Staroverci

Uspenski hram - jedan od najstarijih centara staroveraca

Staroverci, staroobrednici (rus. староверы, старообрядцы), ili drevnopravoslavni (rus. древлеправославие), su pravoslavni Rusi koji nisu prihvatili reforme koje je patrijarh Nikon (Minov; 1652-1666), uveo 1653. godine u Rusku pravoslavnu crkvu.

Mitropolit novgorodski Nikon je 1652. po ukazu cara Alekseja I postao patrijarh. Godine 1653. patrijarh počinje sa manjim reformama. Uvedene promene su usaglašavale liturgijsku praksu sa praksom drugih pravoslavnih zemalja. Izmene su podrazumevale da se ljudi krste sa tri prsta umesto sa dva, da tri puta izgovaraju „aliluja“ i slično. To dovodi do velikog bunta i raskola, na jednoj strani bili su patrijarh i njegove pristalice a na drugoj staroverci, Avvakum, episkop Pavle, protopop Danilo i drugi. Nikon napušta patrijaraški položaj i zbog toga na Saboru 1666. godine u Moskvi biva lišen arhijerejskog čina i osuđen na zatočenje. Sabor naredne godine donosi odluku kojom priznaje valjanost ispravki koje je Nikon načinio u bogoslužbenim knjigama a raskoloučitelje anatemiše.

Vođa staroveraca, protopop Avakum, nastavio je sa raskolništvom sve dok nije javno spaljen 1682. godine. Usled progona koji je usledio staroverci su se selili u severnu Rusiju, Sibir, baltičke države i u deltu Dunava.

Steroverci u 20. veku

Nakon Oktobarske revolucije, tokom trajanja revolucionarnog terora, a posebno Staljinovih progona, znatno je smanjen broj pristalica staroobredništva.

Danas postoji nekoliko frakcija među starovercima:

• Ruska pravoslavna staroobrednička crkva (Belokrinicka jerarhija), na čijem se čelu nalazi mitropolit moskovski i sve Rusije, ima više od 250 parohija u Rusiji, Ukrajini, Belorusiji i Kazahstanu;
• Drevnopravoslavna crkva («beglopopovcы»), na čelu sa arhiepiskopom novozipkovskim, moskovskim i sve Rusije, ima oko 60 parohija u Rusiji, Rumuniji i više zemalja ZND-a;
• Drevnopravoslavna pomorska crkva (bračni bespopovci) ima samostalne jedinice u Rusiji (više od 100 parohija objedinjenih u Savet DPC Rusije), Litvaniji, Letoniji; hrišćani drevnopravoslavnog-katoličanskog veroispovedanja i blagočašća staropomorskog fedosejevskog smera (fedosejevci), čije se središte nalazi u moskovskoj Preobraženjskoj zajedinici, imaju veći broj parohija, ali bez jedinstvene organizacione povezanosti.

Staroverske zajednice deluju, pored Rusije, i na prostorima bivših sovjetskih republika, u Rumuniji (gde postoji i autokefalna mitropolija Belokrinicke jerarhije), u Poljskoj, zemljama Severne i Južne Amerike i drugde. U poslednje vreme zabeležena je njihova pojačana aktivnost na izdavanju verske literature, stvaranju vlastitog vaspitno-obrazovnog sistema (škole za odrasle - buduće sveštenoslužitelje i laike, kursevi za versko vaspitanje dece), unapređivanju sistema informisanja. Postoji još dosta staroverskih frakcija koje deluju ilegalno, u «katakombnim uslovima», i koje su zatvorene za kontakte ne samo sa vlastima i širom društvenom javnošću, nego i sa istraživačima fenomena staroobredništva.

Povratak

U nastojanju da naseli sibirsku tajgu ruska vlada je 2007. pokrenula program u kome je Ruse iz celog sveta pozvala da se vrate u domovinu. Među njima nalaze se i progonjeni pripadnici pravoslavnih sekti, staroverci. Kod staroveraca se očuvao starinski ruski jezik koji je danas gotovo u potpunosti izbačen iz upotrebe.

Literatura

• Wood, Alan (15. 04. 2011). Russia's Frozen Frontier: A History of Siberia and the Russian Far East 1581 - 1991. A&C Black. str. 44. ISBN 978-0-340-97124-6. 

• Zoran D. Luković: Verske sekte, Treće izmenjeno i dopunjeno izdanje, izdavačka kuća „Draganić“, Pravoslavna misionarska škola
• Jelačić, Aleksej (1929). Istorija Rusije. Beograd: Srpska književna zadruga. 
• Miljukov, Pavel (1939). Istorija Rusije. Beograd: Narodna kultura. 

Spoljašnje veze

• Staroverci Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. januar 2012)
• Staroverci u Rusiji
• Ruska pravoslavna crkva pozvala raskolnike na pomirenje, Vesti 19.09.2013