Evharistijsko opštenje
Evharistijsko opštenje, poznato i kao puno sapričešće ili liturgijski opštenje, mogućnost je zajedničkog učešća u evharistiji (liturgiji). U različitim hrišćanskim konfesijama ovaj izraz se koristi u različitim značenju. Po značenju mu je blizak izraz interkomunion — mogućnost zajedničkog pričešća predstavnika različitih konfesija.[1]
Pravoslavlje[uredi | uredi izvor]
Prema Svetom pismu, Isus Hristos je osnova samo jednu Crkvu:
…sazidaću Crkvu svoju, i vrata pakla neće je nadvladati.
— Mt. 16:18
Nekoliko mjesta u Svetom pismu, prema pravoslavnim bogoslovima, ukazuju na to da je Crkva prvobitno imala razgranato jerarhijsko ustrojstvo:
I On dade jedne kao apostole, a druge kao proroke, jedne kao jevanđeliste, a druge kao pastire i učitelje, za usavršavanje svetih u djelu služenja, za sazidanje tijela Hristova; dok ne dostignemo svi u jedinstvo vjere…
— Ef. 4:11—13
Vrhunac hrišćanskog bogosluženja i glavna vezivna karika je evharistija. Ko ne učestvuje u „opštoj Čaši”, taj je „strani”, čak i ako sebe naziva hrišćaninom. Biti član Crkve znači učestvovati u evharistiji. Crkva i jeste „stalna, neprekidna evharistijska koinonija (zajednice)”.[2]
Već u apostolsko vrijeme među hrišćanima su se javljale teške nesuglasice (jeresi), narušavanje pravila (raskoli) i izopštavanje od pričešća za bilo kakav grijeh, a sve to je zahtijevalo određivanje „granice crkve”.[3] Do vaseljenskih sabora, osim Jerusalima, podigli su se i drugi centri crkvenog života: Rim, Konstantinopolj, Aleksandrija, Antiohija, Iberija, Jermenija, Etiopija i drugi. U tom smislu, evharistijsko opštenje je počelo označavati priznavanje istinosti jedne pomjesne crkve drugoj.
U pravoslavnoj eklisiologiji evharistijsko opštenje između autokefalnih pravoslavnih crkava pokazuje njihovu pripadnost jednoj vaseljenskoj pravoslavnoj crkvi. Pošto su autokefalna crkve (kao i autonomne i one sa drugim vidovima samouprave) administrativno, ekonomski, pravno nezavisne, jedini jasan znak jedinstva pravoslavnih crkva je prisustvo evharistijskog opštenja među njima. Isto važi i za jedinstvo između eparhija i, na još nižem nivou, između parohija.[3]
U svetovnim izvorima, izraz „evharistijsko opštenje” često se odnosi na „priznavanje” jedne crkve drugoj. Ipak, u ovom slučaju ne postoji evharistijsko, nego „kanonsko opštenje”, međusobno priznati sveštenih jerarhija.[4] Jedna crkva može da ne priznaje drugu (njenu organizaciju, jerarhiju ili ostalo) i da u isto vrijeme bude u evharistijsko zajednici s njom, priznajući je kao dio Vaseljenske crkve. Na primjer, Konstantinopoljska patrijaršija ne priznaje autokefalnost Pravoslavne crkve u Americi (smatra je i dalje samoupravnom crkvom Moskovske patrijaršije), ali je istovremeno u evharistijskom opštenju s njom.
Pravoslavne crkve izvan opštenja sa vaseljenskim pravoslavljem, sa stanovišta vaseljenskog pravoslavlja, smatraju se raskolničkim koje su izvan Pravoslavne crkve. Takve organizacije često obrazuju udruženja paralelna vaseljenskom pravoslavlju, obično se udružuju u grupe koje međusobno imaju evharistijsko opštenje, međusobno se priznaju i manje-više blisko sarađuju. Takve su na primjer staroobredne i starokalendarske jurisdikcije.
Pravoslavna crkve ne priznaje bilo kakve međuoblike evharistijskog opštenja sa drugim zajednica: ono ili postoji ili ne.[1][5]
Katolicizam[uredi | uredi izvor]
Rimokatolička crkva pravi razliku između potpuno i djelimičnog evharistijskog opštenja. Ona je u punom evharistijskom opštenju sa istočnim katoličkim crkvama.
