Bošnjačko nacionalno vijeće

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bošnjačko nacionalno vijeće
SkraćenicaBNV
Osnovana11. maj 1991. (1991-05-11)
OsnivačSulejman Ugljanin
Datum osnivanja11. maj 1991. (1991-05-11)
TipPolitička organizacija
SedišteNovi Pazar, Srbija
Službeni jezicibošnjački jezik
PredsednikMisala Pramenković
Veb-sajtwww.bnv.org.rs

Bošnjačko nacionalno vijeće je predstavničko telo bošnjačke nacionalne manjine u Srbiji. Osnovano je kao Muslimansko nacionalno veće Sandžaka (MNVS) 11. maja 1991. godine. Njen prvi predsednik i osnivač je Sulejman Ugljanin. Bošnjačko nacionalno veće se do 2003. godine zvalo Bošnjačko nacionalno veće Sandžaka (BNVS), po čemu je i dobilo današnji naziv. [1]

Tokom 1990-ih godina aktivno je tražila autonomiju Sandžačkog regiona i njegovo konačno ujedinjenje sa Republikom Bosnom i Hercegovinom. Nakon sticanja nezavisnosti Crne Gore 2006. godine, ostala je aktivna samo u Srbiji.

Bošnjačko nacionalno veće ima 35 mesta, a predstavnici se biraju na izborima za nacionalne savete različitih priznatih nacionalnih manjina u Srbiji. Poslednji izbori održani su u novembru 2018. godine, na kojima je najviše mandata osvojila Stranka demokratske akcije Sandžaka, koju je predvodio Sulejman Ugljanin.

Istorija[uredi | uredi izvor]

1991–2000.[uredi | uredi izvor]

Muslimansko nacionalno vijeće Sandžaka (MNVS) osnovano je u Novom Pazaru 11. maja 1991. godine. [1] [2] Za njenog prvog predsednika izabran je Sulejman Ugljanin. [1] MNVS su činile Stranka demokratske akcije Sandžaka (SDAS) i druge bošnjačke političke stranke, kao i druga udruženja, muslimanska verska zajednica i nestranački pojedinci. [3]

MNVS je 11. maja 1991. proglasila da vlade Srbije i Crne Gore guraju „velikosrpsku ideologiju“ i traže „fizičko istrebljenje“ sandžačkih muslimana kako bi kopnena granica između Srba u Srbiji i Crnoj Gori bila potpuno nesmetana. Tvrdilo se da je jedini legitimni predstavnik sandžačkih muslimana. MNVS je tražila autonomiju Sandžaka u slučaju raspada Jugoslavije i pozvala muslimane da se naoružaju u slučaju građanskog rata. Najavljivalo je formiranje skupštine, Izvršnog veća, službi javne bezbednosti i sprovođenje obaveznog vojnog roka, obećavajući suspenziju svakog drugog jugoslovenskog državnog organa u slučaju raspada Jugoslavije ili građanskog rata. [4]

Sulejman Ugljanin, osnivač i bivši predsednik Muslimanskog nacionalnog veća

U periodu od 25. do 27. oktobra 1991. [1] MNVS je organizovala referendum za autonomiju Sandžaka pitajući muslimane da li su za „punu političku i teritorijalnu autonomiju“ regiona i njegovo „pravo na priključenje jednoj od suverenih republika“, pretpostavlja se da je u pitanju bila Bosna i Hercegovina. Srpske vlasti proglasile referendum neustavnim. [5] Referendum je organizovan uz podršku Bosanske Stranke demokratske akcije (SDA), iako je to demantovao MNVS. [6] MNVS je tvrdila da je 264.000 ljudi u Sandžaku, ostatku Jugoslavije i u inostranstvu tražilo da se upiše u birački spisak. [7] Izlaznost je bila 71 odsto, a 98 odsto glasalo je za političku i teritorijalnu autonomiju Sandžaka sa pravom priključenja još jednoj jugoslovenskoj republici. [1] Ugljanin je tvrdio da je na referendumu učestvovalo 97 odsto sandžačkih muslimana i 33 odsto Albanaca, ali jedva da je bilo hrišćana. On je rekao i da će MNVS odlučiti kojoj jugoslovenskoj republici će se Sandžak priključiti, u zavisnosti od daljeg razvoja situacije. [7]

