Narodno pozorište u Somboru

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Narodno pozorište Sombor
Zgrada Narodnog pozorišta u Somboru
LokacijaTrg Koste Trifkovića 2
Sombor
 Srbija
Otvoreno1882. god.; pre 142 godine (1882)
Veb-sajt
www.npozoristeso.co.rs

Narodno pozorište u Somboru nalazi se na Trgu Koste Trifkovića br. 2, izgrađeno je 1882. godine, a 1997. godine upisano je u registar spomenika kulture, kao kulturno dobro od velikog značaja.[1][2]

Narodno pozorište Sombor, koncert

Istorijat pozorišta[uredi | uredi izvor]

Prvi pisani trag o počecima pozorišnog života u Somboru potiče iz 1578. godine, pojavom Ibrahima – izvođača pozorišnih senki u somborskoj kasabi. 1779. godine je zabeleženo izvođenje komada o loše vaspitanom mladiću, od strane nastavnika Gramatikalne škole, franjevca Gerarda Bode i njegovih učenika. 1813. godine zabranjeno je izvođenje pozorišnog komada Ištvana Baloga „Crni Đorđe“ o Prvom srpskom ustanku. Slede gostovanja mađarskih i nemačkih putujućih trupa koja su održavala predstave u hotelu „Lovački rog“ ili u sali Gradske kuće. Srpsko diletantsko pozorište pri učiteljskoj školi izvelo je tokom 1840. godine Sterijine komade: „Svetislav i Mileva“, „Miloš Obilić ili padnuće Serbskoga carstva“ i „Tvrdica“.

Tokom 1847 – 1848, i od 1860. godine, u Somboru je predstave davalo srpsko Diletantsko pozorište, nastupajući sa bogatim repertoarom na srpskom jeziku, a tokom 1880-1881. česta su bila gostovanja i Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada. Nakon prvih rasprava o izgradnji pozorišta u Somboru, 1869. godine, i priprema, predloga izgradnje, organizovanja odbora, osnovanja Akcionarskog društva, raspisivanja konkursa, odabran je nacrt Adolfa Vajta, kupljeno je zemljište, i 1. decembra 1881. doneta je odluka o izgradnji zgrade pozorišta. Već 25. novembra 1882. godine održana je prva predstava „Rang és mód“ Jožefa Sigetija. Kako nije imao svoj pozorišni ansambl, grad je pozorišno zdanje ustupao gostujućim srpskim i mađarskim pozorišnim trupama, kao i Srpskom narodnom pozorištu iz Novog Sada i Narodnom pozorištu iz Beograda. Preuređenja unutrašnjosti zgrade i sale, kao i renoviranja, izvršena su već tokom prve decenije 20. veka, a i tokom 20-tih i 30-tih godina, i konačno 70-80-tih godina 20. veka.

Prvi profesionalni gradski pozorišni ansambl nastao je iz Diletantskog pozorišta osnovanog posle 2. svetskog rata, a prva predstava „Palton Krečet“, ruskog pisca Aleksandra Kornječuka, izvedena je 7. septembra 1946. godine. 1952. godine prerasta u Narodno pozorište.[3][4]

Opis zgrade i scene[uredi | uredi izvor]

Zgrada pozorišta je smeštena u starom gradskom jezgru, a svojim skladnim i odmerenim linijama u duhu klasicizma predstavlja jedno od najreprezentativnijih pozorišta na području Vojvodine. Krajem sedamdesetih godina XX veka izvršena je dogradnja, rekonstrukcija i adaptacija, kada je dodavanjem drugog krila objekat dobio simetričan izgled, sasvim u skladu duha vremena u kome je nastao. Poseban akcenat fasadi sa monumentalnim pročeljem i dva krila daje ispad u vidu trema u prizemlju sa balkonom na spratu i fronton sa toskanskim i jonskim pilastrima i timpanonom. Bogat enterijer u baroknom stilu, sa slikanom i štuko dekoracijom, rađen po uzoru na bečka i peštanska pozorišta jedan je od retkih pozorišnih prostora koji je do danas sačuvan u autentičnom obliku.[1]

Vladimir Spasić, Večiti mladoženja, J. Ignjatović (scenografska slika), NP Sombor, 1963.

Osnovne karakteristike[uredi | uredi izvor]

Narodno pozorište ima dve scene: Veliku scenu, sa gledalištem od 300 mesta, i Studio 99, sa gledalištem od 99 mesta; dve probne sale, 12 garderoba i 3 radionice.

