Свиласта албиција
| Svilasta albicija | |
|---|---|
| |
| Stablo albicije u Pionirskom parku u Beogradu. | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Binomno ime | |
| Albizia julibrissin Durazz.
| |
Svilasta albicija (Albizia julibrissin Durazz.) pripada rodu koji je dobio ime po italijanskom plemiću Albiciju (Fillipo degli Albizzi) koji ju je introdukovao iz Carigrada u Firencu oko 1749.[1] Ime vrste je nastalo od iskvarene persijske reči đuliabrišam (گل ابریشم) svileni cvet (od đul گل "cvet" + abrišam ابریشم "svila"). U svetu je poznata pod različitim imenima kao na primer persijsko svileno drvo (Persian silk tree), ružičasti siris (pink siris), lenkoranska akacija (po gradu Lenkoranu u Azerbejdžanu). Vrste roda Albizia nekada su bile svrstane u rod Mimosa i rod Acacia pa su nekadašnji sinonimi za ovu vrstu i Acacia julibrissin (Durazz.) Willd. i Mimosa julibrissin Scop. Savremeni persijski naziv za albiciju je šabkosb (شبخسب) što znači „noćni spavač“ jer se listovi ove biljke zatvaraju tokom noći i po oblačnom vremenu. U Japanu uobičajena su imena nemunoki, nemurinoki i nenenoki što znači „spavajuće drvo“, a jedan od starih sinonima albicije bio je Acacia nemu Willd. prema delu japanskog naziva. Ruski naziv je ака́ция шёлковая – dudova akacija (шелкови́ца – dud) zbog izgleda cvetnih pupoljaka koji liče na dudinju.
Areal[uredi | uredi izvor]
Svilasta albicija se od prirode javlja u jugozapadnoj tropskoj i suptropskoj Aziji, a u istočnoj Aziji se širi prema severnim, hladnijim delovima, gde opstaje i na nižim temperaturama.
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Jednodomo malo listopadno drvo, visine 5–15m uspravnih i retkih grana koje formiraju široku, okruglastu i prozračnu krunu. Kora je tamno zelenosiva sa vertikalnim brazdama kod starijih stabala. Pupoljci su crvenkasti i spiralno raspoređeni na izdanku.[2]
Listovi dvostruko parno perasto složeni, 20–45 cm dugi 12–25 cm široki sa 8-12 pari pina na kojima je 20-30 pari pinula; liske su elipsasto izdužene 1–1,5 cm duge i 2–4 mm široke.
Cvetovi dvopolni, sedeći, u gustim loptastim cvastima, brojni, roze, crvenkasti ili beli. Cvast ima upadljive končaste prašnike dužine 3–5 cm koji su u osnovi srasli. Pojedinačni cvetovi sa malom čašicom i krunicom (osim centralnih). Cvetovi su privlačni za pčele i leptire. Cveta od juna do septembra.
Plod je pljosnata, mnogosemena mahuna dužine 10–20 cm duga i 2–2.5 cm široka, slamnatožute do braon boje. U svakoj mahuni je (3) 5-12 (15) zrna. Zrele su u jesen, zatvorene se dugo zadržavaju na granama. Seme braon boje, eksalbuminsko, makrobiotičko, dužine do 1 cm. U kilogramu ima prosečno 26 500 zrna.[3]
Značaj za hortikulturu i pejzažnu arhitekturu[uredi | uredi izvor]
U Americi je naturalizovana i gaji se kao ukrasna biljka; u nekim državama SAD ima status invazivne vrste. Kod nas se gaji zbog svoje dekorativnosti u različitim kategorijama zelenih prostora (soliterno ili u grupaciji) i do sada nije pokazala invazivnost iako obilno plodonosi. Otporna je na niske temperature. Ovoj vrsti potrebno je osigurati otvorena i svetla mesta kada pokazuje najveću vitalnost. Zahteva rahla, sveža i hranljiva zemljišta. Treba je povremeno prihranjivati organsko-mineralnim đubrivima i redovno je i obilno zalivati. Orezivanjem grana ujesen stimuliše se obilnije cvetanje naredne godine.[2]
Zanimljivost[uredi | uredi izvor]
Seme albicije sakupljeno u Kini 1793. godine i deponovano u kolekciji Prirodnjačkog muzeja (Natural History Museum, London), isklijalo je posle gašenja požara izazvanog nemačkim bombama 1940. godine, posle 147 godina. Tri isklijale sadnice posađene su u blizini, ali su stradale u novom bombardovanju sledeće godine.[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Simonović, D. (1959): Botanički rečnik, imena biljaka. Srpska akademija nauka - posebna izdanja, knjiga CCCXVIII
- ^ a b Vukićević E. (1996): Dekorativna dendrologija, Šumarski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd
- ^ Stilinović, S. (1985): Semenarstvo šumskog i ukrasnog drveća i žbunja. Univerzitet u Beogradu. Beograd
- ^ Bewley, J. D. , & Black, M. (1985): Seed, Physiology of Development and Germination. Plenum Pres. New York and London
