Ivan Mrkvička

Ivan Mrkvička
Lični podaci
Datum rođenja	(1856-04-23)23. april 1856.
Mesto rođenja	Vidim, Austrijsko carstvo
Datum smrti	16. maj 1938.(1938-05-16) (82 god.)
Mesto smrti	Prag, Čehoslovačka
Umetnički rad
Polje	slikarstvo, pedagogija

Ivan Mrkvička (češki: Jan Václav Mrkvička. Vidim, 23. april 1856 - Prag, 16. maj 1938) bio je češki i bugarski slikar.

Iako rođen u Češkoj, on je svojim dugogodišnjim radom značajno doprineo umetničkom životu novooslobođene Bugarske krajem 19. i početkom 20. veka. Bio je slikar, pedagog i javna ličnost u umetničkim krugovima Bugarske posle oslobođenja 1878. godine. Smatra se jednim od osnivača savremene bugarske likovne umetnosti. Najvažnije likovno nasleđe Mrkvičke je u etnografskom žanru, uključujući teme kao što su rituali i popularni festivali.

Život i karijera

Rođen je 23. aprila 1856. godine u selu Vidim, u to vreme u Austrougarskoj. Studirao je na Akademiji likovnih umetnosti u Pragu (1873—1876), a potom na Minhenskoj umetničkoj akademiji (1876—1877) . Na poziv vlasti u Istočnoj Rumeliji, 1881. godine, došao je u Plovdiv. Rumelija je u to vreme bila je autonomna pokrajina (vilajet) unutar Osmanskog carstva od 1878. do 1908. godine. Bugari su bili apsolutno većinsko stanovništo, s manjim procentom Turaka i Grka. Glavni grad pokrajine bio je Plovdiv. Već 1885. godine posle Plovdivskog prevrata Istočna Rumelija ja potpala pod potpunu kontrolu Kneževine Bugarske. Međutim i nakon toga Istočna Rumelija je službeno bila pokrajina pod osmanskim suverenitetom sve do proglašenja bugarske nezavisnosti 22. septembra 1908. godine.

U Plovdivu je Mrkviča bio postavljen za učitelja u srednjoj školi „Sveti Ćirilo i Metodije“, i sarađivao sa značajnim kulturnim ličnostima grada - Ivanom Vazovom, Konstantinom Veličkovom, Petkom Karavelovim, Petkom Slavejkovim. Sa Antonom Mitevim i Borisom Šatom dobitnik je nagrade na pariskoj Izložbi za umetničko obrazovanje 1900. godine, za svoje nastavne metode.

Prvu izložbu je realizovao 1886. godina a potom je održao i dve izložbe sa Antonom Mitovim, koji je bio i srednjoškolski učitelj. Tokom boravka u Plovdivu Mrkvička je stvorio neka od svojih najboljih dela, među kojima su poznatija: Pazar u Plovdivu (1883), Sakadzii (1886), Ciganska radost (1887), Prodavač ptica (1887), Pazar u Plovdivu (1888).

Kada se preselio u Sofiju 1889. godine, nakratko se vratio u Plovdiv 1892. godine kako bi učestvovao na specijalnoj izložbi u glavnom paviljonu na sajmu u Plovdivu. Na njoj je izložio 15 slika, uključujući i dela Ulica u Plovdivu i bugarsku skulpturu - zaštitnika poljoprivrede i zanata. Takođe je uradio i zvanični poster izložbe.

U Sofiji je postao jedan od osnivača Nacionalne akademije umetnosti 1896. godine, na kojoj je predavao i bio direktor od 1896. do 1921. godine.

Član dopisnog odbora Bugarske akademije nauka postao je 1918. godine.

Sin Ivana Mrkvičke, koji je nosio njegovo ime, poginuo je na frontu tokom Prvog svetskog rata kao bugarski oficir. Mrkvička je 1894. ilustrovao prvo izdanje romana Ivana Vazova Pod jarmom. Zajedno s arheologom i numizmatičarem Vaclavom Dobruškim, bili su autori tadašnjeg grba Bugarske.  

Nakon što mu je sin Ivan Mrkvička (mlađi) poginuo na frontu tokom Prvog svetskog rata kao bugarski oficir, Mrkvička se 1921. vratio u Čehoslovačku. U Čehoslovačkoj se uglavnom fokusira na slikanje portreta, između ostalih i istaknutih političara.  

Preminuo je u Pragu u 82 godini života 16. maja 1938. godine.

Delo

Kroz karijeru u Bugarskoj dao je veliki doprinos razvoju kulturnog života nakon oslobođenja. Njegove etnografske kompozicije priznate su kao amblematične za njegovo vreme. Bio je među osnivačima prvog sindikata umetnika i među organizatorima prvih izložbi u Bugarskoj.

Okružen misliocima i sledbenicima Bugarske, za života je sa njima Mrkvička prikazao broje radove koji se danas nalaze u zbirci Nacionalne galeriji umetnosti Bugarske (oko 112 dela) iz 19. i s početka 20. veka.

Iako je Ivan Mrkvička najviše slikao prizore iz svakodnevnog života, ima i dela sa istorijskom tematikom i nekoliko portreta. Kao predstavnik demokratskog realizma, Mrkvička je uglavnom slikao narodne festivale i scene iz seljačkog života, nacionalne običaje i prepoznatljivu bugarsku nacionalnu nošnju.

Ostaće zapamćen i kao dobro poznat portretista i ilustrator. Njegove istorijske slike bile su izuzetno realne i duboko patriotske. Njegovi portreti imali su veliku umetničku vrednost.

Jedan je od autora tadašnjeg grba Bugarske i grba Sofije.

Likovna dela

Prizori iz svakodnevnog života

• 
  Svadba u Momčilovcima, 1885
• 
  Pazar u Plovdivu, 1888
• 
  Zadušnica, 1890
• 
  „Šopsko oro“

• 
  „Rъčenica“
• 
  Tri sestre: Mezija, Trakija i Makedonija, 1915

Portreti

• 
  Makedonska bugarka iz Skopske Crne gore (1931)
• 
  Autoportret
• 
  Bugarka iz Smileveva
• 
  Makedonska bugarka
• 
  Portret Marije Luise, 1900

Crteži i ilustracije

• 
  „Ivan Borimečkata“ (1894)
• 
  Kuća u selu Žъlteš
• 
  Portret Petka Slavećkova

Spoljašnje veze

Mediji vezani za članak Ivan Mrkvička na Vikimedijinoj ostavi

• Reprodukcii na Mъrkvička, art.domino.bg (jezik: bugarski)
• Ivan (Яn Vaclav) Mъrkvička (1856 – 1938) (jezik: bugarski)
• Risunki i kartini, Galeriя „Viktoriя“ (jezik: bugarski)