Ulica Veljka Petrovića (Sombor)
  Ulica Veljka Petrovića
| |
|---|---|
  | |
| Početak | Ulica Kralja Petra I |
| Kraj | Venac vojvode Živojina Mišića |
| Dužina | 320 m |
| Širina | 5 do 5,5 m |
| Stvorena | |
| Nazvana | |
| Stari nazivi | Velikocrkvena ulica, Patrijarhova ulica, Ulica braće Mihajlović |
 | |
|
Pogled na ulicu sa Venca vojvode Živojina Mišića
 
| |
Ulica Veljka Petrovića jedna je od starijih gradskih ulica Somboru. Proteže se pravcem koji povezuje Ulicu Kralja Petra I i Venac Živojina Mišića.
Ime ulice[uredi | uredi izvor]
Ulica je više puta menjala ime; u prošlosti nazvana je Velikocrkvena ulica po Velikoj pravoslavnoj crkvi; pre Prvog svetskog rata beležena je i kao Patrijarhova ulica; između dva svetska rata nosila je ime Braće Mihajlović, po Niki i Đoki Mihajloviću, somborskim dobrotvorima, čija se kuća nalazila na samom početku ulice.[1][2]
Danas ulica nosi ime Veljka Petrovića (1884 - 1967) srpskog pesnika, književnika, likovnog i književnog kritičara i teoretičara rođenog u Somboru. Grad Sombor u njegovoj prozi dobija ime Ravangrad. Sem književnog rada bavio se i uređivanjem književnih časopisa i listova. Pravo je studirao u Budimpešti. Godine 1911. odselio se u Beograd. Učestvovao je u balkanskim ratovima kao ratni dopisnik. U Prvom svetskom ratu povlačio se sa srpskom vojskom i rat proveo u Ženevi. Između dva rata intenzivno se bavio poezijom i prozom te je za svoj književni rad izabran za člana Srpske akademije nauka. Posle Drugog svetskog rata bio je direktor Narodnog muzeja u Beogradu. Umro je u Beogradu 1967. godine i sahranjen uz velike počasti u Aleji velikana.[3]
O ulici[uredi | uredi izvor]
U ulici Veljka Petrovića nalazi se nekoliko objekata u kojima su smeštene prodavnice, a veći deo čine stambene kuće.
Ulica je asfaltirana 1964. godine. Nije ozelenjena zbog uskog prostora.[1] Otvorena je za saobraćaj do skretanja u ulicu Nikole Vukićevića.
Susedne ulice[uredi | uredi izvor]
Ulicom Veljka Petrovića[uredi | uredi izvor]
Crkva Svetog Đorđa i "Norma"[uredi | uredi izvor]
Na početku ulice sa njene leve strane nalazi se Crkva Svetog Đorđa sa portom koja je većim svojim delom u Ulici Kralja Petra I. Crkva Svetog Đorđa je podignuta na mestu stare i male pravoslavne crkve podignute u vreme Turaka. Gradnja crkve je započeta 4. juna 1759, a završena 4. decembra 1761. godine.
U vreme izgradnje crkve u porti je podignuto prizemno zdanje srpske osnovne škole u kojoj se nalazila "Norma" Avrama Mrazovića. Danas je to zdanje Pravoslavne crkvene opštine.
U porti su i dva mermerna krsta: veliki iz 1795, koji se do kraja Drugog rata nalazio na trgu, gde je danas njegova replika, a potom unet u portu, kao i manji iz 1856, koji se nalazio pred Kronić-palatom.
Povodom 250 godina od podizanja hrama, na Đurđevdan 6. maja 2011. osvećena je Spomen česma od belog mermera podignuta u porti crkve, prema projektu arhitekte Sime Jančića. Objekat je do danas sačuvao originalni izgled.
Osnovna škola "Nikola Vukićević"[uredi | uredi izvor]
Sa desne strane ulice, na broju 4 nalazi se Osnovna škola "Nikola Vukićević".
Škola je namenski sagrađena. Dva bogata a humana Somborca: Nikola i Đoka Mihajlović su zaveštala svoju imovinu za podizanje škole za srpsku decu. Nakon smrti braće krenulo se u realizaciju testamenata.
