Odnosi Jugoslavije i Kine

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Odnosi SFR Jugoslavija-Kina
Map indicating locations of Kina and SFR Jugoslavija

Kina
Jugoslavija

Odnosi Jugoslavije i Kine su bili istorijski spoljni odnosi između Kine i SFR Jugoslavije. Tokom dugog perioda tokom Hladnog rata Kina je bila kritična prema percipiranom preteranom liberalizmu, preteranoj saradnji sa Zapadnim blokom i tržišnom socijalizmu Jugoslavije, pa su kineski komunisti optuživali jugoslovenske komuniste da su revizionisti, dok su jugoslovenski komunisti optuživali kineske komuniste da su dogmatičari. Ali dobri odnosi između obe socijalističke države obnovljeni su krajem šezdesetih godina 20. veka, i još više poboljšani od kinesko-albanskog raskola[1][2] (dobri odnosi koji su postojali između Kine i Albanije zamrznuti su od 1972. i definitivno su otkazani 1978. godine, uzrok pomenutog raskida je bio to što su albanski komunisti počeli da smatraju kineske komuniste revizionistima), sa trendom poboljšanja odnosa koji su se nastavili i sa državama naslednicama, posebno sa Srbijom. Osamdesetih godina, spoljna politika Deng Sjaopinga je ličila na jugoslovenski stav nesvrstanosti i nekonfrontacije, a posebno nakon Hu Jaobangove procene principa Josipa Broza Tita o nezavisnosti i jednakosti među svim komunističkim partijama i suprotstavljanju imperijalizmu, kolonijalizmu i hegemonizmu.[3] Svih šest bivših jugoslovenskih republika imaju memorandume o razumevanju sa Kinom o inicijativi Pojas i put.[4]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Odnosi FNR Jugoslavija- Republika Kina

Republika Kina
Jugoslavija
Hua Guofeng na Brionima, SR Hrvatska, 1978.

Budući da Jugoslavija i Kina pre Drugog svetskog rata nisu imale nikakve zvanične odnose, kada je 1949. formirana Narodna Republika Kina, Jugoslavija nije morala da prekida veze s vladom Čang Kaj Šeka ili da uskraćuje priznanje njegovom režimu. Jednostavno je priznala vladu Narodne Republike Kine u Pekingu kao jedinu vladu kineskog naroda.

U kratkom i neposrednom periodu nakon raskola Tito-Staljin 1948. i nakon Građanskog rata u Kini i Kineske komunističke revolucije 1949. godine, jugoslovenski komunisti su Kinu gledali kao na revolucionarnog saveznika u odbrani marksizma-lenjinizma od sovjetskog „revizionizma“.[5] Nova NR Kina je u jesen 1949. odbila ponudu Beograda da uspostavi diplomatske odnose i usvojila antijugoslovenski stav Kominforma.[5] Kineski stav se promenio 1955. nakon Staljinove smrti kada je Mao Cedung dočekao delegaciju KPJ i samokritično se izvinio za loše odnose u prošlosti i za „„vremena kada smo vas izneverili“.[6]

Nakon kinesko-sovjetskog raskola krajem 1960-ih, Peking je pozvao Narodnu Republiku Albaniju da ublaži svoje kritike prema Jugoslaviji i da predloži stvaranje balkanske zone (zajedno sa Socijalističkom Republikom Rumunijom ) da izazove sovjetski uticaj u regionu.[7]

Predsednik Jugoslavije Josip Broz Tito je prvi put posetio Kinu 1977. godine, nakon čega je usledila uzvratna poseta kineskog premijera Hua Guofenga Jugoslaviji 1978. godine.[8]

Hua Guofeng je 1980. prisustvovao sahrani Josipa Broza Tita.

Predsednik SIV-a Veselin Đuranović je posetio Kinu od 16. do 20. oktobra 1980. godine. U Kini su boravili predsednik Skupštine SFRJ Raif Dizdarević, predsednik Predsedništva SFRJ Radovan Vlajković i drugi.

