Rajhsver
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Rajhsver | |
|---|---|
| Reichswehr | |
.svg) | |
| Osnovana | 1919. |
| Datum stanja | 1921. |
| Raspuštena | 1935. |
| Vidovi vojske | Rajhsher (kopnena vojska) Rajhsmarine (mornarica) |
| Vođstvo | |
| Predsednik Vajmarske republike | Fridrih Ebert Paul fon Hindenburg |
| Brojno stanje | |
| Aktivni sastav | 115.000 (1921) |
Rajhsver (nem. Reichswehr) (srp. „Nacionalna odbrana“) predstavlja oružane snage Nemačke u periodu od 1919. do 1935, kada su preimenovane u Vermaht („Odbrambene snage“).
Posleratni haos[uredi | uredi izvor]
Po završetku Prvog svetskog rata, oružane snage Nemačkog carstva bile su u rasulu, vojnici su se vraćali svojim kuća u manjim grupama ili samostalno, u nemaštinu, demoralisanu domovinu, bez posla i prevelike nade na vidiku. Mnogi od njih priključili su se „Frajkorpsu“ („Slobodni korpus“), dobrovoljačkim paramilitarnim jedinicama koje su nicale svuda po Nemačkoj u velikom broju. Jedinice Frajkorpsa činile su male grupe do 100 ljudi koje su imale zadatak da brane određene oblasti od revolucionarnih snaga komunista koje su pokušale da sprovedu komunističku revoluciju poput one u Rusiji. Osim njih postojale su i jedinice Frajkorpsa koje su bile divizijskog sastava i imale pešadiju, artiljeriju, mitraljeze, motorizaciju, inžinjeriju, logističku i vazdušnu podršku. Između 1918. i 1923. računa se da je postojalo oko 200 do 300 „Slobodnih korpusa“ širom Nemačke koji su pored lokalnih sukoba učestvovali i u međunarodnim sukobima niskog intenziteta, u rejonu Baltika i braneći nemačke istočne granice od brojnih upada vojske restaurirane Poljske.
Nastanak Rajhsvera[uredi | uredi izvor]
Iz svih tih razloga dugotrajnog haosa i nesigurnosti novoformiranoj Vajmarskoj Republici bila je potrebna vojska. Dana 6. marta 1919, dekretom su formirane Privremene snage nacionalne odbrane (Vorläufige Reichswehr), sačinjene od Privremene nacionalne armije (Vorläufige Reichsheer) i Privremene nacionalne mornarice (Vorläufige Reichsmarine). Mnoge jedinice Frajkorpsa su kao okosnica delimično ili u potpunosti ušle u sastav nove armije. Ova armija je u tom trenutku brojala oko 400.000 ljudi raspoređenih u oko 50 jedinica veličine brigade.
Od 30. septembra 1919. godine armija je reorganizovana kao „Prelazna armija“ (Übergangsheer) čime su definitivno raskinute sve veze sa carističkom prošlošću. Njen sastav još uvek su velikim delom činile jedinice Frajkorpsa – 20 jedinica veličine brigade (brojno stanje je palo na oko 200.000 ljudi). Ona je kao takva postojala sve do 1. januara 1921. kada je i zvanično uspostavljen Rajhsver (Reichswehr) prema važećim ograničenjima nametnutim Versajskim mirovnim sporazumom.
Ograničen sporazumom na ukupno 100.000 ljudi, Rajhsver su činile sledeće snage:
- Rajhsher (Reichsheer), armiju činile su dve grupne komande,
- sedam pešadijskih divizija, i
- tri konjičke divizije.
Tenkovi, teška artiljerija i avioni bili su zabranjeni.
- Rajhsmarine (Reichsmarine), mornarica je bila ograničena na nekoliko manjih brodova.
Podmornice i avioni nisu bili dozvoljeni, a ukupna tonaža ratne mornarice nije smela da prevazilazi 100.000 bruto registarskih tona, kao ni 15.000 mornara. Bojni brodovi nisu smeli biti veći od 10.000 tona, krstarice su smele biti deplasmana do 6.000 tona, a razarači do 600 tona.
Armija[uredi | uredi izvor]
I pored ograničenja, unutar Rajhsvera nastavljeno je sa analiziranjem poraza nemačke armije u Prvom svetskom ratu, vršena su istraživanja i razvijano naoružanje i taktika, organizovani tajni testovi u inostranstvu (u saradnji sa Crvenom armijom) i pravljeni planovi za „bolja vremena“. Nemački inženjeri su radili u saradnji sa sovjetskim kolegama naročio intenzivno na razvoju i unapređenju teškog naoružanja u Kami (SSSR), blizu Kazanja. Od 1926. do 1932, nekoliko nemačkih firmi poput Krupa (Krupp), Rinmetal-Borsiga (Rheinmetall-Borsig), Dajmlera (Daimler) i drugih, radilo je na izgradnji prvih prototipova tenkova testiranih na sovjetskoj teritoriji. Ovi projekti kamuflirani su nazivima „Veliki traktor“ I, II, III i „laki traktor“ i utrli su put prvim lakim tenkovima Panzer Pz I koji su se pojavili već 1934. godine.
