Pređi na sadržaj

Доручак на трави

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Doručak na travi
(Le Déjeuner sur l'herbe)
UmetnikEduar Mane
Godina1863
Tipslikarstvo
Tehnikaulje na platnu
Dimenzije208 cm × 264 cm ×  cm
MestoMuzej Orse, Pariz

Doručak na travi (fr. Le Déjeuner sur l'Herbe), izvornog naziva Le Bain (Kupanje), je uljana slika širine 208 i dužine 264,5 centimetara, koju je naslikao Eduar Mane 1863. godine. Izložena je u muzeju Orse u Parizu.

Stavljanje nage ženske figure uz potpuno obučene muškarce izazvalo je kontroverzu kada je delo prvi put prikazano u Salonu odbačenih, kao odgovor na protest umetnika koji su odbijeni u zvaničnom Salonu.[1] Osim što su temu smatrali vulgarnom, mnogi kritičari nisu podržavali ni kompoziciju slike zbog modernog stila kojim se slikar služio.

Slikari, a posebno Eduar Mane, jedan analitični slikar, nisu opsednuti temom slike kao što je narod: za njih je tema samo izgovor za slikanje, dok je narodu tema presudna.

— Emil Zola, 1867.

Maneov Doručak na travi, koji je 1863. Salon odbio, izazvao je veliki skandal kad je bio izložen u Salonu odbijenih (Salon des Refusés).[2] Iako se tema zasnivala na tako uvaženim akademskim primerima kao što je Đorđoneov Koncert na livadi i detalj gravure Markantonija Rajmondija, Parisov sud, rađene prema izgubljenoj Rafaeolovoj skici, došlo je do sveopšteg negodovanja jer je klasična, pastoralna tema bila prenesena u savremene okvire.[2] Rafaelove boginje i Đorđoneove nimfe su postale modeli, jedna naga, druga delimično razodjevena; one se zabavljaju u šumi s dvojicom pristojno obučenih ali „očigledno” raspusnih umetnika — boema. Što se teme tiče, čini se da je Mane odstupio od tradicije u skladu sa realističkim uverenjima da umetnik treba da slika svet svog iskustva, svet kakav vidi. Venera, Danaja, pa čak i romantičarska odaliska morale su da postanu akt koji sedi ili žena koja se kupa.[2]

Znalačkiji, mada zbog toga ne nužno i perceptivniji kritičari toga vremena smatrali su način slikanja još većom brukom od teme.[2] Mane, koji je imao tek trideset jednu godinu, već je eksperimentisao impresionističkom tehnikom širokih poteza kičice. Doručak postavlja figure u vrstu zatvorenog šumskog ambijenta, mada se centar donekle otvara do ograničene dubine, a pognuta žena u pozadini deluje kao vrh klasičnog trougla čija su osnova i strane tri figure u prvom planu. Odričući se Kurbeovog impasta, Mane je napravio korak dalje ka potvrđivanju slike kao dvodimenzionalne površine koju umetnik mora neprestano da ponavlja u svim elementima dela.[2] Ta koncepcija, kao i skicioznost tehnike, razbesneli su profesionalne kritičare, gotovo kao da su u tom delu osetili proricanje revolucije koja će uništiti ugodni svet sigurnih vrednosti čijim su se čuvarima smatrali.[2]

Odlike[uredi | uredi izvor]

Inspiraciju za ovu sliku Eduar Mane dobio je kada je šetao obalom Sene u gradu Aržantej.[1] Slika ne predstavlja realistično stanje u društvu, već potvrđuje individualnu slobodu umetnika. Skandal izazvan prikazivanjem nage devojke koja ležerno ruča sa dva obučena muškarca, što je vređalo tadašnji moral, bio je naglašen činjenicom da su likovi sa slike bili poznati.

Slika predstavlja piknik u šumi blizu Aržanteja. Naga devojka, čije je telo izrazito osvetljeno, gleda direktno u posmatrača. Ona sedi na plavoj tkanini, koja predstavlja deo odeće koju je skinula. Maneova supruga, Suzana Leinhof, i njegova omiljena muza Viktorina Mjuran pozirale su kada je slikao nagu devojku, koja ima Viktorinino lice i Suzanino telo. Dva muškarca predstavljaju Maneovog brata, Gustava, i njegovog budućeg zeta, holandskog kipara Ferdinanda Leinhofa, koji razgovaraju ignorišući devojke. Ispred njih prikazana je ženska odeća, korpa sa voćem i hleb. U pozadini nalazi se obučena devojka koja prelazi potok, čije su dimenzije dosta veće od dimenzija figura u prvom planu i izleda kao da lebdi. Nesrazmernost između devojke u pozadini i čamca sa desne strane predstavlja propust slikara, uprkos tome, zbog nežne kromatske kontrasti i upotrebe vazdušne perspektive savremenici ovo delo svrstavaju u remek-dela devetnaestog veka. Devojka u pozadini često služi kao model Maneovim prijateljima slikarima, njeno ime je Elenora-Aleksandrin Melej i ona će kasnije postati supruga Emila Zole.

