Hidroelektrana Foča
| Hidroelektrana Foča | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Republika Srpska
|
| Najbliže naselje | Foča |
| Reka | Drina |
| Početak izgradnje | u izgradnji |
| Podaci o jezeru | |
| Zapremina | 15,7 mil.m3 km³ |
| Podaci o elektrani | |
| Broj turbina | 3 |
| Tip | protočna |
Hidroelektrana Foča jedna je od planiranih hidroelektrana u sistemu hidroelektrana na gornjoj Drini u Republici Srpskoj, Bosna i Hercegovina i Republici Srbiji, sa najvećom instalisanom snagom 44,15 megavata i očekivanom proizvodnjom od 175,87 GWh.[1] Na ovu hidroelektranu čekalo se punih 50 godina, sve dok na osnovu Ugovor o formiranju zajedničkog preduzeća, koji predviđa gradnju HE Foča, HE Paunci i HE Buk Bijela koje po snazi odgovaraju bloku 2 u HE Đerdap I, nije započela realizacija ovog projekta. Predviđeno je da ukupne investicije za izgradnju ovog objekta iznose 119,09 milioan evra.[2] Izgradnju HE Foča zajedno će finansirati elektroprivreda Srbije i Republike Srpske.[1]
Značaj HE Foča[uredi | uredi izvor]
Značaj izgradnje HE Foča kao čeone elektrana, sa stanovišta veličine akumulacije, ogleda se u tome što bi ona trebalo da bude jedna od tri elektrane u sistemu hidroelektrana na gornjoj Drini (uzvodno od Višegrada).[2][3]
Geografske karakteristike područja HE Foča[uredi | uredi izvor]
Reka Drina je desna i najveća pritoka reke Save koja je u sastavu Crnomorskog sliva. Nastaje spajanjem reka Tare i reke Pive, kod Šćepan Polja. Pravac njenog toka je od juga ka severu i ima dosta pritoka.
Divlja snaga Drine ukroćena je branama i jezerima (Višegradsko, Perućac, Zvorničko) čime je narušena ali ne i uništena lepota drinskih kanjona.[4]
- Sliv
Slivno područje Drine obuhvata jugozapadni i zapadni deo Republike Srbije, severni deo Republike Crne Gore i istočni deo Republike Srpske.[4]
- Površina sliva je 19.570 km² (od toga na sliv Lima otpada 5.963 km², 1.853 km² na sliv Tare i 1.602 km² na sliv Pive).[4]
- Ukupna dužina sliva je oko 500 km.
- Prosečna širina sliva je oko 100 km.
- na ušću Drina je vodom najbogatija pritoka Save.
- Pritoke
Veće pritoke sa leve strane su: Sutjeska, Bistrica, Prača, Drinjača i Janja, a sa desne: Ćehotina, Lim, Rzav, Ljuboviđa i Jadar.[4]
- Padavine u slivu Drine
Vodni režim reke Drina pripada tipičnim režimima tipa sneg-kiša, sa primarnim vrhuncem vodostaja u aprilu i sekundarnim u decembru. Veći deo toka protiče kroz planine, dok je ceo gornji tok u visokim planinama Dinarida, što dovodi do toga da jake padavine i topljenje snega dovode do velikih protoka.[5]
U gornjem delu sliva Drine godišnje padavine su 3.000 mm, dok su prosečno na celom slivu padavine oko 1.100 mm.[4]
Osnovni tehnički podaci HE Foča[uredi | uredi izvor]
HE Foča je pribransko akumulaciono postrojenje koje se sastoji od: betonske brane, mašinske zgrade i akumulacije.
- Betonska brana
HE Foča ima gravitacionu betonsku branu sa prelivima, i neprelivnim delom.
- kota krune brane je na 406,80 m n.m.
- dužina u kruni brane je 208,4 m,
- širina u kruni brane je od 9,7 do 13,1 m.
- levi gravitacioni blok je dužine 58 m, a desni gravitacioni deo 33 m.
- deo brane sa prelivima je 74 m,
- Kota normalnog uspora KNU = 403 m n.m.
- Mašinska zgrada
Mašinske zgrade HE Foča ima najveću građevinsku visinu, koja iznosi 43,4 m.
