Radika

Radika
Pogled na reku Radiku
Opšte informacije
Dužina	70 km
Basen	665 km2
Sliv	jadranski
Plovnost	nije plovna
Vodotok
Izvor	Vraca, Šar-planina
V. izvora	2.200 m
Ušće	Crni Drim, Debarsko jezero
Geografske karakteristike
Država/e	Severna Makedonija Srbija
Pritoke	Ribnica, Mavrovska reka, Žirovnička reka i Mala reka
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Radika (mkd. Радика, alb. Radikes) je reka koja izvire na planini Vraca (deo velike Šar-planine), na nadmorskoj visini od 2.200 m., na jugozapadu Kosova i Metohije pa zatim većim delom teče na zapadu Severne Makedonije, do svog ušća u Crni Drim. Radika je ukupno dugačka 67 km. Sliv Radike obuhvata 665 km². Nije plovna.

Na samom izvoru Radika je potok pod imenom Crni Kamen koji izvire na padinama planine Vraca, južnog dela Šar-planine, ispod vrha Golema Vraca 2.582 metra. Potok Crni Kamen u početku teče na zapad, kroz kraj koji se zove - Gora, zatim savija uz planinu Vraca i zatim pravo na jug na makedonsku granicu gde se spaja sa drugom pritokom Ćafa Kadis, od makedonske granice reka nosi naziv Radika.

Gornja Radika je duga samo 8 km duga, i zahvaljujući ljudskoj intervenciji sada delomično pripada slivu Egejskog mora, dok donji tok Donje Radike teče prema Jadranskom moru. Kod sela Volkovija napravljen je sistem kanala koji odvodi deo voda do veštačkog Mavrovskog jezera (kod sela Mavrovi Anovi) a zatim podzemnim cevima u reku Vardar.

Na svom 44 km dugom toku, Radika teče prema jugu, zatim prolazi kroz 1 km duboku klisuru između planina Korab i Dešat na zapadu a Bistre i Stogova na istoku.

Dolina reke Radike je veoma atraktivna, u njoj se nalazi manastir Sveti Jovan Bigorski (1 km od sela Rostuše), zatim termalno kupalište i lečilište Kosovratska banja, sa sumpornom vodom od 49 °C. U dolini se nalaze i pitoreskna sela sa originalnom makedonskom narodnom arhitekturom, kao što su; Bituše, Janče, Gari, Lazaropolje i druga. Nakon toga reka Radika utiče u Crni Drim, 4 km južnije od grada Debra, odnosno utiče u veštačko Debarsko jezero, koje dalje teče kao reka Crni Drim prema Jadranskom moru.

• Na svom putu do ušća u Crni Drim, prima četiri veće pritoke; Ribnicu, Mavrosku reku, Žirovničku reku i Malu reku
• Voda reke Radike je izuzetno hladna, čista i bistra, ima tamnozelenu boju, zbog velike koncentracije kalcijum karbonata.
• Reka ima veliki hidropotencijal, koji se delomično koristi u njenom gornjem toku. Kanalima se deo voda Radike odvodi do Mavrovskog jezera, kojeg pune vodom, a iz jezera voda se podzemnim kanalima odvodi do Vardara. Tu je izgrađena hidroelektrana Vrben.
• Dolina reke je oduvek bila trasa puteva koji povezuju gradove u kotlinama zapadne Makedonije, Gostivar, Debar, Tetovo i Ohrid.

Literatura

• Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. 
• Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.