Kriptohrišćanstvo

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Kriptohrišćanstvo je tajni čin hrišćanstva, koji je uglavnom korišćen da se prikrije hrišćanstvo sa drugom verom ili nadgledanjem rituala drugih religija. U mestima i vremenskim periodima gde su hrišćani bili osuđivani ili nadjačani, grupe kriptohrišćanstva su izbijale na površinu. Varirajuća vremena, periodi i mesta su viđala velike grupe kriptohrišćanske grupe i podzemna kretanja. Ovo je uglavnom reakcija drugih pretnji, nasilja ili legalnih akcija.

Stavrioti[uredi | uredi izvor]

Kao posebna grupa kriptohrišćana poznati su Stavrioti. To su bili hrišćani, žitelji mesta Stavra (Krstac) u Trapezuntskoj oblasti Male Azije, i oblasti Potije, koji su se javno prikazivali kao poturice da bi izbegli sigurno uništenje, a u tajnosti i dalje bili pravoslavni hrišćani. Kao prividni muslimani imali su po dva imena: jedno tursko, po kome su bili poznati među Turcima, i jedno tajno hrišćansko, po kome su se raspoznavali među sobom. Kada bi išli u džamiju, tiho bi govorili hrišćanski Simvol vere. Veoma strogo su držali sve hrišćanske postove. Na ovaj način čuvali su hrišćanstvo u tajnosti veoma dugo. Tek 1876. godine, kad je Turska proglasila svoj prvi Ustav, Stavrioti su se prvi put javno pojavili u crkvi i izjavili da su oni hrišćani a ne muslimani. Ipak to je izazvalo nove progone, tako da su morali da nastave sa praksom kriptohrišćanstva. To je trajalo sve do 1908. kada je usvojen novi Ustav nakon mladoturske revolucije.[1]

Savremeni kriptohrišćani[uredi | uredi izvor]

U sličnoj situaciji bili su i hrišćani u Japanu u vreme zabrane hrišćanstva u periodu od 1643. do 1858, kao i za vreme komunističkih zabrana ispovedanja hrišćanstva u bivšem Sovjetskom Savezu, Albaniji i drugim zemljama Varšavskog pakta, gde su se formalno izjašnjavali kao ateisti i komunisti, a u tajnosti bili hrišćani.

Po izveštajima Carigradske patrijaršije u savremenoj Turskoj i danas živi više stotina hiljada kriptohrišćana, koji ne smeju da javno ispovedaju svoju pravoslavnu veru.[2]

Kriptohrišćanstvo po državama[uredi | uredi izvor]

Rimsko carstvo[uredi | uredi izvor]

Tajnost je motiv pronađen u novom testamentu i udeono u Marku Gospelu. Prema Gospelu, Isus je čuvao tajne njegove misije ili njegovog mesijskog identiteta do nekog vremena i naredio njegovim podređenima da urade isto. Posle transfiguracije Isus daje njima naređenje da ne kažu nikom šta su videli. Ovaj motiv je zvan mesijska tajna i prikazan je na nekoliko načina. Prateći prvi način, istorijski Isus hteo je da izbegne nagli sukob sa Rimom, kako Pilat nije tolerisao popularno liderstvo koje je predstavljalo njega kao Mesiju. Tu su takođe i teologički načini, sastavljeni od pomešanih istorijskih i teologičkih.[3] Tokom inicijacije razvijanja Hrišćanskih crkvi pod rimskom vlašću, sledbenici su morali da budu u tajnosti. Oficijelna politika pod Trajanom je nastojala da pokaže hrišćanima izbor između pokajanja za svoja uverenja ili smrtnog osuđenja. Termin kriptohrišćanstva, može biti iskorišćen u tom segmentu crkvene populacije koja sadrži svoja hrišćanska verovanja, kao načine da izbegnu osuđenja. Sa druge strane, mnogi hrišćani, uključujući i Polikarpa,[4] biraju da zadrže svoja verska načela i trpe osude, zbog činjenice da hrišćanska vera zabranjuje javno priznavanje druge vere, čak i dok je postojala obmana o njoj, čini je strožom od Muslimanske i Jevrejske (takije), mišljenja o običaju, ali su mnogi to činili iz slabosti:

