Портал:Revolucionarni radnički pokret Jugoslavije/Ličnosti1
Ovde se nalaze biografije ličnosti vezanih za revolucionarni radnički pokret Jugoslavije, o kojima nije sakupljeno dovoljno podataka da bi bili napravljeni samostalni članci, a takođe neke od ovih ličnosti nisu relevantne za opštu enciklopediju, već su bitne samo u okviru članka o Hronologiji revolucionarnog radničkog pokreta i Komunističke partije Jugoslavije.
Steva Ivanović[uredi izvor]
Steva Ivanović (1896—?), obućarski radnik i član organizacije „Crvena pravda”.[1]
Rođen je 1896. godine u Bijeljini. Završio je obućarski zanat.
Kao mladi radnik pristupio je revolucionarnom radničkom pokretu, a član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), od osnivanja 1919. godine. Posle donošenja „Obznane”, početkom 1921. godine zajedno sa Alijom Alijagićem i Rodoljubom Čolakovićem priključio se revolucionarnoj organizaciji „Crvena pravda” i sa njima učestvovao u atentatu na ministra unutrašnjih poslova Kraljevine SHS Milorada Draškovića, jula 1921. godine.
Kao saučesnik u atentatu, oktobra 1921. godine je bio osuđen na dve godine zatvora. Posle izlaska iz zatvora, 1923. godine emigrirao je u Sovjetski Savez i tamo ostao da živi.
Dimitrije Lopandić[uredi izvor]
 Dimitrije Lopandić | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1899. |
| Mesto rođenja | Dvorovi, kod Bijeljine,  Austrougarska |
| Datum smrti | 1941. (41/42 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb,  Nezavisna Država Hrvatska |
Dimitrije Lopandić Diko (1899—1941), student i član organizacije „Crvena pravda”.[1]
Rođen je 1899. godine u Dvorovima, kod Bijeljine. Studirao je na Visokoj školi za trgovinu i promet u Zagrebu.
Bio je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), od osnivanja 1919. godine. Posle donošenja „Obznane”, početkom 1921. godine zajedno sa Alijom Alijagićem i Rodoljubom Čolakovićem priključio se revolucionarnoj organizaciji „Crvena pravda”. Bio je jedan od organizatora atentata na ministra unutrašnjih poslova Kraljevine SHS Milorada Draškovića, jula 1921. godine.
Za učešće u atentatu, oktobra 1921. godine je bio osuđen na 12 godina zatvora. Posle izlaska iz zatvora, oktobra 1933. godine živeo je u Bijeljini. Iako je na robiji teško oboleo, nastavio je sa partijskim radom.
Posle okupacije Jugoslavije, uhapsile su ga ustaše 24. juna 1941. godine i sprovele u logor Kerestinec, kod Zagreba. Bio je jedan od učesnika poznatog bega iz logora, 13. jula 1941. godine, ali je ubrzo potom stradao.
Nebojša Marinković[uredi izvor]
| Lični podaci | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1898. |
| Mesto rođenja | Aleksinac,  Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 1938. (39/40 god.) |
| Mesto smrti | Moskva,  Sovjetski Savez |
Nebojša Marinković (1898—1938), student i član organizacije „Crvena pravda”.[1]
Rođen je 1898. godine u Aleksincu. Studirao je muziku i filozofiju u Beogradu. Bio je član Kluba studenata komunista i član „Pobratimstva”.
Bio je član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), od osnivanja 1919. godine. Posle donošenja „Obznane”, početkom 1921. godine zajedno sa Alijom Alijagićem i Rodoljubom Čolakovićem priključio se revolucionarnoj organizaciji „Crvena pravda”.
Posle atentata na ministra unutrašnjih poslova Kraljevine SHS Milorada Draškovića, jula 1921. godine, bio je uhapšen, ali je na suđenju u oktobru oslobođen optužbe.
U periodu od 1930. do 1933. godine boravio je u Čehoslovačkoj, gde je bio član KP Čehoslovačke. Od 1933. je živeo u Sovjetskom Savezu. U toku staljinističkih čistki 1938. godine je bio uhapšen i ubijen. Kasnije je rehabilitovan.
