Abraha
Abraha (takođe poznat kao Abreha) (umro nakon 553. g. n. e;[1] v. 525—najmanje do 553.[2]) takođe poznat i kao Abraha el Ašram (arapski: أبرهة الأشرم), bio ej Abisinijski i Aksumitski vojni zapovednik, zatim potkralj južne Arabije koja se nalazila u sastavu Aksumitske kraljevine, a kasnije se proglasio za nezavisnog kralja Himjara. Abraha je vladao velikim delom današnjeg Jemena najmanje od 531 -547. g. n. e. do 555 – 565. g. n. e.[3][4]
Karijera[uredi | uredi izvor]
Du Nuvas, jevrejski vladar Himjarske kraljevine na području današnjeg Jemena u periodu 523-525.[5] ili 518-20[1] pokrenuo je vojni pohod protiv Aksumitskih hrišćana i njihovih lokalnih Arapskih hrišćanskih saveznika.[6]Aksumiti u Zafaru bili su ubijeni, njihova tvrđava na Jemenskoj visoravni uništena a Nadžran opljačkan.
Nadžran pao 518. ili 523. godine i mnogi članovi Himijarske hrišćanske zajednice bili pogubljeni što je probudilo velike simpatije širom hrišćanskog regiona Orijenta i zbog čega je Aksumitsku vojnu intervencija bila potpomognuta od strane vizantijske flote prvi put sprovedena 518/523.[6]
Abraha je bio jedan od komandanata ili članova jedne od vojski koju je predvodio kralj Kaleb od Aksuma protiv Du Nuvasa. U svojoj istoriji El Tabari je za Abraha rekao da je bio komandant druge armije koju je poslao Kaleb posle prvog neuspelog pohoda, koji je predvodio Ariat.
Prema postojećim izvorima Abraha je predvodio vojsku od 100. 000 vojnika sa stotinama slonova kako bi skršio otpor jemenske vojske, nakon čega je Du Nuvas izvršio samoubistvo, a ovaj preuzeo vlast i uspostavio svoje sedište u Sani. Međutim, on je izazvao gnev Kaleba, odbivši da mu pošalje danak pa je zato ovaj poslao svog vojskovođu da od Abraha preuzme mesto guvernera Jemena. Abraha se kasnije oslobodio pretnje po svoju vlast sprovevši dvoboj sa Ariatom kada je ovaj ubijen a Abraha pretrpeo povredu koja mu je donela nadimak El Sram "lice sa ožiljkom".[5]
Prema prokopiju (Istorija 1.2) 'Abraha je preuzeo kontrolu nad Jemenom iz Esimifeusa (Sumuafa' Ašava '), i položaj hrišćanskog Himijarskog namesnika koga imenuje kralj Kaleb, uz podršku disidentskih elemenata unutar Aksumske okupacione sile koji su bili voljni da se nasele u Jemenu, a zatim i zbog bogatog i plodnog zemljišta.[5] Stjuart Manro-Haj, koji predlaže 518. godinu za datum uspona Du Nuvasa, datira ovaj događaj do 525,[2] dok kasnije hronologije (u kojoj Du Nuvas dolazi na vlast u 523), govore da se ovaj događaj ne bi mogao desiti oko 530 , premda datum tek Džekis Rikmans pretpostavlja da je najpribližnije vreme 543. godina.[5]
Vojska koju je poslao Kaleb da savlada Abraha pridružila se njegobim redoima i ubijen vladar vojskovođa koga je Kaleb poslao da ga zameni (ovo se možda odnosi na Ariata) i drugi vojska je poražena. Nakon toga Kaleb je morao da ga defakto prizna za podkralja a ovaj ga je za uzvrat priznao za svog sizerena i plaćao mu nominalni danak.
Vladavina[uredi | uredi izvor]
Za Abraha se tada počinje smatrati kako postaje istaknuta figura u istoriji Jemena, koja promoviše hrišćanstvo gurajući time prst u lice vladajućem judaizmu i paganizmima Centralne Arabije.[5] I sam revnosni hrišćanin, on je naredi da se izgradi velika crkvu u Sanai i da se popravi glavna brana za navodnjavanje u Sabejskoj prestonici Maribu.