Svi pripadnici carstva su morali da se žrtvuju pred magistraturom njihove zajednice za bezbednost carstva prema izvesnom danu ( datum bi varirao od mesta do mesta i naređenje je moglo biti da žrtvovanje bude završeno u specifičnom periodu, nakon što zajednica primi edikt). Nakon što bi bili žrtvovani, oni bi poprimili sertifikat zvani (Libelus), prema činjenici da su oni bili saglasni sa naređenjem..[5]

Japan[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Hrišćanstvo u Japanu

Hrišćanstvo je u Japanu, tokom njegovog feudalnog doba, uveo Sveti Fransisko Havijer 1550. godine. Od samog početka, na hrišćanstvo je gledano kao na pretnju moći ’’šoguna’’. 1643, hrišćanstvo je zabranjeno, crkve su uništene, oni za koje se znalo da su hrišćani bili su mučeni, od njih je zahtevano da se preobrate u Budizam ili da se suoče sa pogubljenjem, a sva obeležja hrišćanske moći bila su sistematski uklonjena. Zabrana nije ukinuta sve do 1858. godine. Tokom ovog perioda, odani verski preobraćenici se u tajnosti premeštaju u Kriptohrišćansku grupu zvanu Kakure Kirišitan ili „skriveni/prikriveni hrišćani“. Kriptohrišćanski krstovi i grobovi, vešto oblikovani tokom ova dva veka tako da nalikuju budističkim slikama, mogu se i dalje videti u Šimbara ostrvima, ostrvima Amakusa i na dalekom jugu u Kagošimi. Šusaku Endov hvaljen roman Tišina nam prikazuje usmenu istoriju japanskih katoličkih zajednica koje pripadaju vremenu ukidanja crkve.

Otomansko carstvo (Balkan i Mala Azija)[uredi | uredi izvor]

Rana svedočenja i opravdavanja kriptohrišćanstva nađena su u poslanicama patrijarha Jovana HIV Carigradskog, upućenim hrišćanima Bitinije (Mala Azija). On kaže da:“Oni (Hrišćani) koji zbog straha od kazne (od strane Muslimana) žele da veruju i praktikuju hrišćanstvo u tajnosti, takođe će biti spaseni, pod uslovom da proučavaju Božja naređenja koliko god je to moguće”.[6] Zbog verskih sukoba koji su obeležili Balkansko poluostrvo i Anatoliju, slučajevi kriptohrišćanskog ponašanja su do danas prijavljeni u područjima bivše Jugoslavije, Albanije i Turske.[a], u kojima dominiraju Muslimani. Uz pretnju od kazne za verske i etničke sukobe, mnoge hrišćanske manjinske grupe zadržavaju svoju religiju kao privatnu kako bi se zaštitile. Kriptohrišćanstvo je uglavnom praktikovano nakon osmanskih osvajanja Balkana, ali najstariji znanstveni podaci o ovom fenomenu datiraju iz 1829. godine. Linobamvaki na Kipru su pratili svoje poreklo i za katolike, i za Maronite i za pravoslavne Grke koji su preobraćeni pod otomanskom represijom. Laramani na jugoistočnom Kosovu koji su poticali iz gorskih krajeva severne Albanije, bili su preobraćeni nakon naseljavanja u 18. veku.

