Psamtik I

Psamtik I
Psamtik I
Lični podaci
Datum smrti	610. p. n. e.
Mesto smrti	Sais, Egipat
Sahranjen	Sais
Porodica
Supružnik	Mehutenvešket
Roditelji	Neho I Istemabet
Vladavina
Period vladavine	oko 664. - 610. p. n. e. (Saiska dinastija)
Prethodnik	Neho I
Naslednik	Neho II
Vladarske titule

Psamtik I (ili Psametih I; umro 610. p. n. e.) je bio egipatski faraon (oko 664 - 610. p. n. e.) i osnivač Dvadesetšeste egipatske dinastije (Saiske dinastije).

Dolazak na vlast

Psamtik je bio sin Neha I, vladara koga je asirski kralj Asarhadon postavio za svog namesnika u Donjem Egiptu nakon pohoda iz 670. godine p. n. e. Psamtik je bio talac koji je odveden u Ninivu. Neha je 664. godine p. n. e. ubio napatski vladar Tantamani. Iste godine se Psamtik vraća u Egipat. Nakon Asurbanipalovog osvajanja Tebe, Psamtik je postavljen na mestu svoga oca. Psamtik se izborio za nezavisnost egipatske države. Nije poznato kako je to učinio. Poslednji asirski garnizoni napuštaju Egipat 654. godine p. n. e. Asirija nije pokretala nove pohode protiv Egipta i između dve države su postojali relativno prijateljski odnosi. Godine 656. p. n. e. Psamtik je nametnuo svoju vlast i Gornjem Egiptu koji je do tada priznavao vlast Tantamanija. Psamtikova mornarica bez otpora zauzima Tebu. Time su Donji i Gornji Egipat ponovo ujedinjeni.

Vladavina

Psamtik je vodio nekoliko sukoba sa libijskim plemenima na zapadu i sa odmetnutim prinčevima u Delti Nila. Preduzimao je nekoliko pohoda i na sever Kušitskog kraljevstva. Tokom vladavine Asurbanipala, Psamtik sklapa savez sa lidijskim kraljem Gigom. Nakon Asurbanipalove smrti, Asirsko kraljevstvo naglo slabi te više nije predstavljalo pretnju po egipatsku nezavisnost. Godine 616. p. n. e. vavilonski kralj Nabopolasar pokreće rat protiv Asirije. U narednim godinama je osvojio sve važne asirske gradove uključujući i Ašur i Ninivu. Psamtik je ušao u savez sa Asircima protiv sve moćnijeg Vavilona. Tokom Psamtikove vladavine razvijaju se grčko-egipatski odnosi. Faraon je Grke koristio kao najamnike u svojoj vojsci. U Egiptu je pod vladavinom Psamtika izgrađen Naukratis, grčka kolonija u Egiptu. Zbog toga se Psamtik smatra jednim od prvih helenofilskih vladara u istoriji. Psamtik je umro 610. godine p. n. e. Nasledio ga je sin Neho II.

Otkriće najstarijeg jezika

Prema Herodotovoj drugoj knjizi, Psamtik je pokušao ustanoviti koji je najstariji jezik na svetu. Odredio je dve novorođene bebe. Njenim staraocima zabranio je da govore u njihovom prisustvu želeći da otkrije koju će reč bebe prve izgovoriti. Jedna od njih izgovorila je reč βηκοs. Psamtik je dugo istraživao u kom jeziku postoji ta reč. Na kraju je saznao da ta reč postoji u frigijskom jeziku, a njeno značenje bilo je "hleb". Stoga je Psamtik smatrao frigijski jezik najstarijim.

Literatura

• Kurt, Ameli (2012). Stari istok. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. ISBN 978-8617180872. 
• Avdijev, V. I. (1952). Istorija starog istoka. Beograd: Naučna knjiga. 
• Istorija starog veka 1 - dr Momir Jović, Pergament, Priština 1995. godina