Radoslav Gradišnić
| Radoslav | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Puno ime | Radoslav Gradišnić |
| Datum rođenja | oko 1125. |
| Mesto rođenja | Zeta, Duklja |
| Datum smrti | oko 1163 |
| Mesto smrti | Zeta, |
| Porodica | |
| Potomstvo | Mihajlo III Vojislavljević |
| Roditelji | Gradihna Raška princeza |
| Dinastija | Vojislavljević |
| Knez | |
| Period | (oko 1143 - 1163) |
| Prethodnik | Gradihna |
| Naslednik | Mihajlo III Vojislavljević |
Radoslav Gradišnić (12. vek) je bio srpski knez i vladar Duklje, od oko 1143. do oko 1163. godine.[1][2][3]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Kralja Gradihnu nasledio je sin Radoslav koji je uz pristanak svog štićenika vizantijskog cara Manojla nasledio svog oca i posede u Zeti ali ne kao kralj već kao knez. Radoslav je u vreme nasleđivanja poseda imao oko 18 godina i teritorijom je upravljao zajedno sa braćom Lobarom i Vladimirom. U njegovo doba kraljevstvo je i formalno prestalo da postoji, a zemlja je zapala u feudalnu anarhiju.
U ovo doba pojavili su se i novi akteri na političkoj sceni, Jovana II Komnina nasledio je Manojlo I Komnin (1143 – 1180) koji je uspešno povratio moć Vizantije na Balkanu. Velikog Raškog župana Uroša I, zamenio je sin Uroš II koji je sa bratom Desom vodio borbu za nezavisnost zemlje. Njihova sestra ugarska kraljica Jelena bila je najmoćnija žena u Ugarskoj i majka budućih kraljeva, dok je njihov treći brat Beloš 1141. postao Hrvatski ban i jedan od najmoćnijih ljudi u Ugarskoj. Raški župani imali su veliku podršku Ugarske, a u Bosni je od 1154. vladao ban Borić Ugarski vazal i saveznik Vukanovića. Knez Radoslav, štićenik Vizantije, bio je okružen protivnicima svog sizirena.
Između (1143 – 1149) plemstvo je srušilo kneza Radoslava i na vlast dovela Desu Vukanovića koji je postao novi knez. Radoslavu i njegovoj braći ostao je pojas oko Kotora koji su borbom zadržali. Godine 1149. Manojlo Komnin preduzeo je pohod protiv Srba i zauzeo prestoni Ras i tvrđavu Galič, ali nije uspeo da uhvati Uroša II, koji mu je izmakao. Sledeće 1150. godine Manojlo je preduzeo drugi pohod protiv Srba i porazio ih u bici na Tari. Tada mu se Uroš II, predao i obavezao na poslušnost. Moguće je da je tom prilikom i Desa morao napustiti Zetu u korist Radoslava koji je ponovo zavladao zemljom i ponovo postao knez.
Manojlo je od (1151 – 1155) vodio duge i iscrpljujuće ratove protiv Ugarske zbog pomoći koji su oni ukazivali Srbima tokom rata. U to vreme i Raški dvor trpeo je unutardinastijske potrese između braće Dese i Uroša II oko pozicije Raškog župana i politike prema Vizantiji. Tako je na kratko Desa postao župan, ali je intervencijom Manojla Komnina Uroš II vraćen na poziciju župana. Mir sa Vizantijom trajao sve do 1162. godine kada se raški župan odmetnuo od Vizantinaca. Tada je Manojlo uspeo da na raški presto umesto Uroša II, dovede bana Beloša Nakon kratkog vremena, Beloš je ovu čast prepustio bratu Desi i vratio se u Ugarsku.
U ovo vreme na političkoj sceni stupaju nove ličnosti, Ugarski presto nasledio je Jelenin unuk Stefan III (1162 – 1172), a u Raškoj se nakon Desinog nelojalnog držanja prema Vizantiji pojavljuju Nemanjići koji preuzimaju titulu Raškog župana. U ovo doba, negde oko 1163. godine umro je i knez Radoslav ostavljajući svoje posede i kneževsku titulu sinu Mihajlu.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Izvori i literatura[uredi | uredi izvor]
- Izvori
- Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga.
- Mošin, Vladimir, ur. (1950). Ljetopis popa Dukljanina. Zagreb: Matica hrvatska.
- Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis Popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija.
- Literatura
- Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2008). Srpske dinastije (2. izd.). Beograd: Službeni glasnik.
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX-XII vek). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Živković, Tibor (2006). „Duklja između Raške i Vizantije u prvoj polovini XII veka”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 43: 451—466.
- Živković, Tibor (2008). Forging unity: The South Slavs between East and West 550-1150. Belgrade: The Institute of History.
- Kalić, Jovanka (1981). „Srpski veliki župani u borbi s Vizantijom”. Istorija srpskog naroda. knj. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 197—211.
- Kovačević, Jovan (1967). „Od dolaska Slovena do kraja XII vijeka”. Istorija Crne Gore (PDF). 1. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 279—444.
- Ćirković, Sima (1981). „Osamostaljivanje i uspon dukljanske države”. Istorija srpskog naroda. knj. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 180—196.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