Kripto-grčki pravoslavci su prijavljeni u mnogim delovima otomanskog Balkana i Anatolije. Dobar prikaz kriptohrišćana među pontskim Grcima iz severoistočne Anatolije i regije Pontskih Alpa (često nazivani Stravrioti), uključujući bibliografiju o drugim delovima Otomanskog carstva, daje F. V. Hasluk.[8]

Dalje informacije nalaze se u delu "Kriptohrišćani Ponta i konzul Vilijam Giford Palgrave iz Trebizonda", London: Variorum reizdavaštvo, 1988, od naroda i naselja u Anatoliji i na Kavkazu 800-1900, Antoni Brajer.

Veruje se da Kriptoarmenci predstavljaju najmanje dve grupe Armenaca koji žive u savremenoj Turskoj. Jedna je islamizirana pod pretnjom fizičkog istrebljenja, pogotovo tokom armenskih pogroma 1896. i genodica nad Jermenima iz 1915. godine. Predstavnici različite, mnogo manje kriptoarmenske grupe žive u odvojenim selima koja su naseljena Turcima i Kurdima u istočnoj Turskoj (na teritorijama tradicionalne armenske domovine). Ova grupa se razlikuje od gore spomenutog "islamiziranog" tipa procesom i dubinom islamizacije.[9]

Bliski istok[uredi | uredi izvor]

Tokom prvih nekoliko vekova hrišćanstvo se širilo velikom brzinom područjem Mediterana, a Egipat i Sirija postaju veoma bitni religijski centri. Čak i sa padom Rimskog carstva, između 5. i 7. veka, hrišćanska vera se sve više širila istočnim Mediteranom. Tokom 7. veka, Rašidunski kalifat je preuzeo ono što danas nazivamo Bliskim istokom. U početku, hrišćanstvo je bilo dobro prihvaćeno, ali su povlašćen tretman imali muslimani. Međutim, često je jedino što je trebalo da uradite da biste bili smatrani muslimanom to da ispovedate veru u Boga i proglasite Muslimana njegovim predstavnikom. Kao rezultat toga, mnogi Egipćani, Sirijci i ostali iz regije su zvanično prešli u Islam, dok su još primenjivali hrišćanske običaje.

Kako je progon hrišćana porastao pod fatimidskim kalifom Al-Hakimom, hrišćanski (i jevrejski) običaji su postali skriveniji. Tajne zajednice su se pojavile u Egiptu tokom 11. i u Maroku u 12. veku pod vladavinom Almohada. Mnogo kriptohrišćanskih zajednica postojalo je na Bliskom istoku do 19. veka, dok su muslimanske vlasti nastavile da tolerišu minimalne zahteve za poslušnost od preobraćenih. Od kraja 19. veka pa nadalje, većina kriptoreligioznih grupa je nestala kao rezultat porasta nacionalizma u novim zemljama Bliskog istoka.[10]

Sovjetska Rusija i Varšavski Pakt[uredi | uredi izvor]

Mnoge hrišćanske zajednice u sferi sovjetskog uticaja za vreme Hladnog rata su morale da odu ispod zemlje u takozvane crkve katakombe. Nakon raskida Varšavskog sporazuma i kraja sovjetske ere 1990-ih, neke od ovih grupa su se ponovo pridružile zvaničnim nadzemnim crkvama, ali su ostali nastavili svoje nezavisno postojanje, verujući da su zvanične crkve nepopravljivo korumpirane saradnjom sa prethodnim režimima koji su podržavali Sovjetski Savez.

Narodna Republika Kina[uredi | uredi izvor]

Kineska porodična svetilišta su nezvanične Hrišćanske crkve u Narodnoj Republici Kini koje funkcionišu nezavisno od zvaničnih vladinih relgijskih intitucija, a to su: Tri samostalna patriotska pokreta, Kineski hrišćanski konzul protestanata i Kineska Patriot Katolička asocijalija za Rimokatolike.

