Spomenik prirode „Kalemegdanski rt“
| Spomenik prirode „Kalemegdanski rt“ | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Kalemegdan, Beograd |
| Opština | Stari grad |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 44° 49′ 26″ S; 20° 27′ 07″ I / 44.823847062132046° S; 20.451823720698922° I |
| Godina zaštite | 2021. |
| Stepen zaštite | I |
| Površina | 14, 07 ha |
| Staratelj | JKP „Beogradska tvrđava” |
| Zvanični veb-sajt | |
„Kalemegdanski rt“ je spomenik prirode Srbije proglašen 2021. godine od strane Vlade Republike Srbije, na osnovu studije zaštite Zavoda za zaštitu prirode Srbije. Spomenik prirode je površine 14, 07 hektara, a ustanovljeni su režimi zaštite II i III stepena, kako je objavljeno u Uredbi u Službenom glasniku Republike Srbije.[1]
Opšte informacije[uredi | uredi izvor]
Prvo rešenje o zaštiti datira iz 1968. godine. Tadašnji naziv prirodnog dobra: „Morski neogeni sprud-profil ispod spomenika Pobedniku na Kalemegdanu” i „Geološko-geografski slojevi na lokalitetu na Kalemegdanu, kod spomenika Pobednik” promenjen je u „Kalemegdanski rt”.[2] Ovo prirodno dobro prvi put je posredno zaštićeno 1946. godine u okviru zaštite Beogradske tvrđave kao kulturnog dobra.[1]
Na osnovu studije zaštite Zavoda za zaštitu prirode Srbije, Vlada Republike Srbije proglasila je u februaru 2021. godine za Spomenik prirode „Kalemegdanski rt“ u Beogradu, koji se nalazi južno od ušća Save u Dunav, na području grada Beograda, između Gornjeg i Donjeg grada Beogradske tvrđave.[1] Navodi se da je Vlada Republike Srbije donela odluku na osnovu izvornosti, reprezentativnosti, raznolikosti, celovitosti, pejzažne atraktivnosti i očuvanosti predstavljene u Studiji Zavoda za zaštitu prirode Srbije koja je predata 2017. godine.[1]
U odluci se objašnjava da se prostor od 14 hektara i sedam ari stavlja pod režim zaštite drugog i trećeg stepena, u cilju „očuvanja sedimenata miocenske starosti, odnosno njegovog dela badenskog kata koji predstavlja prirodnu retkost, jedinstven ostatak mediteranskog stadijuma – jedinstvenog u istoriji panonskog mora”.[1][2]
Drugi stepen zaštite ovog spomenika kulture utvrđen je za površinu od tri hektara i 42 ara, odnosno padinu između Gornje i Donjeg grada, gde se nalaze objekti Vidin kapija, Jakšićeva kula, Istočna kapija, Mala barutana, ostaci severoističnog bedema Donjeg grada, amam gde se danas nalzi Beogradski planetarijum i drugi.[1] Na zaštićenom prostoru zabranjeno je uništavanje postojećih prirodnih izdanaka, odnosno fosilnih materijala, vegetacije, zasecanja padine kao i odvijanje manifestacija kojima bi se izdanci sedimenata mogli ugroziti.[3]
Na prostoru gde je ustanovljen treći režim zaštite nije dozvoljena izgradnja, turistički smeštaj i ugostiteljstvo, kao ni sadnja.[2]
Granicama spomenika prirode obuhvaćena je jedinstvena prirodna retkost geološkog karaktera na tlu Srbije – profil morskog spruda iz najstarijeg stadijuma u istoriji nekadašnjeg Panonskog mora.[2][3]
Celokupan prostor zaštićenog područja ima režime zaštite II i III stepena.[2] „Kalemegdanski rt” proglašen je za područje I kategorije – međunarodnog, nacionalnog, odnosno, izuzetnog značaja sa ciljem očuvanja sedimenata miocenske starosti.[3]
Pored geološkog, Kalemegdanski rt ima i istorijski značaj za Beograd, jer se veruje da je ova krečnjačka stena zaslužna za ime grada od dolaska Slovena na Balkanso poluostrvo krajem 7. veka.[3] Belina krečnjačkog grebena sa ostacima ranovizantijske tvrđave koja se gledano odozdo isticala okolnom pejzažu bedemom i kulama građenim od kamena istog geološkog sastava i boje je odredila i novo ime gradu, Beli grad odnosno Beograd.[3]
Spomenikom prirode „Kalemegdanski rt” upravlja JKP „Beogradska tvrđava”.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ „Kalemegdanski rt proglašen za Spomenik prirode”. zzps.rs. 23. 2. 2021. Arhivirano iz originala 20. 06. 2023. g. Pristupljeno 20. 06. 2023.
- ^ a b v g d „Kalemegdanski rt”. Plitika. 23. 3. 2021.
- ^ a b v g d đ „Spomenik prirode „Kalemegdanski rt””. beogradskatvrdjava.co.rs. Pristupljeno 20. 6. 2023.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Spomenik prirode „Kalemegdanski rt”[mrtva veza] na sajtu beogradskatvrdjava.co.rs
