Štitare (Novi Pazar)

Koordinate: 43° 13′ 20″ S; 20° 20′ 01″ I / 43.222166° S; 20.333666° I / 43.222166; 20.333666
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Štitare.

Štitare
Crkva Svetog Nikole u Štitarima
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugRaški
GradNovi Pazar
Stanovništvo
 — 2011.Rast 100
Geografske karakteristike
Koordinate43° 13′ 20″ S; 20° 20′ 01″ I / 43.222166° S; 20.333666° I / 43.222166; 20.333666
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina980 m
Štitare na karti Srbije
Štitare
Štitare
Štitare na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj36314
Pozivni broj020
Registarska oznakaNP

Štitare je naseljeno mesto grada Novog Pazara u Raškom okrugu. Nalazi se na Goliji[1]. Prema popisu iz 2011. bilo je 100 stanovnika. Do sela ne postoji asfaltiran prilazni put[1].

Geografija i istorija[uredi | uredi izvor]

Štitare se nalazi na južnim padinama Golije, okruženo je selima Osaonicom, Svilanovom, Trošticama, Rakovcem, Batinićima i Goševom. Ovo naselje se nalazi u dolini Ljudske reke, u Osaoničkoj kotlini. Deli se na Gornje i Donje Štitare. Kroz Štitare protiče Štitarski potok koji izvire sa travnatog platoa sela Goševa i uliva se u Ljudsku reku. Ovaj potok je jako bujičav za vreme letnjih kiša i topljenja golijskog snega. Korito mu je duboko i strmo. Pored ovog potoka nalazi se i put koji vodi u pravcu Deževske doline i postoje zapisana kazivanja da je to krak Dubrovačkog puta. Kod lepo urađene štitarske drumske česme sagrađen je, prvo drveni, pa onda betonski most. U selu se nalazi i crkva Svetog Nikole, izgrađena 1640. godine, za vreme obnovljene Pećke patrijaršije, koja je u okolini Novog Pazara izgradila 10-ak crkava. Jedno vreme je u Gornjim Štitarima radila četvororazredna osnovna škola.

Štitare je zapisano u turskom defteru 1455. godine kao Gornji Štitar i kao timar izmećara Isa-bega Isakovića, osnivača Novog Pazara. Zapisano je i 1585. godine prilikom uspostavljanja obaveze ovčarine i trgovine. Tada je neki Petrijin Vuk imao 30, Vlajo Desnica 35, Petre Danko 35 i Veljo Radina 60 ovaca i koza. Štitare je zapisano i u Sopoćanskom pomeniku (15-16. vek).

Godine 1941, za vreme Drugog svetskog rata, sva podgolijska sela, pa i Štitare, bila su napadnuta i paljena od strane albansko-muslimanskih osvajačkih grupa - balista. Stanovnici podgolijskih sela su im se suprotstavili i posle pogibije njihovog komandanta kod Troštičkog i Štitarskog kamena balisti se povlače preko Ljudske reke na Sjeničku pešter.

Crkva Svetog Nikole u Štitarima[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Crkva Svetog Nikole u Štitarima