Zef Ljuš Marku[uredi izvor]
 Zef Ljuš Marku | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | april 1885. |
| Mesto rođenja | Prizren,  Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 2. decembar 1920. (35 god.) |
| Mesto smrti | Đakovica,  Kraljevstvo SHS |
Zef Ljuš Marku (1885—1920), revolucionar i prva žrtva „belog terora” u Jugoslaviji.[2]
Rođen je aprila 1885. godine u Prizrenu. U rodnom mestu je završio osnovnu školu i dva razreda gimnazije, a potom je prešao u Skoplje. Tamo je najpre radio kao radnik u Državnom monopolu, a posle oslobođenja od Turaka, 1912. godine u Srpsko-francuskoj banci. Tih godina je stupio u radnički pokret i postao jedan od glavnih aktivista za širenje socijalističkih ideja.
Član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) je bio od njenog osnivanja, 1919. godine. Kao delegat Oblasnog veća KPJ za Skoplje, je 19. novembra 1920. godine došao u Đakovicu, da tamošnjoj partijskoj organizaciji pomogne u vršenju agitacije za predstojeće parlamentarne izbore. Ubrzo potom je bio uhapšen i u đakovičkom zatvoru ubijen u noći 2/3. decembra. Nakon njegovog ubistva, KPJ je organizovala proteste i demonstracije u Skoplju i Beogradu.
Ubijen je kao prva žrtva „belog terora” u Kraljevini SHS, koji je još jače usledio posle donošenja „Obznane”, decembra 1920. i Zakona o zaštiti države, avgusta 1921. godine. Njegovo ime novi gimnazija u Skoplju.
Drago Marušić[uredi izvor]
Dragutin Drago Marušić (1910—1942), revolucionar i član rukovodstva KPJ.[3]
Po zanimanju je bio krojački radnik, a kasnije je radio kao sekretar Saveza šivačko-odjevnih radnika i od 1931. bio član Glavne uprave Ujedinjenih radničkih sindikata (URS). Maja 1934. postao je član Pokrajinskog komiteta KPJ za Hrvatsku i Slavoniju. Na Pokrajinskoj konferenciji KPJ za Hrvatsku i Slavoniju, septembra 1934, podneo je Referat o sindikalnom radu i bio izabran za člana Pokrajinskog komiteta.
U drugoj polovini juna 1935, odlukom Politbiroa CK KPJ, bio je imenovan za člana Zemaljskog biroa CK KPJ, ali je ubrzo emigrirao u Beč, gde je učestvovao u radu Politbiroa CK KPJ. Uhapšen je u Beču 17. juna 1936, a nakon izlaska iz zatvora otišao je u Pariz. Odlukom CK KPJ, septembra 1936. prešao je u Belgiju. Godine 1941. se vratio u Jugoslaviju i u svojstvu instruktora CK KP Hrvatske delovao na terenu Našica i radio na organizovanju Narodnooslobodilačke borbe u Slavoniji. U leto 1941. je uhapšen i kasnije streljan.
Nikola Petković Seljak[uredi izvor]
![[ikona]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Nikola Petrović[uredi izvor]
| Lični podaci | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1898. |
| Mesto rođenja | Sremska Mitrovica, Austrougarska |
| Datum smrti | 1950. (51/52 god.) |
| Mesto smrti | Beograd,  NR Srbija,  FNR Jugoslavija |
Nikola Petrović (1898—1950), inženjer i revolucionar.[1]
Rođen je 1898. godine u Sremskoj Mitrovici.
Radničkom pokretu i Komunističkoj partiji Jugoslavije (KPJ), pristupio je 1919. godine. Posle donošenja „Obznane”, početkom 1921. godine zajedno sa Alijom Alijagićem i Rodoljubom Čolakovićem priključio se revolucionarnoj organizaciji „Crvena pravda”.
