Papa Nikola I

Papa Nikola I
Nikola I
Lični podaci
Datum rođenja	oko 800.
Mesto rođenja	Rim, Papska država
Datum smrti	13. novembar 867.
Mesto smrti	Rim, Papska država
Papa
Pontifikat	24. april 858 - 13. novembar 867.
Prethodnik	Papa Benedikt III
Naslednik	Papa Hadrijan II

Nikola I (latinski: Nicholaus I; oko 800 - 13. novembar 867) je bio rimski papa od 858. godine do svoje smrti 867. godine. Smatra se jednim od najznačajnijih papa srednjeg veka. Ostao je upamćen po konsolidaciji papske vlasti i moći. U Rimokatoličkoj crkvi poštuje se i kao svetac, a njegov praznik je 13. novembar.

Detinjstvo i mladost

Rođen je u plemićkoj porodici u Rimu. U službi crkve je od ranog uzrasta. Papa Sergije II (844—847) postavio ga je za podđakona, a papa Lav IV (847—855) za đakona. Nakon smrti Benedikta III (7. april 858), Luj II, car Svetog rimskog carstva, došao je u Rim kako bi uticao na izbor novog pape. Nikola je izabran 24. aprila iste godine. Ustoličen je u crkvi Svetog Petra u prisustvu cara.

Pontifikat

U duhovno iscrpljenoj i politički razjedinjenoj zapadnoj Evropi, pogođenoj muslimanskim i normanskim invazijama, papa Nikola pojavio se kao savestan predstavnik rimokatoličke crkve. Saradnja Nikole sa Lujem II i Vizantijskim carstvom privremeno je zaustavila napredovanje muslimanskih osvajača u južnoj Italiji. Nikola je ojačao utvrđenje u Ostiji kako bi osigurao Rim od budućih muslimanskih napada

Arhiepiskop Jovan iz Ravene je na svojoj teritoriji uveo režim nasilja nad sveštenicima. Nametao je nepravedne poreze i ilegalno ih je lišavao slobode. Takođe je falsifikovao dokumente kojima je podržavao svoje tvrdnje protiv papske stolice. Papina upozorenja ostala su bez rezultata. Arhiepiskop je tri puta odbio da izađe pred papski sud. Zbog toga ga je Nikola ekskomunicirao.

Crkveni brakovi

Nikola je nastojao da održi crkvenu disciplinu, naročito u vezi crkvenih brakova. Ingiltruda, supruga grofa Bosoa, napustila je muža zbog preljube. Nikola je naredio episkopima na teritoriji Karla Ćelavog da je ekskomuniciraju ukoliko se ne vrati mužu. Ingiltruda nije obraćala pažnju na crkvene naredbe te je 860. godine izbačena iz crkve. Lotar II Nemački napustio je zakonitu ženu Teutbergu kako bi se oženio Valdrarom. Ahenski sinod (28. april 862) odobrio je poništenje braka. Na sinodu u Mecu (jun 863), papski legati, podmićeni od strane Lotara, odobrili su odluku Ahenskog sinoda i osudili su Teutbergu u odsustvu. Papa Nikola ostao je veran crkvenim zakonima i ekskomunicirao je Lotarove pristalice. Ostao je pri toj odluci čak i kada su se nemačke snage pojavile pred zidinama Rima. Papa je dva dana ostao zatočen u crkvi Svetog Petra bez hrane. Engelberga, supruga Luja II, organizovala je pomirenje Nikole i Lotara. Car se povukao iz Italije naredivši arhiepiskopima Triera i Kelna da se vrate na svoju teritoriju. Nikola do kraja života nije prestajao da pokušava da izmiri Lotara sa zakonitom suprugom, međutim, bez rezultata.

Nikola se umešao i u služaj Judite Flandrijske, ćerke Karla Ćelavog koja se, bez odobrenja oca, udala za Balduina I Flandrijskog. Franački biskupi izopštili su je iz crkve. Nikola je ukinuo njihovu odluku u cilju zaštite slobode braka. Običaj saglasnosti roditelja za sklapanje braka potiče još iz Rimskog carstva. Crkva se protivila tom običaju štitivši pravo punoletne dece da slobodno biraju bračnog partnera.

