Zetski partizanski odred
| Zetski partizanski odred | |
|---|---|
 Borci 1. bataljona Zetskog odreda 1942. | |
| Postojanje | 8. avgusta 1941 — 19. decembra 1944.[1] Mesto formiranja: Podgorica |
| Formacija | 6 bataljona (1941), 3 bataljona (1942), 2-3 bataljona (1943)[2] |
| Jačina | 1735 boraca (1941)[2] |
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
| Angažovanje | |
Zetski partizanski odred bio je ustanička vojna jedinica formirana u Crnoj Gori u početnom periodu NOB, i obnavljan je dva puta tokom rata. Odred je formiran 8. avgusta 1941. u okolini Podgorice, a polovinom juna 1942. ljudstvo je ušlo u sastav Četvrte i Pete crnogorske brigade. Ponovo je obnovljen u aprilu 1943, ali je već u maju iste godine ušao u sastav Pete crnogorske brigade. Odred je treći put formiran septembra 1943, i ostao je aktivan sve do 19. decembra 1944. godine.[1]
Ratni put
[uredi | uredi izvor]Prvo formiranje
[uredi | uredi izvor]Zetski NOP odred formiran je 8. avgusta 1941. od ljudstva s područja podgoričkog i danilovgradskog sreza. Kraće vreme nosio je naziv Zetska brigada. Imao je 6 bataljona (Jole Piletić, Lješkopoljski, Marko Miljanov, Donjolješanski, Zetski i Bijeli Pavle), s ukupno 1735 boraca.[2]
U 1941. Odred je izvršio niz diverzija na komunikacijama: 18. oktobra kod Jelin duba uništio je italijansku kolonu, a 19, 20. i 21. oktobra odbio je napade italijanskih snaga koje su iz Podgorice pokušale da prodru u Kuče. Naredbom Glavnog štaba NOPO za Crnu Goru i Boku od 29. novembra 1941. podeljen je na dva odreda: Zetski za podgorički i Bijeli Pavle za danilovgradski srez. Delovi Zetskog odreda su 30. novembra kod Sijeničkih Stijena (kod Podgorice) naneli znatne gubitke italijanskoj koloni (poginulo i ranjeno oko 100, a zarobljeno 60 vojnika, zaplenjeno 6 minobacača, 2 mitraljeza, 17 puškomitraljeza, 182 puške i 1 radio stanica). Odred je novembra 1941. dao dva bataljona (Zetski i 18. oktobar) u sastav Crnogorsko-sandžačkog NOP odreda. Deo tog ljudstva ušao je 21. decembra u sastav Prve proleterske brigade, a deo u sastav Crnogorsko-sandžačkog NOP odreda.[2]
Početkom 1942. Zetski odred dejstvovao je u Zeti, Kučima, Bratonožićima, Piperima i Lješanskoj nahiji. Delovi Zetskog odreda ušli su 21. januara 1942. u sastav kombinovanog NOP odreda Radomir Mitrović, koji je vodio borbe protiv četnika Pavla Đurišića u rejonu Mateševa. Krajem marta i početkom aprila delovi Zetskog odreda povukli su se pod pritiskom Italijana i četnika u Nikšićku župu. U prvoj polovini aprila Zetski odred spojen je sa odredom Bijeli Pavle u nov Zetski NOP odred jačine 3 bataljona. Dejstvovao je u Nikšićkoj župi, odakle je u drugoj polovini aprila i početkom maja vršio upade u Pipere i Bijelopavliće i vodio borbe protiv četnika u Gornjoj Morači i rejonu Mojkovca. U junu 1942. ušao je u sastav Četvrte i Pete proleterske brigade.[2]
Drugo formiranje
[uredi | uredi izvor]Aprila 1943. ponovo je obnovljen Zetski partizanski odred sa dva bataljona: sa udarnom grupom bataljona iz Četvrte i Pete proleterske brigade učestvovao je 13. maja u razbijanju četnika u rejonu sela Kopilje, Seoca i Požezi (kod Podgorice), a 16. i 17. maja kod Bioča u razbijanju 383. puka italijanske divizije Venecija (u početku Pete neprijateljske ofanzive). Posle toga njegovim ljudstvom popunjena je Peta proleterska brigada.[2]
Treće formiranje
[uredi | uredi izvor]Po treći put Zetski odred je formiran septembra 1943. od tri bataljona. Kod sela Gostilja razbio je i razoružao 26. septembra oko 500 vojnika iz italijanske divizije Taurineze, a zatim napadao nemačke transporte i kolone na putu Podgorica-selo Bioče, Podgorica-Rijeka Crnojevića i vodio borbu o Donjoj Morači, Piperima i u rejonu Spuža. U 1944. Zetski odred je sa brigadama 3. divizije NOVJ i Primorske operativne grupe učestvovao u borbama na području danilovgradskog i podgoričkog sreza. Rasformiran je 19. decembra 1944, a njegovo ljudstvo raspoređeno je u crnogorske brigade Drugog korpusa NOVJ.[2]
Reference
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Gažević, Nikola (1973). Vojna enciklopedija (tom 6). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 575.
- Gažević, Nikola (1976). Vojna enciklopedija (tom 10). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 700.
