Vrtijeljka brdo
Brdo Vrtijeljka se nalazi između sela Lipa i Pejakovići, na nadmorskoj visini od 871 m [1] u Crnogorskom gradu Cetinje. Razmak vazdušne linije, između vrha planine Lovćen i vrha brda Vrtijeljka je približno 9 km.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Toponim Vrtijeljka je slovenskog porekla, naziv verovatno potiče od reči vrt koji je mogao služčiti selima koja ga okružju zbog retkosti plodnog zemljišta u tom kraju. Ovo je jedno od tri brda pored Dobrštak i Ceklinštak (brdo) koja okružuju širi lokalitet, u 15. vek kartografski beležen kao dobro, zbog plodne zemlje. Kasnije je naziv lokaliteta promenjen u Dobrsko selo zbog odnosa kuća i brda. Od 15. vek do ulaska Crne Gore i Boka kotorske u sastav Jugoslavije, Dorsko selo je bio naziv plemena koje je tu živelo.
Etimologija takođe može da potiče i od reči zavrteti-vrteti (ijekavica: zavrtijeti-vrtijeti), etimološki povezive zbog prisustva vetra tramontana koji lomeći se i odbijajući se od planine, kruži ili pravi interferenciju vazdušnih talasa, zavisno od terena gde se pojavi.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Bitka na Vrtijeljki[uredi | uredi izvor]
Bitka na Vrtijeljki je bio sukob koji se dogodio 7. maja 1685. godine između Osmanskog carstva koju je branio Sulejman-paša Bušatlija nasuprot Bokelja, Paštrovića, Njeguša, Konavljana, dobrovoljaca iz drugih ratova protiv Turaka koji su bili predvođeni sa Dragojlom Nikolićem (Bajom Pivljaninom), uz podršku Mletačke republike. Bitku su izazvali Bokelji sa namerom da prošire slobodnu teritoriju i oslobode Crnogorski vijalet od Skadarskog sandžaka, ali su Turci preko svojih doušnika saznali za dolazak i boravak naoružanih hajduka i morlaka u Boku Kotorsku. Sulejman paša Bušatlija je tada poslao opomenu stanovnicima Crnogorskog vijaleta da će ih kazniti ako budu sarađivali sa Bokeljima, Mlecima i hajducima. Osmanske snage su predvidele namere i mobilisale svoje snage koje su odmah usmerene ka Boki Kotorskoj. Višegodišnje namere Srba i Mletaka nisu dočekale veću mobilizaciju vojno sposobnih i realizaciju zauzimanja strateških pozicija Crnogorskog vijaleta, svrsishodno odbijanju osmanskih napada, već su morali odmah po najavi o dolasku osmanskih trupa da izvrše hitnu mobilizaciju i krenu u bitku gde su im se pridružuje deo Srba iz Crnogorskog vijaleta. Osmanlije su pobedile Srbe bez obzira na podršku dobijenu morlaka (čiju vernost tokom bitke, mletački hroničari dovode u pitanje) i Mletačke republike koju su Srbi imali. Sulejman paša Bušatlija je nakon boja ispunio obećanje i u odmazdi spalio i uništio manastir u Cetinju, nakon čega je produžio u Ulcinj, odakle je brodom otplovio u Istanbul sa glavama Srba koji su stradali u boju. Među kojima je bila i glava Baja Pivljanina čemu su svedočili dubrovački [2] trgovci u Istanbulu.
Na brdu je 1935. podignut spomenik Baju Pivljaninu, koji je neko razrušio 1938.[3]
Nesanitarna deponija na Vrtijeljki[uredi | uredi izvor]
Od 1987 godine, podnožje brda se koristi kao deponija. U saradnji sa Evropskom unijom odpočela je sanacija deponije početkom 2016. godine. Ugovor za reviziju glavnog projekta, sanaciju i nadzor je iznosio nešto više od 1.800.000 evra (EU:90%; CG:10% sredstava). Radovi na sanaciji nesanitarnog odlagališta Vrtijeljka su završeni u maju 2018. godine. Tokom projekta je samo po pitanju automobilskih guma zatečena količina, po proceni između 700 i 900 tona. Dok je tokom i nakon sanacije zabeleženo kontinuirano i nezakonito odlaganje novog otpada na Vrtijeljki [4] [5] [6].
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Nadmorska visina vrtijeljke
- ^ Radovan Samardžić, Veliki vek Dubrovnika, Beograd, 1962. (Iz arhiva Dubrovačkih trgovaca svedočanstvo o simboličnom postavljanju srpskih glava u Istanbulu)
- ^ "Politika", 18. april 1938
- ^ Rehabilitacija odlagališta Vrtijeljka[mrtva veza]
- ^ RTCG - Radio Televizija Crne Gore - Nacionalni javni servis :: Društvo :: Odlaganja guma pitanje države, ne privatnika
- ^ https://www.vijesti.me/vijesti/drustvo/vlasnik-mateja-prosuo-70-tona-guma-na-vrtijeljku