Iva Despić-Simonović
| Iva Despić-Simonović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 15. avgust 1891. |
| Mesto rođenja | Hrastovica, Austrougarska |
| Datum smrti | 12. jul 1961. (69 god.) |
| Mesto smrti | Vasin Han, FNR Jugoslavija |
Iva Despić-Simonović (15. avgust 1891 — 12. jul 1961) bila je prvi vajar u modernoj Bosni i Hercegovini i jedini u međuratnom periodu.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođena je 15. avgusta 1891. u Hrastovici u dobrostojećoj porodici austrougarskog generala.[2] Završila je ženski umetnički tečaj pri zanatskoj školi, a zatim Višu umetničku školu. Profesori su joj bili Rudolf Valdec i Robert Frangeš Mihanović.[2] Prvi put je izlagala kao student devet radova na otvaranju salona u okviru prve samostalne izložbe Ljube Babića koji ju je i naslikao na jednoj slici.[2] Oboje su se školovali u Minhenu i Parizu gde je Despić-Simonović izučavala etimologiju. Pre nego što je krajem Prvog svetskog rata u Zagrebu upoznala Acu Despića i udala se za njega 1920. kada se preselila u Sarajevo, bila je već poznata u svetu umetnosti.[2] Organizovala je samostalne izložbe u Londonu i Beogradu 1927. godine izloživši više od sto dela. Godine 1931. joj je sagrađen ljetnikovac sa ateljeom u Vasinom Hanu.[2] Izlagala je radove na kolektivnim izložbama u Londonu, Beogradu, Barseloni, Zagrebu, Ljubljani, Pragu, Brnu i Bratislavi.[2] Uspeh na međunarodnoj umetničkoj sceni joj je obezbedio ugled na kraljevskom dvoru na kojem joj je dodeljeno mesto dvorske savetnice za vajarstvo skulpture Marije Karađorđević sa kojom je bila veoma bliska.[2] Kraljica je i sama bila vajar, tako da su često zajedno i radile. Na kraljevskom dvoru je imala i svoj atelje, portretirala je kralja i kraljicu, mnoge članove kraljevske porodice, predstavnike elite, rumunskog princa, Stevana Hadžića i Janka Vukotića.[2] Izjavila je da se njen uspeh na dvoru desio kada je radila skulpturu Hadžića kada je naišao Petar II Karađorđević, tada dečak od dve godine, skulptura nije bila dovršena a on je odmah prepoznao koga pravi pa se to prepričavalo po dvoru i priča je stigla do kralja.[2] Njena deca su joj bili modeli za slike i skulpture, pomagali su joj u ateljeu i učili o umetnosti. Posle oslobođenja Sarajeva je u junu 1945. godine uhapšena i sprovedena u istražni zatvor Suda narodne časti.[2] Sa njom u zatvoru je bio i Ante Franjković zvani Dalmata, sarajevski glumac, čiji je portret nacrtala. Nakon izlaska je uradila biste Šantića, Ćorovića i Đikića za Mostar. Preminula je u siromaštvu u svom ateljeu 12. jula 1961.[2]