Istovremeno, onemogućena da ima brojnu obučenu armiju Nemačka je na sve načine pokušavala da osposobi vojni kadar, kako oficire tako i samo ljudstvo. Tako se pojavio takozvani „crni“ Rajhsver. Naime, veterani Velikog rata okupljeni u mnogobrojne veteranske organizacije nastavili su sa vojnom obukom mimo zvanične armije čime je Nemačka jačala svoju rezervnu vojsku sačinjenu od velikog broja iskusnih boraca željnih revanšizma za još uvek sveže prisutan poraz. Najznačajnija od ovih grupacija od 1918. do 1935. bila je organizacija „Čelični šlem“, koja je 1930. godine brojala čak 500.000 članova. Unutar nje se u najširem smislu održavao i gajio kult nemačke armije na strogim paramilitarnim aspektima, uključujući i prisustvo uniformi. Odeljak koji se bavio mladima organizovao je punoletnike ali i adolescente i uključivao u svojevrsne vojne vežbe.
Paramilitarne formanice su bile pod velikim političkim uticajem tih godina u Republici. Takav slučaj je bio sa jurišnim odredima (SA) (Sturm Abteilungen) i još uvek nešto manje izraženom Telesnom gardom Adolfa Hitlera, jedinicama SS (Schutzstaffel). Ove snage su za samo deset godina, od 1924, kada su pod vođstvom kapetana Rajhsvera Ernsta Rema bile veličine divizije, narasle na 4,5 miliona ljudi 1934. godine. Kao i kod Hitlerjugenda, organizacije Hitlerove omladine, sve ove organizacije imale su zastupljenu paramilitarnu vojničku obuku kao i obuku u upravljanju motornim vozilima.
Ratno vazduhoplovstvo[uredi | uredi izvor]
Što se tiče ratnog vazduhoplovstva, ni tu Nemačka, iako ograničena da ga ima, nije prepuštala stvari slučaju. Tokom 1920-ih stvorene su mnoge firme koje su kasnije postale kičma Luftvafe, nemačkog ratnog vazduhoplovstva. Tako su 1920. formirane firme Junkers, 1922. Hajnkel i Dornije i 1924. Foke-Vulf. Nemačka civilna avio-kompanija Lufthanza do 1926. godine stvorila je veliku vazdušnu flotu i umnogome doprinela obučavanju pilota koji su kasnije leteli u ratnom vazduhoplovstvu. Mnoge letelice su bile tako osmišljene i dizajnirane da ih je bilo moguće lako doraditi i upotrebiti kao vojne avione. Takav slučaj je bio sa Junkersom Ju 52, avionom koji je početkom 1930-ih činio tri četvrtine celokupnog sastava Lufthanze i ostao u službi Luftvafe sve do 1945. Ostali vojni avioni bili su dizajnirani u inostranstvu (najviše u Lipecku, u SSSR, gde je vršena i obuka pilota) ili su ostajali u statusu planova u kartotekama nemačkih firmi. U samoj Nemačkoj general Hans fon Sekt formirao je i organizovao tajne komande ratnog vazduhoplovstva u okviru Rajhsvera. Njih su činili bivši piloti koji su se starali o obuci novih pilota buduće Luftvafe kroz službu u Lufthanzi ili kroz škole civilnog letenja. Škole jedriličarstva, koje je bilo dozvoljeno kao vrsta sporta, bile su široko rasprostranjene i popularne kao poligoni za sticanje znanja i iskustva u letenju. Godine 1930, samo deset godina od svog formiranja, Nemačko vazdušno sportsko društvo (Deutscher Luftverband)brojalo je 50.000 članova.
Ratna mornarica[uredi | uredi izvor]
Ratna mornarica je kao i armija i ratno vazduhoplovstvo radila na svom razvoju i jačanju u strogoj tajnosti. Od 1922. godine Rajhsmarine je počela da sprovodi renovacije u svim svojim sektorima. Razvijeni su novi strateški planovi i izgrađeni novi kvalitetni objekti. Pre svih, treba pomenuti lukavo „zaobilaženje“ odredaba Versajskog mirovnog sporazuma u slučaju izgradnje tri nova nemačka takozvana „džepna“ bojna broda. Oni su izgrađeni prema dozvoljenim restriktivnim standardima za nemačke bojne brodove (do 10.000 tona deplasmana), međutim njihove karakteristike su značajno unapređene, posebno brzina i jako naoružanje od 6 topovskih cevi kalibra 280 mm.
