana Alchajmerova bolest. Kao posledica bolesti javili su se problemi sa pamćenjem. Uprkos svemu, Kris i u devetoj deceniji života nastavlja da nastupa na koncertnim turnejama i muzičkim festivalima širom Sjedinjenih Država, ali i u Evropi.

Filmografija

Uloge Krisa Kristofersona
Godina	Srpski naziv	Izvorni naziv	Uloga	Napomena
1974.	Alis više ne stanuje ovdje
1978.	Konvoj	Convoy	Martin Penvold „Gumeni Patak”
1980.	Vrata raja
1998.	Blejd
1999.	Naplata duga
2001.	Planeta majmuna		Karubi
2002.	Blejd 2
2004.	Blejd: Trojstvo
2009.	Ti ga prosto ne zanimaš

Spoljašnje veze

• Kris Kristoferson na sajtu IMDb (jezik: engleski)