Nastava u novoj školskoj zgradi zaživela je 1903. godine. Te godine, 6. septembra, izvršeno je svečano posvećenje zgrade i ona je primila svoju prvu generaciju učenika. Prvi direktor škole bio je Nikola Vukićević, istaknuti pedagoški radnik. Po njemu je škola i dobila ime, 6. septembra 1953. godine.[4]
Od svog nastanka škola je menjala svoje ime; u samom početku Škola nosi ime Središnja školska zgrada, Centralna školska zgrada i Centralna pravoslavna veroispovedna osnovna škola. Godine 1922. škola se zvala Ženska centralna osnovna škola. Najstariji pronađeni dokument u kojem se Škola naziva po svojim dobrotvorima potiče iz 1931. godine: Državna osnovna škola "Braća Mihajlović". To ime je nosila i kratko vreme posle Drugog svetskog rata. Nosila je nazive i "Vežbaonica" i Osnovna škola "Vežbaonica" jer su u tom periodu obavljali praksu učenici Učiteljske škole. Jesen 1946. godine "donela" je odluku o brisanju imena svim osnovnim školama u Jugoslaviji i o njihovom numerisanju, npr. Onovna škola broj 1, pa Osnovna škola broj 2 i tako redom, u zavisnosti od toga koliko ima škola u gradu. Tako je ova škola nazvana Osnovna škola broj 1, Vežbaonica, a od 1950. godine Osmoljetka broj 1 jer je osnovna škola od tada trajala osam godina.[4]
Današnje ime Škola dobija 6. septembra 1953. godine.
Ovu školu završili su renomirani naučnici, umetnici i sportisti. Između ostalih Radivoje Korać, istaknuti košarkaš po čijem imenu Koraćev kup nosi ime; Bogdan Maglić, profesor fizike, član SANU; Stevan Koički, profesor hemije i fizike, potpredsednik SANU-a; Milan Konjović, slikar; Veljko Petrović, književnik, i mnogi drugi.[4]
Rodna kuća Veljka Petrovića[uredi | uredi izvor]
U ovoj ulici rođen je književnik Veljko Petrović gde se nalazila i njegova kuća. Kuća u kojoj je rođen je bila manja prizemna kuća podignuta polovinom XIX veka. Građena je od naboja i ćerpića (nepečene opeke). Bila je potpuno ruinirana, nije održavana, tako da je postojala opasnost od urušenja. Kako grad nije imao para za kupovinu ili temeljnu obnovu, privatni vlasnik je uz saglasnost Opštine Sombor, 2008. godine kuću porušio i sagradio novu. Sadašnja kuća nije u potpunosti replika stare. Na fasadi kuće nalazi se spomen ploča sa natpisom: "U ovoj kući 5. februara 1884. godine rođen je književnik i akademik Veljko Petrović."[5]
Poznati somborci koji su rođeni i živeli u ulici[uredi | uredi izvor]
- U ovoj ulici rođen je i poznati somborski slikar Milan Konjović (1898-1993), tu je Rodna kuća Milana Konjovića.
- Na uglu Ulice Veljka Petrovića i Venca Živojina Mišića nalazila se kuća u kojoj je decenijama živeo dr Radivoj Simonović (1858-1950), poznati somborski lekar i zdravstveni prosvetitelj.
- U kući Nike i Đoke Mihajlovića, koja se nalazila na samom početku ulice na mestu današnje osnovne škole "Nikola Vukićević", odsedao je kad god bi dolazio u Sombor, pre ženidbe sa Julijanom Palanački pesnik Laza Kostić.[1] [2]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Pogled na ulicu sa Venca vojvode Živojina Mišića -
Tabla sa natpisom na kući gde je živeo dr Radivoj Simonović -
Osnovna škola "Nikola Vukićević"
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Stepanović, Milan. „Velikocrkveni sokak (Ul. Veljka Petrovića)”. Ravnoplov. Pristupljeno 21. 10. 2020.
- ^ a b Stepanović, Milan (2020). U tom Somboru...Grad u prizmi stoleća. Sombor: Udruženje građana "Norma"; Gradska biblioteka "Karlo Bijelicki"; Gradski muzej. str. 269.
- ^ „Biografija: književnik Veljko Petrović”. Opušteno. Pristupljeno 21. 10. 2020.[mrtva veza]
- ^ a b v „Osnovna škola "Nikola Vukičević" - Istorijat”. Nikola Vukičević.edu. Pristupljeno 21. 10. 2020.
- ^ Vojnović, Milan; Jančić, Sima. „Rodna kuća Veljka Petrovića”. Moj Sombor. Pristupljeno 21. 10. 2020.