Epigrafski izvori koji su zabeležili Abrahinu vladavinu uključuju i natpis na Brani Marib zabeležili su gušenje jednog ustanka uz podršku koju je pružio sin svrgnutog vladara, Esifimeusa 657. godine Sabejske ere tj. između 540-550; vitalne popravke na brani izvršene su nešto kasnije iste godine; prijem izaslanika Neguša, iz Vizantije, iz Persije i od El Harita ibn Džabalaha inače filarha Arabije; i završetak popravke brane u narednoj godini, zatim veliki praznik radosti. Vladarska titula koju je preuzeo Abraha glasila je "Kralj od sabe i Du Rajdana i Handramuta i Jamanata i njihovih Arapa na platou ravnice ." je bila titual vladara u Himjaru.[7]
Islamska tradicija[uredi | uredi izvor]
Islamska tradicija pripisuje Abrahi sa vojnu ekspediciju protiv Kurejša iz Meke i invaziju Hidžaza 570,[6] poznata kao Godina slona. Tefsir (egzegeza) iz sure u kojoj El Fil navodi da je pohod propao. Predanja takođe kažu da Abraha naredio da se izgradi crkva u Sanani poznata kao El Kalis (od grčkog Ekklesia)[8] da bi parirala Kabi u Meki i da je posebno došao sa svojim snagama i slonovima da uništi Kabu.[9]
Smrt[uredi | uredi izvor]
.jpg){kind=icon}
Ne postoje pouzdani podaci o datumu smrti Abrahe. Manro Haj njegovu smrt na osnovu natpisa na Maraiganu datira negde nakon 553. godine.[1] Islamska tradicija datira je odmah nakon njegovog pohoda na Meku. Na prestolu su ga nasledila njegova dva sina Jaksum i Masruk, koje mu je rodila Raihana, koja je pripadala jemenskom plemstvu a koju je Abraha preoteo od njenog muža.[5]
Između 570. i 575. godine pro-Persijska skupina u Jemenu uspostavila je kontakt sa sasanidskim kraljem preko lahmidskog princa u Al-Hiri. Persijanci su potom poslali trupe pod komandom Vahreza, koje su pomogle polu-legendarnog Saifu ibn Di Jazanu da izbaci Aksumite iz Jemena i Južne Arabije koji su postala Persijski dominion i Jemenski vazal u sferi uticaja Sasanidskog carstva.[6]
Abrahina smrt prema islamskoj tradiciji[uredi | uredi izvor]
Prema kuranu,[10]narednog dana, kada se Abraha spremao da uđe u Meku, pojavio se tamni oblak ptica. Ptice, poslate od Allaha, nosile su sumpor i bombardovale Abrahinu vojsku, i ubile ga kao i njegovu vojsku. Ovo je tem koja se pominje u Kuranu, glava 105 "El Fel" (Slon) na sledeći način:
"Zar nevidiš kako Gospod podeli vlasnika slonova? Da li on ne izaziva njihovu ratnu zaveru da završi u konfuziji, i pošalje (do plena) na njih ptice u jatima, da ih zalije sumporom, tako da Ih učini kao slamke i pojede ".
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Stuart Munro-Hay, "Abraha" in Siegbert Uhlig, ed., Encyclopaedia Aethiopica: A-C. . Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. 2003. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ a b Munro-Hay 1991, str. 87
- ^ Scott Fitzgerald Johnson, ur. (2015). The Oxford Handbook of Late Antiquity. str. 287.
- ^ Peters, Francis E. (1994). Muhammad and the Origins of Islam. str. 88.
- ^ a b v g d đ „"Abraha."”. Arhivirano iz originala 13. 01. 2016. g. Pristupljeno 11. 4. 2007. Dictionary of African Christian Biographies. 2007. (last,)
- ^ a b v g „Walter W. Müller, "Outline of the History of Ancient Southern Arabia," in Werner Daum (ed.), Yemen: 3000 Years of Art and Civilisation in Arabia Felix. 1987.”. Arhivirano iz originala 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 22. 05. 2017.
- ^ Johnson 2015, str. 285
- ^ Ullendorff, Edward (1960). The Ethiopians: an Introduction to Country and People (2nd izd.). London: Oxford University Press. str. 56.
- ^ „Abraha | viceroy of Yemen”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 25. 08. 2019.
- ^ Qur'an, al-Fil
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Peters, Francis E. (1994). Muhammad and the Origins of Islam. str. 88.
- Scott Fitzgerald Johnson, ur. (2015). The Oxford Handbook of Late Antiquity. str. 287.
- Munro-Hay, S. C. (1991). Aksum: An African Civilization of Late Antiquity. Edinburgh: University Press. str. 87.
Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]
- Gonick, Larry (2001). The Cartoon History of the Universe III: From the Rise of Arabia to the Renaissance. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32403-7.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
