Program OUN za naselja

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Program Ujedinjenih nacija za naselja - UN Habitat
United Nations Human Settlements Programme
Logo UN Habitat-a
Amblem UN
SkraćenicaUN - Habitat
Datum osnivanja1977.
Tipprogram OUN
Pravni statusaktivan
SedišteNajrobi,
 Kenija
Izvršni direktorMaimunah Mohd Sharif
 Malezija
Glavni organSkupština UN Habitata
Matična organizacijaUjedinjene nacije
Veb-sajtwww.unhabitat.org

Program Ujedinjenih nacija za naselja - UN Habitat (engl. United Nations Human Settlements Programme, UN HABITAT) je program Ujedinjenih nacija koji se bavi problemima razvoja naselja. Osnovan je 1977. godine pod nazivom Centar Ujedinjenih nacija za naselja da bi od 2002. postao punopravan program Ujedinjenih nacija sa skraćenim nazivom UN Habitat sa sedištem u Najrobiju.

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Generalna skupština Ujedinjenih nacija je 1975. godine osnovala prvo telo UN posvećeno urbanizaciji Fondaciju Ujedinjenih nacija za stanovanje i naselja (United Nations Habitat and Human Settlements Foundation - UNHHSF) pod okriljem Programa UN za životnu sredinu (UNEP). U to vreme tema urbanizacije je bila važna, ali ne koliko danas, s obzirom da je dve trećine stanovništva u svetu i dalje živelo u ruralnim područjima.[1]

Nakon prve međunarodne konferencije o naseljima – Habitat I – održane 1976. godine u Vankuveru u Kanadi, 19. decembra 1977. godine formirano je međuvladino telo - Komisija UN za naselja i izvršni sekretarijat komisije – Centar UN za naselja, kao preteča UN Habitata.[2] UNHHSF je takođe bio pod okriljem Centra UN za naselja.[3] Sedište Centra UN za naselja bilo je od 1984. godine u Najrobiju, u Keniji.

Centar UN za naselja je bio organizator druge međunarodne konferencije o naseljima – Habitat II održane 1996. godine u Istanbulu u Turskoj. Konferencija Habitat II je bila prilika da se proceni kakav je napredak postignut u toku dve decenije od prve konferencije o naseljima u Vankuveru 1976. godine. Politički dokument koji je usvojila 171 zemlja učesnica konferencije je poznat pod imenom Habitat agenda i sadrži preko 100 mera i 600 preporuka za razvoj naselja, a prethodio je usvajanju ciljeve razvoja za novi milenijum 2000. godine. Od 2002. godine Centar UN za naselja postaje punopravni program Ujedinjenih nacija pod imenom UN Habitat.[4]

U oktobru 2016. godine je održana treća svetska konferencija Habitat III o stanovanju i urbanom razvoju u Kitu sa ciljem praćenja ostvarivanja 11. cilja održivog razvoja. Politički dokument koji je proistekao sa treće konferencije UN o naseljima, ima 175 stavki za usmeravanje politika urbanog razvoja i stanovanja u periodu od sledećih 20 godina do održavanja konferencije Habitat IV, zove se Nova urbana agenda.

Mandat[uredi | uredi izvor]

Mandat UN Habitata je učvršćen 1. januara 2002. godine, nakon čega je usledio rad na ključnim preporukama Milenijumske deklaracije, koja je predstavljala razvojni plan rada Ujedinjenih nacija do 2015. godine. Zahvaljujući ovoj revitalizaciji UN Habitat je direktno dospeo u glavni tok razvojnog plana rada Ujedinjenih nacija za smanjenje siromaštva uz relevantniji i usredsređeniji skup programa i prioriteta. Upravo kroz ovaj plan rada UN Habitat je dao doprinos ukupnom cilju sistema Ujedinjenih nacija da smanji siromaštvo i promoviše održivi urbani razvoj.

S obzirom da je 2007. godine procenat urbanog stanovništva u svetu prešao prag od 50% problemi uređenja i planiranja naselja i celokpunog prostora su dodatno dobili na značaju, kao i mandat Programa UN za naselja - UN Habitata. Dve glavne aktivnosti UN Habitata bile su implementacija Habitat agende sa konferencije Habitat II i učešće u ostvarivanju Milenijumskih ciljeva razvoja. Nakon usvajanja Ciljeva održivog razvoja 2015. godine i Konferencije Habitat III 2016. godine na kojoj je usvajena Nova urbana agenda, to postaju nove aktivnosti za implementaciju.

Skupština UN Habitata[uredi | uredi izvor]

Skupština UN Habitata (UN-Habitat Assembly) zamenila je Upravni savet UN Habitata (Governing Council of UN Habitat) kao međuvladino telo za donošenje odluka koje postavlja organizacione i finansijske smernice UN Habitata.[5] Sednice Skupštine UN Habitata se održavaju u Najrobiju svake četvrte godine, dok su se sednice Upravnog saveta održavale svake druge godine, takođe u Najrobiju zaključno sa 26. sednicom Upravnog saveta 2017. godine. Prva sednica Skupštine UN Habitata održana je 2019. godine.[6]

Svetski urbani forum[uredi | uredi izvor]

Svetski urbani forum (World Urban Forum - WUF) je međunarodna konferencija posvećena temama urbanog razvoja koju organizuje UN Habitat. Prvi urbani forum organizovan je 2002. godine i od tada se održava svake druge godine.

Svetska urbana kampanja[uredi | uredi izvor]

Svetska urbana kampanja (World Urban Campaign - WUC) je platforma za razmenu i deljenje ideja, sprovođenje inicijativa, aktivnosti i politika sa ciljem održive urbanizacije. Koordinator ove kampanje je UN Habitat. Ona predstavlja globalnu koaliciju javnih, privatnih i nevladinih partnera koji se zalažu za sprovođenje urbane agende.

Svetski Habitat dan[uredi | uredi izvor]

Ujedinjene nacije su 1985. godine[7] odredile da prvi ponedeljak u oktobru svake godine bude Svetski Habitat dan (World Habitat Day). Ovaj dan je prilika da se organizuju aktivnosti na lokalnom nivou sa ciljem promocije tema urbanog razvoja i stanovanja i podizanja svesti stanovništva o značaju ovih tema.

Svetski dan gradova[uredi | uredi izvor]

Ujedinjene nacije su 2013. godine[8] odredile da 31. oktobar svake godine bude Svetski dan gradova (World Cities Day). Počevši od 2014. godine jedan grad je domaćin Svetskog dana gradova sa fokusom na temu određenu za tu godinu, dok je opšta tema ovog dana Bolji gradovi, bolji život.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Rezolucija Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 3327/29 iz 1974. godine
  2. ^ „Istorijat UN Habitata”. Pristupljeno 4. 8. 2022. 
  3. ^ Rezolucija Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 162/32 iz 1977. godine
  4. ^ Rezolucija Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 206/56 iz 2002. godine
  5. ^ Rezolucija Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 239/73 iz 2018. godine
  6. ^ „UN-Habitat Assembly | UN-Habitat”. unhabitat.org. Pristupljeno 2022-10-02. 
  7. ^ „Speech at the press conference in Istanbul, Republic of Türkiye, ahead of World Habitat Day 2022 | UN-Habitat”. unhabitat.org. Pristupljeno 2022-10-02. 
  8. ^ „World Cities Day at the internet site of UN Habitat | UN-Habitat”. unhabitat.org. Pristupljeno 2023-01-28. 

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Програм_ОУН_за_насеља&oldid=27247797”