Kineski predsednik Li Sjennjen je posetio Jugoslaviju avgusta 1984. godine. Li Sjennjen je tada bio proglašen počasnim građaninom Beograda.

Kineski premijer Džao Cijang je boravio u Beogradu 1986. godine ugostio ga je Branko Mikulić, osmi po redu predsednik SIV-a SFRJ.

Odnosi SR Jugoslavija-Kina

Kina
Jugoslavija

Nakon raspada Jugoslavije i Jugoslovenskih ratova sudije Li Haopei, Vang Tieja i Liju Dakun iz Kine služili su u Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju.[9][10]

NR Kina je podržavala Saveznu Republiku Jugoslaviju tokom Kosovskog rata i protivila se vazdušnim napadima NATO pakta na ciljeve u Srbiji i Crnoj Gori.[11] NR Kina je verovala da je Slobodan Milošević delovao da spreči otcepljenje Kosova od strane albanskih separatista iz SRJ, i na taj način je podržala njegove akcije kao očuvanje teritorijalnog integriteta SRJ.[12] Kina se protivila intervenciji NATO-a na Kosovu na osnovu toga što je postavio opasan presedan za koji su kineski zvaničnici verovali da bi u budućnosti mogao da pogodi i Kinu, ukoliko dođe do nemira u Tibetu ili Sinđanu, a zatim rezultovati bombardovanjem.[13] Protivljenje NR Kine akcijama NATO pojačano je nakon bombardovanja kineske ambasade NR Kine u Beogradu tokom rata.[11]

Vidi takođe[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Entrevista de Tito con el presidente chino”. El País. 31. 8. 1977. Pristupljeno 15. 10. 2021. 
  2. ^ „"Hua Kuo-feng critica en Belgrado el hegemonismo de la URSS"”. El País. 22. 8. 1978. Pristupljeno 15. 10. 2021. 
  3. ^ Jie Li (7. 12. 2018). „Soviet Foreign Policy in the Early 1980s: A View from Chinese Sovietology”. E-International Relations. Pristupljeno 20. 2. 2021. 
  4. ^ Jacob Mardell (18. 2. 2021). „China's Economic Footprint in the Western Balkans”. Bertelsmann Stiftung. Pristupljeno 20. 2. 2021. 
  5. ^ a b Johnson, A. Ross (1974). „Yugoslavia and the Sino-Soviet conflict: The shifting triangle, 1948–1974”. Studies in Comparative Communism. 7 (1−2): 184—203. doi:10.1016/0039-3592(74)90032-5. Pristupljeno 20. 2. 2021. 
  6. ^ „Mao & Yugoslavian Communist Union Delegation”. Selected Diplomatic Papers of Mao Zedong (History and Public Policy Program). 1956. Pristupljeno 20. 2. 2021. 
  7. ^ Etienne Manac (10. 10. 1969). „China and the European Socialist Countries”. Archives of the Ministry of Foreign Affairs, France (History and Public Policy Program). Pristupljeno 20. 2. 2021. 
  8. ^ Jens Bastian (22. 2. 2018). „China Reconnects with The Balkans”. Reconnecting Asia. Pristupljeno 20. 2. 2021. 
  9. ^ „The Judges”. International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. Pristupljeno 21. 2. 2021. 
  10. ^ „Former Judges”. International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. Pristupljeno 21. 2. 2021. 
  11. ^ a b Warren I. Cohen. America's response to China: a history of Sino-American relations. 5th edition. New York, New York, USA; West Sussex, England, UK: Columbia University Press, 2010. p. 261.
  12. ^ Suisheng Zhao. Chinese foreign policy: pragmatism and strategic behavior. New York, New York, USA: M. E. Sharpe, Inc., 2004. p. 60.
  13. ^ Suisheng Zhao. Chinese foreign policy: pragmatism and strategic behavior. New York, New York, USA: M. E. Sharpe, Inc., 2004. p. 60.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Односи_Југославије_и_Кине&oldid=27428661”