Odnos sa Istočnom crkvom

Nikola je u zaštitu uzeo carigradskog patrijarha Ignjatija koga je car Mihailo III svrgao i proterao iz Carigrada i na njegovo mesto postavio Fotija I. Iako su Nikolini legati na Carigradskom saboru (861) prikvatili Fotijev izbor kao zakonit, Nikola je naknadno, na saboru održanom aprila 863. godine u Lateranu izdejstvovao odluku o svrgavanju Fotija. Ta odluka nije bila priznata u Carigradu, odakle je uzvraćeno odlukom o svrgavanju pape. Tako je nastao novi crkveni raskol između Rima i Carigrada (863—867), koji je na zapadu označen kao Fotijev raskol, dok je na istoku poznat i kao Nikolin raskol.

U to vreme, bugarski knez Boris I je od cara Ludviga II Nemačkog zatražio da mu pošalje nekoliko sveštenika koji bi širili hrišćanstvo u Bugarskoj. Vizantijsko carstvo je nedugo potom napalo Bugarsku tako da je Boris bio primoran na klpanje mira i prihvatanje hrišćanstva iz Carigrada. Bugarski knez je kršten po vizantijskom obredu u Pliski, a za uzvrat je od Vizantije dobio priznanje vlasti u većem delu Trakije. Boris je želeo da se izbori i za autokefalnost Bugarske crkve što Carigrad nije bio voljan odobriti. Zbog toga je bugarski knez uputio papi Nikoli 106 pitanja o tome kako bi trebalo voditi religiju i politiku. Nikola je avgusta 866. godine odgovorio na pitanja bugarskog kneza u svom delu pod naslovom: Responsa Nicolai ad consulta Bulgarorum. To nije dovelo do uspostavljanja nadležnosti Rima nad Bugarskom pošto su neposredne veze između Rimske crkve i Bugara znatno oslabile nakon 870. godine kada je Bugarska crkva od Carigrada dobila samoupravu.

Pošto je papa Nikola podržavao filiokvističko učenje o dvostrukom ishođenju Svetog Duha od Oca i Sina, ta jeres je zvanično osuđena na Carigradskom saboru koji je održan 867. godine.

Smrt

Papa Nikola umro je 13. novembra 867. godine. Nasledio ga je papa Hadrijan II koji ga je kanonizovao (8. maja 868). Nikola je u Rimu obnovio i sagradio nekoliko crkava. Živeo je skromno, u duhu hrišćanskog asketizma. Bio je izuzetno poštovan od strane građana Rima i svojih savremenika uopšte. Kult Svetog Nikole potvrđen je od strane pape Urbana VIII 1630. godine.

Vidi još

• Filiokve
• Carigradski sabor (861)
• Carigradski sabor (867)

Literatura

• Anderson, Gerald H. (1999). Biographical Dictionary of Christian Missions. Wm. B. Eerdmans Publishing. str. 80. ISBN 978-0802846808. 
• Duffy, Eamon (2006). Saints and Sinners: A History of the Popes. Yale University Press. str. 103. 
• Komatina, Predrag (2014). Crkvena politika Vizantije od kraja ikonoborstva do smrti cara Vasilija I. Beograd: Vizantološki institut SANU. 
• Martyrologium Romanum. Vatican Press. 2001. str. 587. ISBN 978-88-209-7210-3. 
• Nikolić, Dragan (2019). „Pravna materija u odgovorima pape Nikole Bugarima 866. godine”. Crkvene studije. 16 (2): 463—475. 
• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. 
• Popović, Radomir V. (1983). „Sveti Fotije patrijarh carigradski i njegovo doba” (PDF). Teološki pogledi. 16 (4): 191—211. 
• Popović, Radomir V. (2007). „Neke od najvećih hrišćanskih jeresi prvog milenijuma: arijanstvo, monofizitstvo, filiokve (filioque)”. Crkva Hristova i svet religije: Antologija pravoslavnih viđenja (2. dopunjeno izd.). Beograd: Dosije. str. 331—336. 
• Ring, Trudy; Watson, Noelle; Schellinger, Paul (2013). Southern Europe: International Dictionary of Historic Places. Routledge. str. 503. 
• Fine, John V. A. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. 
• Heidecker, Karl Josef (2010). The Divorce of Lothar II: Christian Marriage and Political Power in the Carolingian World. Cornell University Press. str. 150—151. 
• Walker, Williston (2014). History of the Christian Church. Simon and Schuster. str. 249. 
• Ware, Timothy (2005). Pravoslavna crkva. Zagreb: Prosvjeta. 

Spoljašnje veze

• Opera Omnia by Migne Patrologia Latina with analytical indexes