Frankokanađani
Frankokanađani (franc. Canadiens français), ili Francuski Kanađani (franc. Franco-Canadiens), etnička su grupa koja vodi poreklo od francuskih kolonista koji su se nastanjivali u Kanadi od 17. veka nadalje. Danas Frankokanađani čine glavnu frankofonu populaciju Kanade – 22% ukupne populacije.[1]
U 18. veku kolonisti iz frankofone Kanade su kolonizovali teritorije širom Severne Amerike. Frankokanađani uglavnom vode poreklo iz zapadnih regija Francuske.[2]
Danas Frankokanađani žive širom Severne Amerike, ali većina ih je u Kvebeku. Frankokanađani, računajući i one koji se ne služe više francuskim jezikom, su druga najveća etnička grupa u Kanadi posle Kanađana engleskog porekla.
Nisu svi frankofoni Kanađani frankokanadskog porekla jer francuski govornici u Kanadi su i veće imigrantske zajednice drugih frankofonih zemalja, kao što su: Haiti, Kamerun, Alžir, Tunis ili Vijetnam. Takođe, nisu svi Frankokanađani frankofoni jer znatan broj ljudi frankokanadskog porekla su izvorni govornici engleskog jezika.
Kvebek[uredi | uredi izvor]
Oni koji su francuskog ili frankokanadskog porekla i podržavaju autonomiju Kvebeka smatraju termin kanadski Francuzi arhaičnim, čak i pogrdnim.
Akadijci (stanovnici Atlantske Kanade) koji žive u pokrajinama: Nju Bransvik, Ostrvo Princa Edvarda i Nova Škotska predstavljaju zasebnu frankofonu kulturu. Njihova kultura i istorija se razvijala nezavisno od frankokanadske kulture Kvebeka u vreme kada pomenute pokrajine nisu bile u sastavu današnje Kanade. Od Akadijaca se izdvajaju dve manje grupe: Brejoni koji nastanjuju okrug Madavaska na severozapadu pokrajine Nju Bransvik i Šijaci koji su prisutni najviše u okolini grada Monkton. U Atlantskoj Kanadi postoji i mala zajednica franko-Njufaundlendera.
Van Kvebeka i Nju Bransvika najviše Frankokanađana ima u pokrajini Ontario (negde oko 700000); nastanjuju pretežno severoistok i krajnji istok pokrajine a poreklo im je tesno vezano za Kvebečane (Frankoontarijci zapravo predstavljaju kolonijalne doseljenike koji su ostali zapadno od granice sa Kvebekom nakon podele stare Kanade na Ontario i Kvebek). Zapadno od Ontarija većina frankofonog stanovništva predstavlja doseljenike koji su se tokom 19. veka doseljavali zbog posla u poljoprivredi i šumarstvu. Najviše ih ima u Manitobi a nešto manje u Alberti i Saskačevanu i na kraju u Britanskoj Kolumbiji. Po teritorijama Jukon i na Severozapadu Francuzi su prisutni u vrlo malim brojevima, a nema ih u Nunavutu.
Polovinom 18. veka frankokanadski istraživači i kolonisti su kolonizovali: današnju Luizijanu, Misisipi, Misuri, Ilinois, Viskonsin, Indijanu, Ohajo, sever države Njujork, gornje poluostrvo Mičigena, kao i okolinu Detroita. Osnovali su gradove kao što su: Nju Orleans i Sent Luis, kao i sela u dolini reke Misisipi. U periodu između 1840. i 1930. Frankokanađani su emigrirali u znatnom broju iz Kanade u Sjedinjene Države, i to u granična područja i industrijalizovane delove Nove Engleske. Frankokanadske zajednice u SAD su duž granice sa Kvebekom u Mejnu, Vermontu, Nju Hempširu, ali i u južnijim državama: Masačusetsu, Roud Ajlandu i Konektikatu. Postoji takođe i brojnija zajednica Frankokanađana na Floridi.
Sedam miliona stanovnika u Kanadi i 2,4 miliona u SAD se izjašnjavaju kao Frankokanađani. U Kanadi 85% Frankokanađana živi u Kvebeku. Većina gradova ove pokrajine je sagrađena i naseljena tokom francuske kolonijalne vladavine. Procenjuje se da 70-75% stanovništva Kvebeka vodi poreklo od francuskih pionira iz 17. i 18. veka.
Još uvek ima pripadnika Metisa (autohtonog naroda u Severnoj Americi) koji pričaju jezikom mišif, mešavinom jezika autohtonih plemena, francuskog i drugih evropskih jezika.
Jezik[uredi | uredi izvor]
Približno 31% kanadskog stanovništva su francuski izvorni govornici, a 25% je frankofonog porekla.
Od 1968. francuski jezik je jedan od dva službena jezika Kanade. Jedini je zvanični jezik u Kvebeku.
Frankofono stanovništvo koje živi u kanadskim pokrajinama (osim Kvebeka) uživa prava manjinskih jezika obuhvaćena Kanadskim zakonom iz 1969. i Ustavom iz 1982. Na pokrajinskom nivou, Nju Bransvik je proglasio francuski jezik službenim. Sve tri kanadske teritorije su proglasile francuski jednim od službenih jezika, pored engleskog i lokalnih autohtonih jezika. Pokrajina Ontario je donela Zakon o upotrebi francuskog jezika u državnim službama koji obavezuje opštine koje imaju najmanje 5000 frankofona (ako je u pitanju grad) ili 10% frankofonog stanovništva (ako je u pitanju ruralna opština) da nude usluge javnih službi i na francuskom jeziku.
Ljiljan je frankokanadski heraldički motiv.
Religija[uredi | uredi izvor]
Kraljevina Francuska je zabranjivala nekatoličke naseobine u Novoj Francuskoj od 1629. nadalje, pa su stoga skoro svi kanadski doseljenici iz Francuske bili katolici.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prve trajne evropske naseobine u Kanadi osnovane zbog trgovine krznom bile su Port Rojal 1605. i Kvebek 1608. Britanci su dobili Akadiju (kasnije preimenovana u Novu Škotsku) Sporazumom u Utrehtu 1713. Godine 1755. – početkom Francuskog i indijanskog rata, Britanci i britanski Amerikanci iz Masačusetsa su počinili ono što istoričar Džon Mek Farager naziva prvi genocidom – uništavanjem Akadije i deportovanjem 75% njenog stanovništva u druge britanske kolonije i Francusku.[traži se izvor] Deo populacije koji je bio deportovan u južne kolonije blizu francuske Luizijane razvijao je svoju kulturu Kažun. Izuzev Akadije, Frankokanađani su delimično izbegli ovakvu sudbinu zahvaljujući kapitulaciji koja ih je načinila britanskim subjektom.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Arhivirana kopija”. Komesarijat službenih jezika. Arhivirano iz originala 12. 11. 2020. g. Pristupljeno 31. 3. 2018.
- ^ G. E. Marquis and Louis Allen, "The French Canadians in the Province of Quebec". The Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 107, Social and Economic Conditions in The Dominion of Canada (May) (1923). pp. 7.–12.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
