Geografija Zambije
Zambija je zemlja bez izlaza na more koja se nalazi u južnoj Africi, istočno od Angole. Ima ukupnu površinu od 752.618 km² (nešto veća od Francuske), od čega je 9.220 km² voda.
Politička geografija[uredi | uredi izvor]
Zambija ima ukupno 5 664 km kopnenih granica, a graniči se sa: Angolom sa 1.110 km, Demokratskom Republikom Kongo sa 1.930 km, Malavijem sa 837 km, Mozambikom sa 419 km, Namibijom sa 233 km, Tanzanijom sa 338 km, Zimbabveom za 797 km, i Bocvanom, manje od 1 km.
Fizička geografija[uredi | uredi izvor]
Klima[uredi | uredi izvor]
Zambija ima tropsku klimu, modifikovanu nadmorskom visinom zemlje. Postoji kišna sezona koja traje od oktobra/novembra do marta/aprila.
Teren[uredi | uredi izvor]
Teren Zambije čine uglavnom visoke visoravni, sa nekim brdima i planinama. Najniža tačka je reka Zambezi, na 329 m iznad nivoa mora, a najviši je Mafinga Central na planinama Mafinga, na 2.339 m iznad nivoa mora.
Zambija je zemlja bez izlaza na more i graniči se sa Zimbabveom na jugu (dele Viktorijine vodopade), Kongom na severu, Tanzanijom na severoistoku, Malavijem na istoku i Mozambikom na jugoistoku. Opštu topografiju zemlje karakterišu uzdignute zaravni. Opšte uzdizanje kao celine teži od zapada ka istoku od basena Kalahari. Nivo zemlje pada od gornjeg Konga prema depresiji Zambezi na jugu formirajući plato. [1]
Zambija leži na slivovima između DR Konga i rečnih sistema reke Zambezi. Osim dve provincije, sve ostale provincije leže na granici zemlje koja se formira između kontinentalne podele koja razdvaja Atlantski okean i Indijski okean, koja prelazi od DR Konga do juga Tanzanije. Postoje tri glavna godišnja doba: hladna sušna sezona od aprila do avgusta, vruća suva sezona od avgusta do novembra i topla vlažna sezona od novembra do aprila. Maksimalna toplota se javlja tokom novembra, dok najviše padavina ima tokom decembra. Godišnja količina padavina je više od 700 mm u južnim krajevima, dok je više od 1.000 mm u severnim krajevima. Jezero Kariba je veštačko jezero u Africi i na svetu drugo po veličini jezero koje je napravio čovek a prostire se duž južne granice. [2]
Ekoregioni[uredi | uredi izvor]
U Zambiji je zastupljeno devet ekoregiona u četiri bioma, najrasprostranjeniji su Miombo, Mopane i Baikiaea šumska savana, sa pašnjacima (uglavnom poplavljenim travnjacima) i zimzelenim šumama.
Korišćenje zemljišta[uredi | uredi izvor]
Korišćenje zemljišta u Zambiji prema podacima od 2011: obradivo zemljište obuhvata 4,52%, trajni usevi 0,05%, a ostalo 95,44%.
Od 2005, 1559 km² zemlje u Zambiji se navodnjava.
Životna sredina[uredi | uredi izvor]
Aktuelni problemi za životnu sredinu u zemlji uključuju: zagađenje vazduha i kisele kiše koje rezultiraju u regionu ekstrakcije i prerade minerala; hemijsko oticanje u vodotoke; krivolov, koji ozbiljno ugrožava: populaciju nosoroga, slonova, antilopa i velikih mačaka; krčenje šuma; erozija zemljišta; dezertifikacija i nedostatak adekvatnog tretmana vode, što predstavlja rizik po zdravlje ljudi.
Zambija se smatra ranjivom na klimatske promene. Glavni put uticaja klimatskih promena u zemlji je kroz povećanje varijabilnosti u količinama padavina tokom poljoprivredne sezone u različitim agroekološkim regionima, i promene u trajanju kišne sezone. [3] Zambija se smatra ranjivom na uticaje klimatskih promena jer se većina stanovništva oslanja na poljoprivredu radi obezbeđenja sredstava za život - a promene u obrascima padavina imaju negativan uticaj zbog proizvodnje koja se oslanja na kišu. Istraživani podaci sugerišu da će temperatura verovatno porasti za 1,82 °C i da će se padavine smanjiti za 0,87 procentnih poena do 2050. [4] To znači da bi pojava ekstremnih klimatskih događaja kao što su suše i poplave bila sve češća. [5]
Zambija je potpisnica sledećih međunarodnih sporazuma: biodiverzitet, klimatske promene, dezertifikacija, ugrožene vrste, opasni otpad, pravo mora, zabrana nuklearnih testova, zaštita ozonskog omotača i močvare. Zambija je potpisala, ali nije ratifikovala Kjoto protokol .
Ekstremne tačke[uredi | uredi izvor]
Ovo je lista ekstremnih tačaka Zambije, tačaka koje su dalje na severu, jugu, istoku ili zapadu od bilo koje druge lokacije.
- Najsevernija tačka: Rt Pungu, severna provincija
- Najistočnija tačka: vrh Kongula, severna provincija
- Najjužnija tačka: neimenovana lokacija na granici sa Zimbabveom u reci Zambezi, južna provincija
- Najzapadnija tačka: zapadni deo granice sa Angolom (Zambija nema najzapadniju tačku jer je granica ovde formirana linijom geografske dužine 22° E)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Geography of Zambia”. Zambia Tourism Board. 2011. Pristupljeno 19. 10. 2016.
- ^ Williams, Geoffery J. (2003). „Physical and social geography of Zambia”. Africa South of the Sahara 2004. Psychology Press. str. 1995. ISBN 9781857431834.
- ^ National Policy on Climate Change (na jeziku: engleski). Lusaka, Zambia: Ministry of Lands, Natural Resources and Environmental Protection. 2016.
- ^ Ngoma, Hambulo; Lupiya, Patrick; Kabisa, Mulako; Hartley, Faaiqa (2021). „Impacts of climate change on agriculture and household welfare in Zambia: an economy-wide analysis”. Climatic Change. 167 (3–4): 55. Bibcode:2021ClCh..167...55N. ISSN 0165-0009. doi:10.1007/s10584-021-03168-z
.
- ^ Kalantary, C. (2010). Climate change in Zambia: Impacts and adaptation. Global Majority E-Journal, 1(2), 85-96.
