Janjski sabor

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Janjski sabor
Janjski sabor, 2010. godine
Žanrduhovni, kulturno-umjetnički i narodni
Datum(i)Nedjelja Svih svetih
Osnovan1991.
Trajanjeviše dana
Tipmeđunarodni
LokacijaPorta Manastira Glogovac
OsnivačiEparhija bihaćko-petrovačka i Opština Šipovo

Janjski sabor je duhovna i kulturna manifestacija, koja se svake godine, prema crkvenom kalendaru, održava u Nedjelji Svih svetih u porti manastira Svetog Georgija Pobjedonosca u Glogovcu, nedaleko od Šipova, u Republici Srpskoj. Manifestacija je tradicionalna i ima crkveno-narodni karakter.[1]

Istorijat sabora[uredi | uredi izvor]

Prva janjska saborovanja su održana još za vrijeme Kraljevine Jugoslavije, ali su prekinuta tokom uspostave NDH, a komunističke vlasti su ga konačno i zabranile 1941. godine. Sabor je obnovljen 2. juna 1991. godine kada mu je prisustvovao i patrijarh srpski gospodin Pavle, koji je vodio službu na arhijerejskoj liturgiji. Poslije toga, patrijarh je sabor pohodio još nekoliko puta.[2] Okupljanje naroda oko manastira Glogovca zabilježeno je još od nastanka prvog glogovačkog manastira, izgrađenog u prvoj polovini XIV vijeka, za koji se smatra da je bio zadužbina srpskog kralja Milutina, kojeg su Turci porušili i zapalili 1463. godine. Manastir je obnovljen u drugoj polovini XIX vijeka kada mu je ozidana kupola. U Drugom svjetskom ratu zapaljen od strane ustaša.[3] Sve je to uticalo da organizovano saborovanje uz sasluženje crkvenih otaca počinje tek početkom XX vijeka. Manastir je u potpunosti obnovljen pred kraj XX vijeka. Sabor je veoma cijenjen u narodu i u crkvenim krugovima.[4]

Važnost sabora[uredi | uredi izvor]

Porta manastira Glogovac - mjesto održavanja Janjskog sabora

Janjski sabor je jedna od najstarijih i najmasovnijih manifestacija stanovništva šipovačkog kraja. Ona odražava svijest naroda o trajanju i očuvanju na tim prostorima, pod okriljem Srpske pravoslavne crkve. Sabor predstavlja smotru narodnog i kulturnog stvaralaštva, sa izložbama rukotvorina i umjetnina, raznih ručno pravljenih i rezbarenih predmeta, ratarskih alatki, spravljenih raznih prehrambenih proizvoda iz domaće radinosti, od kojih su svakako najpoznatiji janjski pleteni sir od neobranog mlijeka (gužvaš i pleta kako ga zovu u tim krajevima)[5] i čuveni janjski kajmak,[6] kao i ručno tesane posebne tronožne stolice (tzv. janjski stolac kakve pravi Milenko Milovac iz Lipovače)[7] iz jednog komada drveta. U kulturno-umjetničkom programu učestvuju etno-grupe i kulturno-umjetnička društva, pisci, guslari i recitatori.[8] Važnost Janjskog sabora jeste i u tome što predstavlja najveće nematerijalno kulturno dobro naroda janjskog kraja.

Sportska takmičenja[uredi | uredi izvor]

Janjski sabor ima i svoj sportski dio, koji čine razna takmičenja: trka za krst Manastira Glogovac, bacanje kamena s ramena, skok u dalj i natezanje konopaca, za koje najbolji učesnici dobijaju razne nagrade. Svoje korijene u Janjskom saboru ima i posebna sportsko-kulturna manifestacija Janjski višeboj. Suština ovakve vrste saborovanja je da se na njemu skupljaju i oni koji ne stanuju više na Janjskoj visoravni. Najviše posjetilaca izvan Šipova dolazi iz Vojvodine, gdje je otišla većina stanovništva janjskog kraja, u toku kolonizacije i agrarne reforme 1945-1948, poslije Drugog svjetskog rata.[9]

Tradicija sabora[uredi | uredi izvor]

Manastir Glogovac iznutra za vrijeme trajanja sabora, Arhijerejska liturgija, 2008. godine

Sabor je 2018. godine održan po 28. put, u formi vjerskog sabora.[10] Određene programe naprave i Udruženja Janjana u Srbiji, zajedno sa njihovim zemljacima koji su ostali u rodnom kraju.

U toku manifestacije, lokalno sveštenstvo organizuje svečani ručak za zvanice i sav vjerujući narod. Domaćin manifestaciji je svake godine episkop bihaćko-petrovački (prije episkopi Hrizostom i Atanasije Rakita, a danas je to episkop Sergije) koji u toku sabora rukopolaže sveštenike i drži besjedu.[11] Poslije toga dijele se gramate zaslužnima.

Arhijerejsko sasluženje uvijek predvodi onaj koji u crkvenoj hijerarhiji ima veći čin. Janjski sabor ima i svog kuma, to je obično ugledni privrednik, koji najviše materijalno pomogne manifestaciju.[12] Saboru prisustvuju i predstavnici vojnog i političkog vrha Republike Srpske, kao i direktori javnih, prosvjetnih i kulturnih institucija sa područja opštine Šipovo.[13]

Geografski položaj[uredi | uredi izvor]

Opština Šipovo na mapi Republike Srpske i Bosne i Hercegovine

Saboruje se u porti Glogovačkog manastira, koji geografski pripada MZ Babići, 20 kilometara udaljenom od Šipova, na sjeverozapadu Republike Srpske, u prelijepom okruženju klisure rječice Glogovac. Najbliža sela su mu Babin Do i Čuklić. Janjski sabor je značajna i prepoznatljiva manifestacija koja uvijek bude veoma posjećena.[14]Janjskom saboru, svake godine, prisustvuje više hiljada ljudi.[15]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Održan 25. Janjski sabor u manastiru Glogovcu”. Dođi i vidi. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  2. ^ „Janjski Sabor”. Turistička organizacija opštine Šipovo. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  3. ^ „Manastir Glogovac”. Upoznaj Srpsku. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  4. ^ „Janjski sabor 2014.”. Turistička organizacija Šipovo. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  5. ^ „Ništa slađe u životu nisam probala”. Blic Srpska info. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  6. ^ „Kako nastaje janjski kajmak”. Agro media. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  7. ^ „Janj, prva srpska kneževina”. Malovan. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  8. ^ „Janjski sabor u manastiru Glogovcu”. SPC. Arhivirano iz originala 10. 11. 2017. g. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  9. ^ „Sedam decenija od kolonizacije u Ravnom Selu: Ljudi sa dva zavičaja”. Dnevnik. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  10. ^ „Pozivnica za 28. Janjski sabor”. SPC. Arhivirano iz originala 20. 05. 2018. g. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  11. ^ „Janjski sabor”. Dođi i vidi. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  12. ^ „Održan 25. Janjski sabor u Manastiru Glogovcu”. Eparhija bihaćko-petrovačka. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  13. ^ „Održan 27. Janjski sabor u manastiru Glogovcu kod Šipova”. Savez Srba iz Regiona. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  14. ^ „Održan janjski sabor”. Pravoslavie. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
  15. ^ „Janjski sabor”. RTRS. Pristupljeno 09. 12. 2018. 
Janjski sabor na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јањски_сабор&oldid=27405152”