U mašinskoj zgradi smeštena su 3 agregata.
Turbine su cevne. Dva su dimenzionisana za instalisani proticaj po 150 m³/s, a jedan za vodoprivredni minimum od 50 m³/s.
- Akumulacija
Akumulacije, ima ukupnu zapreminu 6,70 x 10 m6, dok je korisna zapremina 4 x 106 m³.
Radni nivo brane je od kote 403 – 396 m n.m
| Snaga | N | 44,15 MW |
| Proizvodnja | E | 175,87 GWh |
| Instalisani proticaj | Qi | 350 m³/s |
Suprotstavljeni stavovi[uredi | uredi izvor]
Projekat koji predviđa gradnju HE Foča, HE Paunci i HE Buk Bijela je bio pod lupom lokalnih i nacionalnih zajednica i raznih nevladinih organizacija iz Bosne i Hercegovine, Crne Gore i inostranstva, kako bi uticali na odustajanje od ovog projekta.[6][7]
Ovaj projekat star 50 godina, koji je svojevremeno bio stvar međudržavnog sporazuma između Bosne i Hercegovine i Crne Gore, neki smatraju da može uništiti staništa poslednjih i najvažnija staništa losos na Dunavu na globalnom nivou, kao i prelepi kanjon reke Tare, zbog čega je ovaj projekat naišao na veliki otpor u Federaciji Bosne i Hercegaovine i i Crnoj Gori.
Ministarka Turković iz vlade Bosne i Hercegovine suprotstavio se izgradnji ovih hidroelektrana navodeći da će:[8]
- ministarstvo kojim ona rukovodi „preduzeti mere iz svoje nadležnosti” i obavestiti druge relevantne institucije o zahtevima Uneska,u kome Centra za kulturnu baštinu, traži dodatne informacije o projektu Srbije i Srpske
- BiH morati da poštuje međunarodne obaveze” i da je pismo Uneska „još jedan pokazatelj da se ovakvi projekti (hidroelektrane) ne mogu realizovati bez saglasnosti centralnih državnih institucija”.
Turkovićeva je i ranije više puta javno iskazivala negativno mišljenje o zajedničkim projektima Srbije i Srpske i tražila je, zajedno s ostatkom sarajevske političke elite, da se zaustavi njihova realizacija. Ona je pre polaganja kamena temeljca za HE „Buk Bijela” uputila i notu Srbiji.[8]
Predsedavajući Predsedništva Bosne i Hercegovine (BiH) Milorad Dodik povodom napred izrečenih komentara je izjavio da za izgradnju HE Foča i Paunci neće biti potrebna saglasnost na nivou Bosne i Hercegovine, jer Drina na tim mestima nije granica između Bosne i Hercegovinei Srbije, već protiče kroz Republiku Srpsku.[9][10]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Vijesti Položen kamen temeljac za izgradnju hidroelektrane "Buk Bijela"”. www.vladars.net. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ a b Petrović-Stojanović, Jasna. „Srbija i RS grade tri nove hidroelektrane na Drini”. Politika Online. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ Izmjena i dopuna Prostornog plana Republike Srpske do 2025.-nacrt, Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, novembar 2013.[1]
- ^ a b v g d Miloš Blagojević: Drina. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd (2005). str. 205
- ^ Enciklopedija Jugoslavije. drugo izdanje, tom 3, Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb 1986.
- ^ „Bosnia-Herzegovina: Environmental permit for Buk Bijela hydropower plant cancelled”. Bankwatch (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ „Vlada da reaguje oko projekta HE "Buk Bijela"”. BN. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ a b Stanišić, Dušanka. „Protivi li se Unesko hidroelektrani „Buk Bijela””. Politika Online. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ „HE Foča i Paunci – plan da Srbija u prvoj fazi ima 51%, a Republika Srpska 49%”. Balkan Green Energy News (na jeziku: srpski). 2019-01-31. Pristupljeno 2021-11-06.
- ^ „Ustavni sud BiH: RS nema apsolutnu nadležnost za koncesije za HE na Drini”. N1 (na jeziku: srpski). 2021-07-16. Pristupljeno 2021-11-06.