Bio je izvršilac prvog neuspešnog atentata na ministra unutrašnjih poslova Kraljevine SHS Milorada Draškovića, 3. maja 1921. godine ispred kafane „Kolarac” u Beogradu. Posle drugog atentata, koji je izvršio Alija Alijagić, u julu u Delnicama, bio je uhapšen kao jedan od organizatora atentata.
Na suđenju oktobra 1921. godine bio je osuđen na 12 godina zatvora. Godine 1932. kao težak plućni bolesnik bio je uslovno pušten iz zatvora. To je iskoristio i emigrirao u Sovjetski Savez.
Posle rata se vratio u Jugoslaviju, ali se 1948. godine izjasnio za Rezoluciju Informbiroa.
Umro je 1950. godine u Beogradu.
Vasilije Srzentić[uredi izvor]
Vasilije Vaso Srzentić (1895—1959), novinar i prevodilac.[2][4]
Bio je poznati novinar i publicista. Komunističkoj partiji Jugoslavije (KPJ) je pristupio 1920. godine i bio najpre mesni partijski funkcioner u Sarajevu, a potom pokrajinski funkcioner za Bosnu i Hercegovinu. Maja 1923. godine na Drugoj zemaljskoj konferenciji KPJ, održanoj u Beču, bio je izabran u Centralno partijsko veće. Tokom 1923. i 1924. godine je bio funkcioner i Nezavisne radničke partije Jugoslavije (NRPJ). Sarađivao je u partijskoj štampi.
Posle zavođenja Šestojanuarske diktature, 1929. godine napustio je komunistički pokret i pasivizirao se. U policijskoj evidenciji je sve do 1935. godine vođen kao komunista, zbog čega je često bio hapšen, ali je uvek usled nedostatka dokaza bio oslobađan.
Desanka Cvetković[uredi izvor]
Desanka Anđelković Cvetković (1889—1967), profesor matematike, jedna od prvih žena-komunista u Srbiji.[5]
Radničkom pokretu Srbije pristupila je 1905. godine. U članstvo Srpske socijaldemokratske stranke (SSDS) pristupila je 1908. godine. Godine 1919. pristupila je u Socijaldemokratsku radničku partija Jugoslavije (komunista). Aktivno je radila u organizaciji žena i dečijoj grupi „Budućnost” u Beogradu.
Bila je delegat Centralnog sekreterijata žena komunista na Drugom kongresu KPJ u Vukovaru, 1920. godine. Uređivala je partijski list „Jednakost”, koji je bio organ žena komunista Jugoslavije i dečiji list „Budućnost”. Učestvovala je na Četvrtom kongresu Komunističke internacionale, novembra 1922. godine u Moskvi. Početkom avgusta 1923. godine bila je izabrana za sekretara Centralnog sekretarijata žena Nezavisne radničke partije Jugoslavije (NRPJ).
Od 1923. godine je bila sekretar Crvene pomoći Jugoslavije i zbog rad u ovoj organizaciji je bila hapšena 1935. godine, ali je usled nedostatka dokaza puštena.
Reference[uredi izvor]
- ^ a b v g Petrović 1979.
- ^ a b Hronologija 1 1980.
- ^ Tito 2 1981, str. 349.
- ^ Tito 4 1982.
- ^ Kecman 1978.
Literatura[uredi izvor]
- Kecman, Jovanka (1978). Žene Jugoslavije u radničkom pokretu i ženskim organizacijama: 1918—1941. Beograd: Institut za savremenu istoriju. COBISS.SR 50299911
- Petrović, Slobodan (1979). Sedam sekretara SKOJ-a. Beograd: Rad. COBISS.SR 21847559
- Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1919—1979. tom I 1919—1941. Beograd: Narodna knjiga; Institut za savremenu istoriju. 1980. COBISS.SR 1539739342
- Josip Broz Tito sabrana djela — tom II. Beograd: Izdavački centar „Komunist”. 1981. COBISS.SR 75701004
- Josip Broz Tito sabrana djela — tom IV. Beograd: Izdavački centar „Komunist”. 1982. COBISS.SR 75723788