Krajem novembra 1991. MNVS je izabrala novu administraciju za region koja je delovala kao vlada u senci. [6] Sekretar Stranke demokratske akcije Sandžaka Rasim Ljajić imenovan je za premijera, dok je Ugljanin ostao predsednik MNVS. SDA je zadržala većinu mesta u novoj vladi, koja je uključivala i Liberalno bošnjačku organizaciju i Stranku nacionalne ravnopravnosti. [8] Takođe u januaru 1992. MNVS je usvojila rezoluciju kojom poziva muslimane Sandžaka da se suprotstave regrutovanju u Jugoslovensku narodnu armiju (JNA). [9]

Nakon što je Evropska zajednica u decembru 1991. priznala otcepljenje nekoliko bivših jugoslovenskih republika, Ugljanin je rezultate referenduma poslao holandskom ministru spoljnih poslova Hansu van den Bruku tražeći „priznanje i puni međunarodno-pravni subjektivitet Sandžaka”. [7] Januara 1992. MNVS je proglasila stvaranje „posebnog statusa“ za Sandžak koji bi regionu dao dalekosežnu autonomiju. Inicijativu nisu priznale ni jugoslovenske ni srpske vlade. [8] U naknadnom pismu Evropskom ministarskom savetu od 5. aprila 1992. Ugljanin, pod udarom skorog osnivanja Savezne Republike Jugoslavije (osnovane nakon što su Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina i Makedonija napustile prethodnu državu), a pozivajući se na bosanski rat, ponovo je tražio priznanje Sandžaka, kao i raspoređivanje trupa UN i uspostavljanje međunarodnog prisustva u regionu. [7]

Konferencija muslimanskih intelektualaca Sandžaka, Crne Gore i Srbije protestovala je 18. aprila protiv osnivanja Savezne Republike Jugoslavije, rekavši da je to nastalo protiv volje muslimana te zemlje i pozivajući na njeno nepriznavanje. [7] MNVS je 28. aprila usvojio rezoluciju kojom se negira postojanje Jugoslavije i insistira da se muslimanima Sandžaka omogući da se pridruže republici po njihovom izboru, koja je u ovom slučaju bila Republika Bosna i Hercegovina u kojoj su dominirali muslimani. [10] MNVS je 16. avgusta 1992. otišao korak dalje. Pozivajući se na njihovo skoro učešće na Londonskoj konferenciji u avgustu 1992. godine, MNVS je najavila potpuni bojkot Srbije i Crne Gore, uključujući i njihove republičke skupštine, sve dok Sandžak ne dobije zvanični status i ne okonča „državni terorizam“. MNVS je pozvao na bojkot vanrednih parlamentarnih izbora maja 1992. godine, [11] decembra 1992. godine [12] i decembra 1993 godine. Većina muslimana nije izašla na izbore, kao ni Albanci na Kosovu. [10]

MNVS je 6. juna 1993. godine usvojila Memorandum o uspostavljanju posebnog statusa Sandžaka unutar krnje Jugoslavije (Srbija i Crna Gora), kojim se tražila dalekosežna autonomija. Memorandum, koji je trebalo da potpišu Jugoslavija, MNVS, Republika Bosna i Hercegovina i Međunarodna konferencija o bivšoj Jugoslaviji (MKFJ), ostao je mrtvo slovo na papiru. [13]

Godine 1996. sandžačke muslimanske stranke i udruženja su usvojile naziv „Bošnjaci“ umesto „Muslimani“ nakon iste odluke Kongresa bošnjačkih intelektualaca održanog u Sarajevu 1993. godine. [13] Stoga je naziv Muslimansko nacionalno vijeće Sandžaka, nakon završetka rata u Bosni 1995. godine, preimenovan u Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka. Vijeće je usvojilo Memorandum o autonomiji Sandžaka i posebnim odnosima sa Bosnom i Hercegovinom 19. jula 1999. godine. [1] [11] Tokom predsedničkih izbora održanih 2000. gdoine BNVS je u septembru podržao Demokratsku opoziciju Srbije, pozivajući Bošnjake da glasaju za zajedničkog kandidata opozicije. Izbori su kulminirali rušenjem Slobodana Miloševića tokom Buldožer revolucije. [1]

2000–danas[uredi | uredi izvor]

Zastava bošnjačke nacionalne manjine u Srbiji usvojena od strane Bošnjačkog nacionalnog veća među ostalim nacionalnim simbolima