Što se tiče ostalih hrišćanskih crkava, uključujući i Pravoslavnu, Rimokatolička crkva je s njima u djelimičnom evharistijskom opštenju. Katekizam Katoličke crkve kaže: „Crkva zna da je iz više razloga povezana s onima koji su kršteni te se diče hrišćanskim imenom, ali ne ispovijedaju cjelovitu vjeru ili ne drže jedinstvo zajedništva pod Petrovim nasljednikom.” „Oni naime koji vjeruju u Hrista i na pravi su način kršteni, nalaze se u nekom, iako ne savršenom, zajedništvu s Katoličkom crkvom.” S Pravoslavnim crkvama to je zajedništvo tako duboko „te mu nedostaje sasvim malo da dosegne puninu koja bi omogućila zajedničko slavlje Gospodnje evharistije.”[6]
Pri tome se pravoslavci posebno izdvajaju od Katoličke crkve. Dekretom o ekumenizmu Drugog vatikanskog sabora, pravoslavni se pozivaju da se pričeste: „Budući pak da one Crkve, mada rastavljene, imaju prave sakramente a uglavnom, i to snagom apostolskog nasljeđa, sveštenstvo i evharistiju, kojima su s nama još povezane najtješnjom vezom, ne samo da je moguća nego se i preporučuje neka -communicatio in sacris-, ako su okolnosti pogodne i ako odobri crkvena vlast.”[7][1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Speranskaя 2010, str. 116—117.
- ^ Evdokimov 2012.
- ^ a b Zaйcev 2006, str. 265—283.
- ^ Bulgakov 1989, str. 207.
- ^ Kallist (Uэr) 2011, str. 318—339.
- ^ „Tko pripada Katoličkoj Crkvi? // III. Crkva je katolička // Crkva je Jedna, Sveta, Katolička i Apostolska”. Katekizam Katoličke Crkve (PDF) (na jeziku: hrvatski). Zagreb: Hrvatska biskupska konferencija. 2016. str. 243. ISBN 978-953-241-383-0. Pristupljeno 29. 8. 2022.
- ^ „Liturgijska i duhovna predanja Istočnjaka // III Crkve i crkvene zajednice rastavljene od Rimske apostolske stolice // Dekret o ekumenizmu”. Drugi vatikanski koncil. Dokumenti (PDF) (na jeziku: hrvatski i latinski) (IV izd.). Zagreb: Kršćanska sadašnjost. 1986. str. 221. ISBN 978-953-11-0375-6. Pristupljeno 12. 12. 2022.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bulgakov, Sergiй (1989). Pravoslavie. Očerki učeniя Pravoslavnoй Cerkvi (na jeziku: ruski) (3 izd.). Paris: YMCA-press. ISBN 2-85065-059-5. Pristupljeno 12. 12. 2022.
- Evdokimov, P.N. (2012). Pravoslavie (na jeziku: ruski). Moskva: BBI. Pristupljeno 12. 12. 2022.
- Zaйcev, A. A. (2006). „Granicы Cerkvi”. Pravoslavnaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). XII : „Gomelьskaя i Žlobinskaя eparhiя — Grigoriй Pakurian”. Moskva: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя». str. 265—283. ISBN 5-89572-017-X.
- Kallist (Uэr) (2011). Pravoslavnaя cerkovь (na jeziku: ruski). Moskva: BBI. ISBN 978-5-89647-287-2. Pristupljeno 12. 12. 2022.
- Speranskaя, E. S. (2010). „Interkommunion”. Pravoslavnaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). XXIII : „Innokentiй — Ioann Vlah”. Moskva: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя». str. 116—117. ISBN 978-5-89572-042-4.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „EVHARISTIČESKOE OBЩENIE”. azbuka-hrist.narod.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 12. 12. 2022.
- Semenovič, Filonenko Aleksandr (14. 6. 2010). „Bogoslovie obщeniя i evharističeskaя antropologiя”. Bogoslov.ru (na jeziku: ruski). Pristupljeno 12. 12. 2022.