Grubo obojenoj pozadini nedostaje dubina, što ostavlja utisak kao da se scena ne odvija napolju, već u nekom studiju. Ovaj utisak pojačava se upotrebom intenzivnog  „fotografskog” svetla, koje skoro kao da ne ostavlja senke, odnosno, osvetljenje scene je neskladno i neprirodno. Muškarac sa desne strane nosi posebnu vrstu kape sa resom koja se nosi u zatvorenom prostoru.

Stil slikanja razlikuje se od tadašnje tradicije. Manet je koristio neposredno svetlo koje eleminiše srednje tonove. Zbog korišćenja motiva iz umetnikovog najbližeg okruženja, slika se smatra „predimpresionističkom”. Metoda kojom je slikao bila je klasična, s tim što nije pokušavao da sakrije poteze četkicom, zbog čega slika u nekim delovima deluje nedovršeno. [1]

Uprkos tome što je tema dela svakidašnja, Mane je namerno odabrao veliki format platna, koji je obično korišćen za slike sa bitnijom tematikom.

Uticaji[uredi | uredi izvor]

Ova slika može se smatrati modernijom verzijom slike Koncert na livadi (1508-1509) renesansnog slikara Ticijana Večelija (iako je delo ranije bilo prepisano Đorđoneu). [1]

Na toj slici dve gole devojke (Kaliopa i Polihimnija, muze epske i lirske poezije) nalaze se u društvu dva pristojno obučena mladića, od kojih jedan svira lautu. Prizor je postavljen u arhaičnom pejzažu. Manet je preneo istu temu, koristeći moderne likove i predstavljajući scenu kao „izlet u šumi“. Ručak je zapravo manifest novog načina slikanja i nove koncepcije umetnosti i odnosa između umetnosti i njene publike.

Maneova kompozicija otkriva njegovo proučavanje drevnih majstora, budući da položaj glavnih likova preuzet iz scene sa fluvijalnim bogovima iz gravure Markantonija Raimondija (1515), koji je kopirao crtež Rafaela Santija pod nazivom Parisov sud. [3]

Neki stručnjaci takođe navode Đorđoneovu Oluju, čuvenu renesansnu sliku koja takođe prikazuje muškarce potpuno obučene pored kojih je žena u seoskom okruženju, kao važanog prethodnika Maneove slike. [4]

Predstavljanje dva para koja odmaraju u parku ili u sličnom okruženju bila je klasična tema galantnog slikanja, koju je ilustrovano Antoan Vato u svojoj slici Kvadratni deo (fr. La Partie carrée)(1713).

Potonje verzije slike[uredi | uredi izvor]

Déjeuner sur l'herbe, Klod Mone, 1865-1866, 418 x 150 centimetara, ulje na platnu, Muzej Orse

Klod Mone je 1866. godine naslikao svoju verziju Doručka na travi kao odgovor na Maneovu sliku. Međutim, ona je imala ogromne dimenzije i bila je nepotpuna. Predstavlja društveno prihvatljiviji prizor buržoaskog piknika, ali budući da je to demonstriracija novog impresionističkog stila, veći naglasak se stavlja na efekte svetlosti nego na predmet kao takav. Suptilna igra senke i svetla demonstrira prednosti pleinairističkog slikanja i suprotstavlja se neprirodnoj svetlosti Maneovog dela. Nakon što je ovu monumentalnu sliku oštetila vlaga, Mone je isekao na tri dela. Levi i srednji deo sada su u muzeju Orse, dok je treći deo izgubljen. Studija o slici nalazi se u Puškinovom muzeju.

Otprilike jedan vek kasnije, 1961. godine, Pablo Pikaso je odlučio da po ugledu na ovaj veliki spomenik moderne umetnosti naslika neke slike u svom stilu. Za manje od dve godine napravio je više od 27 slika, 6 gravura na linoleumu i 140 crteža prema Maneovoj slici.

Francuski umetnik Alon Žake, koji je bio deo pokreta pop-art, napravio je parodiju na Maneovu sliku u serigrafiji 1964. godine.

Američki kipar Džon S. Džonson Džunior obnovio je sliku u tri dimenzije, pod nazivom Déjeuner déjà vu, tj. Već viđen doručak.

Na kraju, 2002. godine ruski slikari Duboraski i Vinogradov naslikali su svoju verziju Doručka na travi u počast impresionističkim slikarima.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Maestros de la Pintura Occidental / Tomo 1 y 2/ Volume 1 and 2. Walther, Ingo F. Taschen España. 2005. ISBN 978-3-8228-4744-2. OCLC 221164085. 
  2. ^ a b v g d đ Arnason 1975, str. 17–28
  3. ^ King, Ross, 1962- (2006). The judgment of Paris : the revolutionary decade that gave the world Impressionism. New York: Walker & Co. ISBN 978-0-8027-1466-4. OCLC 62281431. 
  4. ^ Rewald, John, 1912-1994. (1973). The history of impressionism (4. rev. izd.). New York: Museum of Modern Art. ISBN 978-0-87070-369-0. OCLC 745411. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Ros King. The Judgment of Paris: The Revolutionary Decade that Gave the World Impressionism. Njujork: Waller & Company. 2006. ISBN 978-0-8027-1466-4. str. 49—51, 86—89.
  • Arnason, H. H. (1975). Istorija moderne umetnosti (Umetnost). Beograd: Jugoslavija. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Doručak na travi na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Доручак_на_трави&oldid=26870124”