Metovnica

Koordinate: 43° 57′ 21″ S; 22° 08′ 23″ I / 43.955833° S; 22.139833° I / 43.955833; 22.139833
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Metovnica
Crkva Vaznesenja Gospodnjeg
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugBorski
GradBor
Stanovništvo
 — 2022.Pad 775
 — gustina17,56 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate43° 57′ 21″ S; 22° 08′ 23″ I / 43.955833° S; 22.139833° I / 43.955833; 22.139833
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina288 m
Površina44,131 km2
Metovnica na karti Srbije
Metovnica
Metovnica
Metovnica na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj19204
Pozivni broj030
Registarska oznakaBO

Metovnica je naseljeno mesto grada Bora u Borskom okrugu. Metovnica se nalazi se na putu Brestovačka Banja - Zaječar, a istočni  deo atara je u blizini magistralnog puta Paraćin - Zaječar. Naselje leži u dolini Brestovačke reke, u blizini njenog ušća u Crni Timok. Prema popisu iz 2022. u naselju je bilo 775 stanovnika.[1]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Naselje je razbijenog tipa, nalazi se na nadmorskoj visino od 130 do 350 mnv i prostire se oko deset kilometara uzduž podnožja kosa koje se protežu duž Brestovačke reke, sa obe strane, čineći utisak klisure. Reoni u kojima se nalazi selo, zovu se: Seosko Brdo, Popovo Brdo, Spinet, Lunka, Suva Reka, Timok, Džanovo polje, Božurov potok, Beličino polje, Roškovo polje.

Brestovačka reka se na istočnom kraju sela u blizini bivše železničke stanice uliva u Crnu Reku a prema podacima samo je jednom plavila selo, i to 1915. godine.

Okolna mesta su sa severozapada Brestovac, sa severa Slatina, sa istoka Nikoličevo, sa juga Gamzigrad i sa zapada Šarbanovac.

Istorija[uredi | uredi izvor]

U ataru sela blizu obala Crnog Timoka su evidentirana tri praistorijska lokaliteta iz perioda starijeg neolita (starčevačka kultura) i ranog srednjeg i bronzanog doba, kao i iz mlađeg gvozdenog doba odnosno latenske kulture.[2]

Prema pisanim izvorima Metovnica se nekada nalazila u Prodanovom polju gde postoje neidentifikovani ostaci antičke varoši, a na putu za Šarbanovac se nalazi jedan brežuljak koji se zove Manastirsko brdo što je takođe indikator starosti naselja.[3]

O nastanku imena sela postoje tri predanja. Po jednom se naziv sela vezuje za Staroslovenski naziv med koji znači bakar jer se smatra da je na ovim prostorima postojao rudnik baka o čemu su postojali skromni tragovi i ostaci rudarenja o tome da su rudu ovde kopali rimljani još u četvrtom veku.[4]

Druga verzija je da ime sela potiče po medu jer su se u ovim krajevima gajile pčele, na vlaškom albina što ima veze sa potesom Albina (Pčelino polje) gde je bilo ostataka neke građevine za koje se pričalo da je bila crkva, a postoji i Medovnički potok.

Treća teorija se vezuje za turske popise iz 1560. godine u kojima se javljaju dva sela Donja Metelnica (Metefnica) koja je imala 6 kuća i Gornja Metelnica koja je imala 15 kuća.[5]

Od 14. januara 1911. godine do 25. maja 1968. godine do Metovnice je išla pruga uskog koloseka koja se od 1912. godine povezivala sa prugom Zaječar-Paraćin. I danas se može videti zgrada železničke stanice i stari železnički most izgrađen 1912. godine a preko koga se još uvek može prelaziti i kolima. Ovom prugom u početku radnici koji su radili u Borskom rudniku besplatno se prevozili na posao.[6][7]

Naselje danas[uredi | uredi izvor]

Stanovnici se jednim delom bave poljoprivredom dok je najveći deo zaposlen u RTB-u Bor a danas Zijin i u novom rudniku Čukaru Peki koji je otvoren 2021. godine na prostoru između Bora, Slatine, Nikoličeva, Brestovca i Metovnice.

U centru naselja su u Dom kulture, Škola, Crkva, Pošta i prodavnice, a u toku je i izgradnja vodovoda.

Seoske zavetine su Petrovdan i Ilindan.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Prema turskom popisu naselja na carskoj hasovini, 1560. godine na ovom području je upisana Donja Metelnica (Metefnica) sa 6 kuća i Gornja Metelnica sa 15 kuća.[8] Prema popisu iz 1866. godine, bilo je 890 stanovnika od kojih su 4 znali pisati.

