Портал:Istorija/Izabrani 17 2011
Slovačka)Moravskopanonska misija braće Konstantina i Metodija predstavlja početak slovenske pismenosti i prekretnicu u prelasku Slovena na hrišćanstvo. Njih je na poziv velikomoravskog kneza Rastislava (842—870) poslao vizantijski car Mihajlo III Pijanica (savladar sa majkom Teodorom 842—856, samostalno 856—867) sa zadatkom da lokalne Slovene obuče za vršenje bogosluženja na slovenskom jeziku iz verskih knjiga pisanih na slovenskom. Za potrebe tog zadatka je Konstantin sa svojim saradnicima sastavio prvo slovensko pismo glagoljicu, koristeći se znakovima izvedenim od grčke minuskule sa elementima brzopisa, posle čega su bogoslužbene knjige prevedene sa grčkog na dijalekat Južnih Slovena koji su živeli u okolini Soluna, a koji je bio razumljiv i ostalim Slovenima. Misija je svoje delovanje otpočela 863. ili 864. godine i od samog početka se suočila sa žestokim otporom germanskog sveštenstva koje je te slovenske prostore smatralo svojim i na njemu je širilo hrišćanstvo na latinskom jeziku. Braća su svoje delovanje proširila i na Panonsku kneževinu, ali su bili primorani da već 867. godine putuju u Rim da opravdaju svoje delovanje samom papi. Tokom svog boravka su uspeli da dobiju dozvolu pape Hadrijana II (867—872) za bogosluženje na slovenskom jeziku, ali se tokom boravka Konstantin razboleo, zamonašio uzevši ime Ćirilo i umro 14.02. Metodije se 870. godine vratio prvo u Panoniju, a zatim i u Moravsku sa titulom moravskopanonskog arhiepiskopa, ali je ponovo naišao na jak otpor germanskog sveštenstva podržanog novim velikomoravskim knezom Svatoplukom I (870—894). Otpor germanskog sveštenstva dostigao je vrhunac na velikom saboru na kome je sam Metodije optužen za jeres i zatočen u Regenzburgu. Iako je 873. godine oslobođen na insistiranje pape Jovana VIII (872—882), on je već 880. godine morao ponovo da putuje u Rim da opravda svoje delovanje. Papa mu je ponovo dozvolio da nastavi sa širenjem božije reči na slovenskom jeziku. On se posle tog vratio svom poslu, posetivši 882. godine Carigrad, da bi 06.04.885. godine preminuo u svojoj arhiepiskopiju. Posle njegove smrti germansko sveštenstvo uz podršku pape Stefana V (885—891) i Svatopluka uništava slovensku crkvenu organizaciju u srednjoj Evropi proterivanjem, zarobljavanjem i ubijanjem učenika i saradnika Solunske braće. Među onima koji su zarobljeni i pobijeni našao se i Metodijev nesuđeni naslednik Gorazd, ali je deo slovenskih sveštenika, među kojima su najistaknutiji Kliment i Naum, uspeo je da pobegne i nađe utočište na Balkanskom poluostrvu, na kom su nastavili rad Solunske braće. Iako je misija sama po sebi doživela potpuni neuspeh posle Metodijeve smrti 885. godine, ona je ipak indirektno postigla svoj cilj širenjem hrišćanstva među Slovenima i stvaranjem prvog slovenskog književnog jezika koji će svoj potpuni razvoj započeti tek među Južnim Slovenima, koji su neposredno pre toga primili hrišćanstvo (bugarski Sloveni 864, Srbi oko 872), zahvaljujući delovanju njihovih učenika i neposrednoj blizini Vizantije koja je politički, a samim tim i vojno, podržavala njihov rad.
...dalje...