Korisna površina objekta: 4474 m²
Broj etaža: podrum+P+1
Širina/dubina/visina scene: VS: 15,5 m/12 m/14 m
Širina/visina portalnog otvora: VS: 8,2 m/4,5-6,5m
Širina/dubina proscenijuma: VS: 9 m/1,2 m
Korisna širina cugova: VS: 12-14 m
Širina/dubina orkestarske jame: VS: 9 m/3,6 mm (40 učesnika)
Veličina scene 99: 9x6 m, visina 4,5 m [5][6]

Repertoar[uredi | uredi izvor]

U Somboru su režirali najistaknutiji reditelji svije generacije: Mata Milošević, Marko Fotez, Jovan Putnik, Slavoljub Stevanović Ravasi, Ljubomir Draškić, Dejan Mijač, Paolo Mađeli, Vida Ognjenović, Ljubiša Ristić, Jagoš Marković, Gorčin Stojanović, Kokan Mladenović i mnogi drugi. Izvođeni su najznačajniji domaći i svetski pozorišni klasici, ali i nova, avangardna dramska literatura.

Najnoviji repertoar za 2020. godinu čine: „Kad bi Sombor bio Holivud“ – Kokan Mladenović, „Ovo nije državni posao“ - Danica Grubački, „Tenor na zajam“ - Ken Ludvig, „Kiseonik“ – Sofija Mijatović, „Samoubica“ – Nikolaj Erdman, „Duet za solistu“ – Tom Kempinski, „Semper idem“ – Đorđe Lebović, „Papa Jovana“ – Lea Jevtić, „Sumnjivo lice“ – Branislav Nušić.[5][7] Tokom pauze u radu pozorišta od marta 2020. godine (pandemija), u pozorištu se vrši sređivanje arhivske građe pozorišta. Vrši se adaptacija prostora, uređivanje i sortiranje arhivske građe, što se realizuje sopstvenim resursima. Očekuje se i realizacija projekta digitalizacije arhive.[8]

Festival Pozorišni maraton[uredi | uredi izvor]

Od 1993. godine svaka pozorišna sezona završava se festivalom Pozorišni maraton. Tokom tri dana i tri noći, jedna za drugom, smenjuju se predstave gostujućih pozorišta, pozorišnih grupa i studenata dramskih fakulteta. Maraton završava predstava Narodnog pozorišta Sombor koja je imala premijeru u prethodnoj sezoni. Maraton prate programi poput promocija knjiga, koncerata, tribina, izložbi, sa gostima iz zemlje i inostranstva.[9] Ovo pravilo prekršeno je samo 2008. i 2014. godine, kada je maraton trajao čak sedam dana. Na Maratonu se uručuje i nagrada, ustanovljena 1992. godine – „Nikola Peca Petrović“ za najuspešnijeg pozorišnog menadžera. Ovo je način da se očuva uspomena na upravnika koji je Narodno pozorište svrstao u red najboljih pozorišta u zemlji.[10]

Bibliografija[uredi | uredi izvor]

  • Glumac na ognjištu: sto deset godina somborskog pozorišnog zdanja (1882—1992), Keskenović, M. 1992.
  • Pola veka somborskog pozorišta: Josip Jasenović Žiga: mali ansambl kao veliki teatar, Kujundžić, M. 1997.
  • Putujuće grupe i izgradnja pozorišne zgrade u Somboru 1882. godine, Kaič, K. 1993.
  • Sombor, str. 297-321, u ed. Pozorišni život u Srbiji: 1944-1986, Volk, P. 1990.
  • Narodno pozorište u Somboru, Sladić, M. 2008.
  • Četrdeset godina profesionalnog pozorišta u Somboru, Zrnić, M. 1986.[6]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b „početnalista spomenikateritorijalni pristupprojektivremenska osapretraga english ZGRADA NARODNOG POZORIŠTA”. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  2. ^ „Narodno pozorište Sombor”. hocupozoriste.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  3. ^ Stepanović, Milan. „SOMBORSKO POZORIŠTE”. ravnoplov.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  4. ^ Radmilović, Gorica. „KAD BI SOMBOR BIO HOLIVUD”. infant.rs. Arhivirano iz originala 26. 09. 2020. g. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  5. ^ a b „Narodno pozorište Sombor”. npozoristeso.co.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  6. ^ a b „NARODNO POZORIŠTE SOMBOR”. scen.uns.ac.rs. Arhivirano iz originala 02. 01. 2022. g. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  7. ^ „Narodno pozorište Sombor otvara letnju scenu "Dvorište"”. dnevnik.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  8. ^ „Sređivanje arhivske građe Narodnog pozorišta Sombor”. rts.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  9. ^ „NARODNO POZORIŠTE SOMBOR”. sombor.rs. Pristupljeno 13. 6. 2020. 
  10. ^ „NARODNO POZORIŠTE SOMBOR - TEATAR ČIJE PUNE SALE IZAZIVAJU DIVLJENJE”. 025info.rs. Arhivirano iz originala 03. 08. 2020. g. Pristupljeno 13. 6. 2020. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Народно_позориште_у_Сомбору&oldid=27368480”