Prema popisu iz 2022. u Metovnici živi 775 stanovnika što je za 336 manje (-30,24%) u odnosu na popis iz 2011. kada je bilo 1.111 stanovnika. Ovo je najveći pad broja stanovnika od bilo kog borskog naselja za ovaj period. U naselju ima 694 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 50,52 godina (47,69 kod muškaraca i 53,42 kod žena).[1]

Prema podacima popisa iz 2022. u naselju ima 266 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,91,[9] a prema popisu iz 2002. u naselju ima 297 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,67.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Vlasima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Demografija[10]
Godina Stanovnika
1948. 2.002
1953. 2.086
1961. 2.160
1971. 1.988
1981. 1.794
1991. 1.569 1.548
2002. 1.331 1.382
2011. 1.111
2022. 775
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[11]
Vlasi
  
 977 73,40%
Srbi
  
 279 20,96%
Rumuni
  
 17 1,27%
Makedonci
  
 2 0,15%
Crnogorci
  
 1 0,07%
Hrvati
  
 1 0,07%
Slovenci
  
 1 0,07%
Slovaci
  
 1 0,07%
Jugosloveni
  
 1 0,07%
nepoznato
  
 5 0,37%


Stanovništvo prema polu i starosti[12]
m
ž
? 1
  
  
 1
80+ 15
  
  
 29
75—79 27
  
  
 41
70—74 43
  
  
 61
65—69 40
  
  
 67
60—64 48
  
  
 52
55—59 53
  
  
 50
50—54 49
  
  
 63
45—49 42
  
  
 53
40—44 39
  
  
 32
35—39 41
  
  
 29
30—34 44
  
  
 41
25—29 30
  
  
 35
20—24 36
  
  
 19
15—19 29
  
  
 26
10—14 38
  
  
 44
5—9 33
  
  
 27
0—4 25
  
  
 28
Prosek : 43,3 47,4
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 450 463 479 434 427 393 363
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 59 80 56 45 39 40 27 13 4 0 3,67
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 537 108 375 36 18 0
Ženski 599 46 374 146 33 0
UKUPNO 1.136 154 749 182 51 0
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 239 12 0 43 97
Ženski 102 51 0 1 9
UKUPNO 341 63 0 44 106
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 7 10 8 3 17
Ženski 0 0 3 4 3
UKUPNO 7 10 11 7 20
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 5 9 5 7
Ženski 1 0 2 6 12
UKUPNO 1 5 11 11 19
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 3 0 0 13
Ženski 3 1 0 6
UKUPNO 6 1 0 19

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Rudnik Čukaru Peki
    Rudnik Čukaru Peki
  • Predeo u okolini Metovnice
    Predeo u okolini Metovnice
  • Predeo u okolini Metovnice
    Predeo u okolini Metovnice
  • Železnički most u Metovnici
    Železnički most u Metovnici
  • Železnička stanica u Metovnici
    Železnička stanica u Metovnici
  • Crkva u Metovnici
    Crkva u Metovnici


Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „Knjiga 2”. Starost i pol, podaci po naseljima (PDF). publikacije.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. ISBN 978-86-6161-230-5. 
  2. ^ Kapuran, Bulatović, Jovanović, Aleksandar, Aleksandar, Igor (2014). Bor i Majdanpek kulturna stratigrafija praistorijskih lokaliteta između Đerdapa i Crnog Timoka. Beograd - Bor: Arheološki institut, Beograd i Muzej rudarstva i metalurgije Bor. str. str 176—180. 
  3. ^ Draškić, Dr Miroslav (1975). „Naselja, poreklo stanovništva i etnički procesi u opštini Bor”. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu. 38: 22—23. 
  4. ^ Stanojević, Marinko (1975). Crna reka. Zaječar: Novinska ustanova Timok. str. 90. 
  5. ^ Dinić, Jakša (2019). Toponimi Crnorečja. Beograd: Onomatološki prilozi, SANU. str. 269. 
  6. ^ „Smetnje na pruzi Bor-Metovnica; Kolektiv, broj 289”. list Kolektiv. 1968. Pristupljeno 17. jun 2023. 
  7. ^ „"Ćira" svečano ispraćen iz Bora”. list Kolektiv br 289, str 8. 1968. Pristupljeno 17. jun 2023. 
  8. ^ Bojanić-Lukač, Dr Dušanka. „Zaječar i Crna reka od XV do XVIII veka”. Zaječar i Crna reka u vreme turske vladavine: 26. 
  9. ^ Domaćinstva prema broju članova - Popis stanovništva, podaci po naseljima, Pristupljeno 2.8.2023. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. str. 118. ISBN 978-86-6161-232-9. 
  10. ^ „Knjiga 20”. Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011. Podaci po naseljima (PDF). stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. septembar 2011. ISBN 978-86-6161-109-4. 
  11. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  12. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Метовница&oldid=27739137”