Nacistička Nemačka[uredi | uredi izvor]

Odličan primer Kriptohrišćanstva koji se dogodio u velikoj Hrišćanskoj naciji, tajne Ispovedne crkve koje su se sastojale od Nemaca (protestanata) i Hrišćana koji su se odvojili od ujedinjene Protestantske Raih crkve koja je stvorena nakon Hitlerovog dolaska na vlast 1933. i koja nije prihvatala fašističku politiku. Dok je većina njihovih lidera aktivno odbijali Hitlerovu politiku antisemitizma, Ispovedne crkve su bile direktno nastrojene protiv uplitavanja države u crkvene afere, kao što je proganjanje pastora Jevrejskog porekla. Veliki broj vođa Ispovednih crkava je nakon nekog vremena uhapšeno i zatočen u koncentracionim logorima, najpoznatiji je Ditrik Bonoefer, saučesnik u neuspelom pokušaju atentata na Hitlera koji su pokušali oficiri Abvera 1943. godine. Bonoefer je zatim poslat u Flosenburg koncentracioni logor gde je zatim i ubijen.

Primeri unutar-Hrišćanstva[uredi | uredi izvor]

Kao dopuna Kriptohrišćanstva, u kome su Hrišćani svoju veru propovedali tajno okruženi anti-Hrišćanima, postojali su primeri Kriptokatolika na Protestantskim teritorijama gde su Katolici bili zabranjeni i često proganjani, takođe i u Estočno pravoslavnim drljavama (preciznije teritorijama pripojenim od strane Ruskog carstva tokom njegovog širenja) i Kriptoprotestanti na Katoličkim teritojama ( kao što su Francusi Hugenoti nakon povlačenja Nantskog edikta). Protestanti u Eritrei, Hrišćanski većinskoj državi, su brojala otprilike 2% stanovništva i često vršila obrede u tajnosti da bi sprečili proterivanje i maltretiranje od strane vlasti.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Grupna imena su: Droverstvo (Srbija), Patsaloi or Linovamvakoi (Kipar), Laramanoi (Albanija), Kouroumlides, Stavriotai, Santaoi, Klostoi (Pontus, Antolija), Kourmoulides (Krit), Crypto Copts (Egipat), Crypto Maronites (Lebanon)[7]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Jovan Joanidis, „Stavrioti – tajni hrišćani Male Azije“, Pristupljeno 9. 4. 2013.
  2. ^ „Iz Carigradske patrijaršije“[mrtva veza], Pravoslavlje, Beograd, br. 916.
  3. ^ David F. Watson, "Honor Among Christians: The Cultural Key to the Messianic Secret", Fortress Press, Minneapolis, 2010, pp. 1-10, passim.
  4. ^ „Polycarp”, Theopedia .
  5. ^ Decius: 249–251 AD, University of Michigan, Arhivirano iz originala 30. 3. 2011. g. .
  6. ^ Ioannes 14th (patriarch), "Promittit Nicaeensibus reversuris in sinum ecclesiae remissionem" (Πιττάκιον πατριαρχικόν εις τους ευρισκομένους εις την Νϊκαιαν), published by Franz Miklosich & Josef Müller in Acta et Diplomata Graeca Medii Aevi Sacra et Profana (1860), p. 184. Mentioned also in Kitsikis Dimitris, "The importance of bektashism-alewism for hellenism", Athens, "Hekate", 2006, p. 47, in Greek language.
  7. ^ „Hristiyan”, Karalahana, Arhivirano iz originala 12. 05. 2008. g., Pristupljeno 01. 11. 2012 .
  8. ^ F. W. Hasluck (1929) Christianity and Islam Under the Sultans, ed. Clarendon press, Oxford, vol. 2, pp. 469-474.
  9. ^ The Armenian ethnoreligious elements in the Western Armenia
  10. ^ Reinkowski M. (2007) Hidden Believers, Hidden Apostates: The Phenomenon of Crypto-Jews and Crypto-Christians in the Middle-East, in Washburn u.a. (Hrsg.): Converting cultures : religion, ideology of transformations of modernity. Leiden; Boston: Brill, 2007 pp. 408 -433

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Криптохришћанство&oldid=26909471”