Narodna skupština u Vranjskoj
Narodna skupština u Vranjskoj je druga Skupština ustaničkih vođa tokom Ustanka u Hercegovini, a održana je 27. jula 1875. u selu Vranjska kod Bileće. Ova skupština je sazvana da bi hercegovački ustanici i starješine izabrali glavnog komandanta ustaničke vojske i obrazovali neku vrstu privemrene ustaničke vlade.
Istorijska podloga[uredi | uredi izvor]
Nakon silnih odlaganja i priprema u julu mjesecu 1875. godine počeo je dugo očekivani ustanak srpskog naroda u Hercegovini, poznat pod nazivom Nevesinjska puška.[1] Mićo Ljubibratić i Aleksa Jakšić su tajno iz Beograda preko Dubrovnika stigli su u Hercegovinu među hercegovačke ustanike, kako bi što prije otpočeli rad na organizovanju samog ustanka, biranja ustaničkih vođa i definisanja jasnih ciljeva ustanka. Jedinu sigurnu podršku ustanici su vidjeli u knjazu Nikoli, i Crnoj Gori, dok je knjaz Nikola Hercegovinu smatrao kao svoju interesnu sferu. Mićo Ljubibratić i Aleksa Jakšić su samoinicijativno bez znanja knjaza Nikole i Crne Gore sazvali 27. jula 1875. godine u Vranjskoj skupštinu hercegovačkih ustanika i starješina na kojoj je trebalo izabrati glavnog komandanta ustaničke vojske i obrazovati neku vrstu privemrene ustaničke vlade. Kada je za ovo saznao knjaz Nikola se toliko naljutio da je naredio svome vojvodi Peku Pavloviću da odmah silom rasturi ovu ustaničku skupštinu a njene vođe pohapsi i protjera iz Hercegovine.[2]
Dinastički sukobi Obrenovića i Petrovića i borba za ulogu Pijemnota kod srpskog naroda izašli su na vidjelo još 1862. oko prevlasti nad Lukom Vukalovićem, zbog njegovog uticaja na stanovništvo, jer bi on podrazumevao bolju propagandu. A onda se dodantno, u Bosni 1875. pojavljuje treći elemenat cijele prijestoničke afere, hajduk Petar Mrkonjić. Ipak, svjesne da međusobnim optuživanjem za početak ustanka i nesaradnjom, štete sebi i ustanicima, one su u junu 1876. na Cetinju sklopile savez koji je imao za cilj oslobođenje srpskog naroda u evropskoj Turskoj.[3] Dalja aktivnost agenata se nastavila. Srbija aktivira arhimandata Nićifora Dučića da širi podršku. Mići Ljubibratiću je naloženo da što prije uspostavi Privremenu vladu u Hercegovini.
Skupština[uredi | uredi izvor]
Okupivši hercegovačke glavare, knezove i ustanike, Ljubibratić i Jakšić su zakazali drugu ustaničku skupštinu u bilećkom selu Vranjskoj 27. jula 1875. Dolazak Ljubibratića i Jakšića na prostor ustaničke Hercegovine knjaz Nikola je smatrao kao direktno uplitanje Kneževine Srbije na ovaj prostor. Prije nego što je skupština donijela bilo kave konkretne zaključke i jasno definisala tok ustanka, kao i proglasila vođe samog ustanka, crnogorski jajoši, to jeste dobrovoljci pod komandom Peka Pavlovića postupajući po knjaževom naređenju brutalno su rasturili Vranjsku skupštinu.[2] Miću Ljubibratića i Aleksu Jakšića su na prevaru uhapsili, razoružali i opljačkali, uzeli su im sve, oružje, odjeću, novac i to sve u ime knjaževo. Daljeg ponižavanja, batina i pogroma spasili su ih bilećki ustanici koji su ih preoteli od jajoša i onako pretučene i izubijane poslali su ih na liječenje u Dubrovnik.[4]
Intervencija knjaza Nikole 27. jula 1875. na Vranjskoj skupštini je bila uspješna. Peko Pavlović i Petar Vukotić deportovali su Ljubibratića u Dalmaciju, odakle jedno vreme nije mogao da dejstvuje, dok su ustanici u Hercegovini i dalje ostali bez jasno definisane politike ustanka, kao i formalnih ustaničkih vođa.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Vasić 2013, str. 155.
- ^ a b „Priča o Mihajlu Miću Ljubibratiću (1839 — 1889)”. Virtualna Hercegovina. Pristupljeno 9. 7. 2017.[mrtva veza]
- ^ Ekmečić 1997, str. 229.
- ^ „Bosansko-hercegovački ustanci: San o slobodi i ujedinjenju”. Srbi u Bosni i Hercegovini. Pristupljeno 9. 7. 2017.
- ^ „Gerilski rat”. Bosansko-hercegovački ustanak. Pristupljeno 9. 7. 2017.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vasić, Goran (2013). Svetozar Miletić i ustanak u Bosni i Hercegovini (1875-1876. Novi Sad. ISBN.
- Ekmečić, Milorad (1997). Radovi iz istorije Bosne i Hercegovine XIX vijeka. Beograd. ISBN.