Crkva Sv. Nikole, poznata pod imenom Nikoljača, izdvaja se svojom arhitektonskom zanimljivošću i budi posebnu pažnju. To je crkva srednjih dimenzija, rađena sa očiglednim dekorativnim pretenzijama. U osnovi je jednobrodna građevina sa oltarskom apsidom koja je iznutra polukružna, a spolja sedmostrana. Pored naosa ima i pripratu koja je od naosa odvojena lukom nošenim stupcima. Presvedena je poluljubičastim svodom koji podupiru ojačavajući lukovi. Zanimljivo je da svetlost prodire kroz dva otvora na svodu naosa i kroz jedan prozor na južnom zidu, koji je neobično vešto profilisan tako da čini vrlo uočljiv dekorativni element na građevini. S posebnim osećanjem dekorativnosti obrađena je zapadna fasada. Šest izvanredno lepo profilisanih konzola povezano je lukovima čineći slepu arkadu elegantnih oblika i ritmike. Građevina je zidana od lepo obrađenih blokova kamena peščara, ljubičaste fakture. O vremenu gradnje crkve nema nikakvih određenih podataka. Međutim, po stilu fresaka i po arhitekturi možemo zaključiti da je crkva nastala oko 1640. godine. Oskudna i nedovoljna obaveštenja o živopisu daje nam oštećeni natpis koji se nalazi u oltarskom prostoru. Na osnovu tog natpisa saznajemo da je ktitor živopisa bio neki Vujko. Pored njega na natpisu se pominju neki Altar i Dačul čije su uloge u dekoraciji crkve nejasne. Možda među njima treba tražiti autora živopisa. Od predstavljenih scena i figura očuvane su samo one u oltarskom prostoru. Sačuvana je scena Vizije Sv. Petra Aleksandrijskog. Takođe pažnju oduzimaju figure arhijereja: Svetog Vasilija Velikog, Svetog Gligorija Velikog, Svetog Spiridona, Svetog Kirila Filozofa i Svetog Nikole. Freske su rađene na tamno-plavoj i žutoj pozadini. Signature su ispisane belom bojom. Po stavovima nekih figura i načinu njihove obrade može se pretpostaviti da je autor ovih živopisa jedan od majstora koji je radio freske u crkvi kod Tutina. Zidno slikarstvo tutinske crkve nastalo je 1647. godine. Pošto su sličnosti između ove dve crkve očigledne onda sledi zaključak da je crkva u Štitarima nastala u istom periodu. Posebnu vrednost predstavljaju carske dveri koje su jednini sačuvani deo od prvobitnog ikonostasa. Na dverima je naslikana scena Blagovesti. Po slikarskim kvalitetima dveri su značajno ostvarenje srpskog ikonopisa s kraja prve polovine 17. veka.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Štitare živi 62 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 45,5 godina (43,7 kod muškaraca i 47,4 kod žena). U naselju ima 25 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,08.

U selu ima preko pedeset domaćinstava, ali je samo dvadesetak stalno naseljno. Ostala domaćinstva su napuštena tokom zime, a naseljena preko leta[1].

Ovo naselje je u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

U Štitarima žive sledeći rodovi: Beševići, 4 doma, slava Aranđelovdan, poreklom iz Biševa; Vasići, 2 doma, Sveti Nikola, poreklom iz Biševa; Vasovići, 2 doma, Sveti Pantelija, poreklom iz Goševa; Maraši, 2 doma, Sveti Nikola, iz Podgorice; Pajovići, 2 doma, Sveti Nikola; Mićovići, 1 dom, Sveti Jovan, iz Korutana; Puzovići, 1 dom, Sveti Nikola, iz Bijelog Polja; Šarci, 2 doma, Krstovdan, iz Žabljaka.

Iz Štitara su se iselile sledeće porodice: Beševići, 1 dom, Beograd; Pajovići, 2 doma, Beograd; Vasići, 3 doma, Aranđelovac,Beč,Kragujevac. Ovo su podaci za 2006. godinu.

Populacija (ist.): Štitare (Novi Pazar)
Godina19481953196119711981199120022011
Stanovništvo23122923317613210077100
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[2]
Srbi
  
 77 100,0%
nepoznato
  
 0 0,0%


Stanovništvo prema polu i starosti[3]
m
ž
? 1
  
  
 2
80+ 0
  
  
 2
75—79 1
  
  
 0
70—74 1
  
  
 1
65—69 6
  
  
 8
60—64 8
  
  
 7
55—59 2
  
  
 2
50—54 1
  
  
 1
45—49 1
  
  
 0
40—44 1
  
  
 1
35—39 4
  
  
 2
30—34 2
  
  
 1
25—29 1
  
  
 4
20—24 1
  
  
 1
15—19 1
  
  
 1
10—14 5
  
  
 1
5—9 1
  
  
 1
0—4 2
  
  
 3
Prosek : 43,7 47,4
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 29 31 31 30 29 26 25
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 7 7 3 1 2 2 3 0 0 0 3,08
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 31 6 22 3 0 0
Ženski 33 6 22 5 0 0
UKUPNO 64 12 44 8 0 0
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 20 18 0 0 2
Ženski 10 10 0 0 0
UKUPNO 30 28 0 0 2
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 0 0 0 0 0
Ženski 0 0 0 0 0
UKUPNO 0 0 0 0 0
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 0 0 0 0
Ženski 0 0 0 0 0
UKUPNO 0 0 0 0 0
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 0 0 0 0
Ženski 0 0 0 0
UKUPNO 0 0 0 0

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v „Bespućem do Štitara”. RTS. 21. 03. 2012. Pristupljeno 21. 3. 2012. 
  2. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  3. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Штитаре_(Нови_Пазар)&oldid=27053773”