U ovim novim okolnostima, status nacionalnih manjina u Srbiji i Crnoj Gori je pravno regulisan. Dana 6. septembra 2003. godine, BNVS je održala izbornu skupštinu u Novom Pazaru; Za predsednika je ponovo izabran Sulejman Ugljanin. Tokom Skupštine suspendovano je Bošnjačko nacionalno veće Sandžaka, a u skladu sa novim zakonom i Bošnjačko nacionalno vijeće počelo je da funkcioniše. [1] Statut Bošnjačkog nacionalnog veća, usvojen 13. septembra 2003. godine, opisuje Bošnjačko nacionalno veće kao najviše predstavničko telo bošnjačke nacionalne manjine u Srbiji. Imao je nadležnost za upotrebu jezika i pisma, obrazovanje, kulturu i informisanje na bošnjačkom jeziku. Među najvažnijim odlukama Bošnjačkog nacionalnog vijeća bile su one o utvrđivanju državne zastave i grba bošnjačke nacionalne manjine, njenih državnih praznika, državnih nagrada i priznanja i nacionalnih manifestacija. Nakon sticanja nezavisnosti Crne Gore 2006. godine, Bošnjački nacionalni savet ostao je aktivan samo u Srbiji. [1]

Bošnjački nacionalni savet je 2009. godine učestvovao u izradi nacrta Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, kojim je unapređen mehanizam zaštite nacionalnih manjina u Srbiji. Bošnjačko nacionalno veće donelo je Deklaraciju o statusu Bošnjaka Sandžaka u Republici Srbiji 27. juna 2009. godine. Bošnjačko nacionalno vijeće je u Deklaraciji upozorilo srpske vlasti na navodni zastoj u procesu ostvarivanja kolektivnih prava bošnjačke nacionalne manjine. Kasnije je Bošnjačko nacionalno vijeće donelo Odluku o određivanju tradicionalnih naziva jedinica lokalne samouprave, naseljenih mesta i drugih geografskih naziva na bošnjačkom jeziku na teritoriji Novog Pazara, Tutina, Sjenice i Prijepolja. Bošnjačko nacionalno vijeće izradilo je Model obrazovanja Bošnjaka Sandžaka, strategiju informisanja na bošnjačkom jeziku i osnovalo Zavod za kulturu. [1]

Neuspeli izbori za novi sastav Bošnjačkog nacionalnog vijeća održani su 6. juna 2010. godine, nakon čega je staro rukovodstvo nastavilo da vodi Vijeće. To je dovelo do novog zastoja u odnosima Saveta i srpskih vlasti, nakon čega je Savet 1. marta 2012. godine usvojio Rezoluciju o statusu i ostvarivanju prava bošnjačkog naroda u Srbiji, a kasnije i Deklaraciju bošnjačkom narodu i građanima Sandžaka kao uputstvo bošnjačkim političkim partijama i udruženjima da izvrše pritisak na srpske vlasti. Bošnjačko nacionalno vijeće usvojilo je 6. aprila 2012. godine himnu bošnjačke nacionalne manjine pod nazivom „Ja sam tvoj sin“. [1]

Prvi izbori za nacionalne savete različitih nacionalnih manjina u Srbiji održani su u oktobru 2014. godine. Izlaznost za Bošnjačko nacionalno vijeće bila je 35,7 odsto. Najviše mandata osvojila je koalicija predvođena Strankom demokratske akcije Sandžaka, koja je dobila 19 poslanika, dok je protivnička koalicija pod muftijom Muamerom Zukorlićem osvojila 16 mandata. [14]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž z i j BNV.
  2. ^ Dimitrijević 2002, str. 392.
  3. ^ Ahrens 2007, str. 225.
  4. ^ Ahrens 2007, str. 225–226.
  5. ^ Poulton & Taji-Farouki 1997, str. 175.
  6. ^ a b Poulton & Taji-Farouki 1997, str. 177.
  7. ^ a b v g d Ahrens 2007, str. 226.
  8. ^ a b Bugajski 1994, str. 161.
  9. ^ Ahrens 2007, str. 231.
  10. ^ a b Ahrens 2007, str. 214.
  11. ^ a b Sandžačke novine & 29 July 2011.
  12. ^ Ahrens 2007, str. 226–227.
  13. ^ a b Ahrens 2007, str. 227.
  14. ^ Blic & 27 October 2014.

Knjige[uredi | uredi izvor]

Vesti[uredi | uredi izvor]

Drugi izvori[uredi | uredi izvor]

 

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бошњачко_национално_вијеће&oldid=27678240”