Osim površinskih plovila, Rajhsmarine je uspela da prema sopstvenim planovima sprovede izgradnju prvih osam podmornica u brodogradilištima u Španiji, Finskoj i Holandiji. Ove podmornice služile su prvenstveno za obuku posada buduće moćne podmorničke flote nemačke Krigsmarine.
Generalštab[uredi | uredi izvor]
Takođe, iako joj je bilo zabranjeno da ima Generalštab, armija je nastavila da obavlja sve njegove funkcije pod nazivom „Trupna kancelarija“ (Truppenamt). Tokom ovih godina, mnoge buduće vođe Vermahta, kao na primer Hajnc Guderijan, ideolog „munjevitog rata“, formulisali su svoje ideje da bi ih samo nekoliko godina kasnije i sproveli u delo.
Rajhsver nikada nije bio naklonjen demokratiji ali je ostao lojalan nemačkoj vladi. Apolitički karakter Rajhsvera bio je vrlo izražen i to je predstavljalo ono odlučujuće što je u posleratnoj Nemačkoj demokratiji dalo šansu da se razvije bez uplitanja armijskog vođstva. Najveći uticaj na razvoj Rajhsvera imao je Hans fon Sekt (1866—1936), koji je u periodu od 1920. do 1926. bio „Šef armijskog vođstva“ (Chef der Heeresleitung).
Naime, smanjenje nemačke mirnodopske armije sa 780.000 iz 1913. na 100.000 ljudi doprinelo je povećanju kvaliteta unutar samog Rajhsvera (samo su najbolji od najboljih bili primani u armiju). Sa druge strane, revolucionarne promene u doktrini ratovanja nakon Prvog svetskog rata suočile su Rajhsver sa činjenicom da kakva god modernizacija bila uneta u pešadijsku taktiku armija će u slučaju rata biti nemoćna bez podrške mehanizacije i vazduhoplovstva.
Rajhsver i dolazak Hitlera na vlast[uredi | uredi izvor]
Tokom 1933. i 1934. godine, nakon što je Adolf Hitler postao kancelar Nemačke, Rajhsver je još pojačao tajne programe ekspanzije u svim sektorima. Preuzimanjem vlasti od strane nacista, javila se težnja od strane Ernsta Rema da SA, nacističke paramilitarne snage, preuzmu ulogu Rajhsvera. Ovo je alarmiralo tadašnje vojno rukovodstvo, i da bi osujetio mogućnost vojnog puča Hiler je stao uz armiju i obračunao se sa svojim bliskim saborcem Ernstom Remom i njegovim pristalicama u „Noći dugih noževa“ 1934.
Do tada prikrivani plan povećanja i budućeg razvoja nemačke armije postao je javan formalnim objavljivanjem o postojanju Vermahta 20. maja 1935. godine.
Čelnici Rajhsvera[uredi | uredi izvor]
Načelnici nemačkog Generalštaba nakon Prvog svetskog rata[uredi | uredi izvor]
- Paul fon Hindenburg, 29. avgust 1916 — 3. jul 1919.
- Vilhelm Grener, 3. jul 1919 — 7. jul 1919.
- Hans fon Sekt, 7. jul 1919 — 15. jul 1919.
Šefovi „Trupne kancelarije“ (1919–1933)[uredi | uredi izvor]
- Hans fon Sekt, 11. oktobar 1919 — 26. mart 1920.
- Vilhelm Heje, 26. mart 1920. – februar, 1923.
- Oto Hase, februar, 1923. – oktobar, 1925.
- Vilhelm Vecel, oktobar, 1925. – 27. januar 1927.
- Verner fon Blomberg, 27. januar 1927 — 30. septembar 1929.
- Kurt fon Hamerštajn-Ekvord, 30. septembar 1929 — 31. oktobar 1930.
- Vilhelm Adam, 31. oktobar 1930 — 30. septembar 1933.
Šef Štaba Vrhovne komande Rajhsvera (od 1935. Vermahta)[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Wheeler-Bennett, John (2005). The Nemesis of Power: German Army in Politics, 1918-1945. New York: Palgrave Macmillan Publishing Company.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Axis History Factbook - Reichswehr
- Feldgrau's overview of the Reichswehr
- The Archives of technical Manuals 1900-1945 (includes the Reichswehr-regulations)
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
