Univerzitetski park

Univerzitetski park
Položaj
Mesto	Beograd
Opština	Stari Grad
Država	Srbija
Koordinate	44° 49′ 10″ S; 20° 27′ 28″ I / 44.81953° S; 20.45784° I
Karakteristike
Površina	1,46 ha
Tip parka	park
Zaštita i posećenost
Kategorija zaštite	III
Staratelj	JKP „Zelenilo Beograd“
Godina izgradnje	1869.
Otvoren	0—24
Ostalo

Univerzitetski park se nalazi u najužem centru Beograda (u starom gradskom jezgru) u sklopu Studentskog trga.

Lokacija[uredi | uredi izvor]

Park se nalazi preko puta Kapetan-Mišinog zdanja, sedišta Rektorata Univerziteta u Beogradu, dok sa druge strane izlazi na zgradu nekadašnjeg Prirodno-matematičkog fakulteta. Na ovoj lokaciji pronađeni su značajni arheološki ostaci, kako predmeti za svakodnevnu upotrebu, tako i skuplture, ali i rimske terme koje datiraju iz II i III veka. Nalazište je zatrpano.

Površina[uredi | uredi izvor]

Površina parka je 1ha 45a 90m². Granica parka se poklapa sa ogradom, postavljenom oko parka.

Ime i istorija[uredi | uredi izvor]

Bio je poznat i kao Pančićev park, a naziva se još i Studentski park, kao i Akademski park. U toku turske vladavine ovde je bilo tursko groblje, koje je uklonjeno polovinom 19. veka. Potom je na jednom delu današnjeg parka napravljena najveća i najpoznatija pijaca (uklonjena tek 30-ih godina 20. veka). Prvi urbanista Beograda, Emilijan Josimović, smatrao je da ovom prostoru dolikuje nešto reprezentativnije od pijace, pa je nakon 1869. godine, kada su počeli radovi na regulaciji, skratio Veliku pijacu za polovinu, a preostali deo je pretvorio u park. Interesantno je da je pijaca pomerena nešto niže, na mesto gde je danas Osnovna škola "Mihajlo Petrović Alas", neposredno ispod Muzeja Vuka i Dositeja. Ta pijaca je bila poznata pod imenom "Jovanova pijaca". Nestala je izgradnjom pomenute škole. Prve urbane konture park dobija krajem 19. veka, kada je u njemu otkriven spomenik Josifu Pančiću, a definitivno je uobličen 30-ih godina 20. veka prenošenjem spomenika Dositeju Obradoviću sa Kalemegdana i podizanjem sadašnje barokne ograde. Spomenik Josifu Pančiću je postavljen 1897. godine a njegov autor je srpski vajar Đorđe Jovanović. Spomenik Dositeju Obradoviću je otkriven 9. juna 1914. na ulazu u Kalemegdanski park, a njegov autor je vajar Rudolf Valdec.

Tokom 2012. godine urađena je rekonstrukcija kompletnog parka. Trotoari su, uz kompletan parkovski mobilijar, zamenjeni novim.

Razglednica Beograda, "Kraljev trg i Berza", 1938. godina
Park 1890. godine
Univerzitetski park nakon obnove 2012. godine
Jedan od ulaza u park

Geološke karakteristike[uredi | uredi izvor]

Teren je panonski glinovit - laporovit, sa laporovitim sedimentima. Ima naslaga lesa i deluvijalne peskovite gline. Ukupna debljina sedimenata je do 10 m, debljina lesa je 3-5 m. Detektovane su podzemne vode.

Dendroflora[uredi | uredi izvor]

Akademski park je, sa stanovišta botaničke vrednosti, značajan jer se unutar male površine nalazi 21 vrsta drveća. Donedavno je najstarija bila japanska sofora (Sophora japonica). Nakon 120-godišnjeg života, posečena je 2008. godine, ali je na njenom mestu oblikovana klupa. Klupa, napravljena od stabla posečene sofore, delo je vajara Bogdan Vukosavljevića. U parku su zastuljeni: sofora (Sophora japonica L.) u 17 primeraka, divlji kesten (Aesculus hippocastanum L.) u 15 primeraka, gledičija (Gleditsia triacanthos L.) u 12 primeraka, Javorolisni platan (Platanus acerifolia Wild.) u 5 primeraka, nekoliko vrsta četinara, od kojih je najzastupljeniji atlatski kedar (Cedrus atlantica Man.) u 23 primerka, kao i po jedan primerak ginka (Ginko biloba L.), gorskog javora (Acer pseudoplatanus L.), te još nekoliko vrsta, pretežno lišćara. Uloga dendroflore je izuzetno značajna, jer su njeni uticaji višestruku. Pored uticaja na mikroklimu, drveće zadržava radijaciju, a utiče i na pročišćavanje vazduha od zagađenja. Četinari imaju baktericidno dejstvo.

Studentski park, maj 2023.
Stablo lipe, jedno od zaštićenih stabala u parku
Tabla u parku
Tabla u parku
Ograda oko Univerzitskog parka arhitekte Milutina Borisavljevića

Klima[uredi | uredi izvor]

Temperatura u parku je uvek za 2-3°C niža u toku letnjih meseci, a viša u toku zimskih, jer drveće zadržava toplotu. Vlažnost vazduha utiče na temperaturu, a reguliše ga vegetacija parka. Srednja temperaturna vrednost je 11,5°C.

Spomenik prirode[uredi | uredi izvor]

Akademski park je kategorisan kao značajno prirodno dobro, a režim zaštite je III stepena. Posebno zaštićena vrsta na prostoru parka je stablo sofore.^[1]