Žezlo Svetog Save

Žezlo Svetog Save

Žezlo Svetog Save jeste arhiepiskopski žezal (štap) koji je pripadao Svetom Savi i predstavlja jedini sačuvan njegov lični predmet.

Čuva se u riznici manastira Mileševa kod Prijepolja.

Istorija

Žezlo na izložbi u Istorijskom muzeju Srbije

Prilikom posete nikejskom caru Teodoru I Laskarisu i vaseljenskom patrijarhu Manojlu I Carigradskom, do koje je došlo 1219. godine u Nikeji, iguman Sava Nemanjić je tražio da srpska crkva dobije autokefalnost. Pošto mu je to omogućeno, Sava je hirotonisan za srpskog arhiepiskopa. Žezlo je dobio iste godine u Jerusalimskoj patrijaršiji, kao simbol dostojanstva pravoslavnog arhijereja.

Arhiepiskop Sava je preminuo 1236. godine u Trnovu. Naredne godine, njegov sinovac srpski kralj Stefan Vladislav je dogovorio da Savine mošti prenese u manastir Mileševa, svoju zadužbinu. Žezlo se nalazilo u manastiru do 1594. godine, kada su po naredbi Kodže Sinan-paše mošti Svetog Save odnete iz Mileševe i spaljene u Beogradu. U vreme tog događaja, monasi iz manastira Svete Trojice u Pljevljima su iz manastira Mileševa odneli kivot u kojem su čuvane mošti, ruku Svetog Save koja je ostala sačuvana, kao i njegovo žezlo.

Žezlo je kasnije vraćeno u manastir Mileševa, gde se i danas čuva.

Kompozicija žezla

Žezlo je napravljeno od pozlaćenog srebra. Visine je 143 centimetara i optočeno je poludragim kamenjem, a u glavi žezla se nalazi gorski kristal.

U prvim decenijama 17. veka, monasi Longin i Visarion iz Mileševe su izvršili značajne prepravke na žezlu, tako da je ono tada izgubilo svoj prvobitni, autentični izgled. Zamenili su stari okov žezla potpuno novim, na koji su gravirali pesme posvećene Svetom Savi i tropar Vaznesenju Gospodnjem. Prema rečima dr Andreja Vujnovića, muzejskog savetnika Istorijskog muzeja Srbije, glava žezla je najverovatnije autentična, odnosno nije promenjena od vremena Svetog Save.