Kars
| Kars tur. Kars | |
|---|---|
 Ulica u Karsu | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Turska |
| Pokrajina | Kars |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2007. | 76.992 |
| — gustina | 1.636,39 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 40° 37′ 00″ S; 43° 06′ 00″ I / 40.616667° S; 43.1° I |
| Aps. visina | 1.760 m |
| Površina | 47,05 km2 |
  Kars Kars na karti Turske | |
Kars (tur. Kars, azer. Qars, kurd. Qers, gruz. ყარსი, jerm. Ղարս) je glavni grad istoimene provincije na severoistoku Turske. U gradu živi oko 77.000 stanovnika. Kars se nalazi 45 kilometara zapadno od granice sa Jermenijom, i 65 kilometara južno od granice sa Gruzijom.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U 10. veku Kars je bio glavni grad jedne od jermenskih kraljevina. U 11. veku osvojili su ga Turci Seldžuci, u 13. Mongoli, a 1387. Tamerlan ga je opljačkao i razorio.
Godine 1514. Kars i njegov region je postao deo Osmanskog carstva, koji su gradsku citadelu iz 1152. u više navrata dograđivali, da bi se zaštitili od napada Persijanca Nadir Šaha (1731) i ruske vojske (1807). Ruski feldmaršal Ivan Paskevič je 23. juna 1828. zauzeo grad i zarobio 11.000 neprijateljskih vojnika. Grad je potom vraćen Turskoj.
Tokom Krimskog rata, turska vojska predvođena britanskim oficirima nalazila se u tvrđavi Kars. Do njih je 1855. stigla ruska vojska od 40.000 ljudi. Tri hiljade branilaca su uspeli da odbiju ruski napad. Počela je opsada grada (jun-novembar 1855). Epidemija kolere i nedostatak namirnica doveli su do predaje turskog garnizona 29. novembra. I pored pada Sevastopolja, ovaj uspeh ruske vojske ublažio je odredbe mirovnog ugovora.
U Rusko-turskom ratu iz 1877/78. ruska vojska je u Bici kod Karsa zauzela grad, koji je Ugovorom iz San Stefana dodeljen Rusiji. Između 1878. i 1881. oko 82.000 muslimana je napustilo grad i otišlo u Osmansko carstvo. U grad su se doselili mnogi Jermeni, Grci i Rusi iz Turske i sa Kavkaza. Po ruskom popisu iz 1892. u široj okolini grada je živelo: 7% Rusa, 13,5% Grka, 15% Kurda, 21,5% Jermena, 24% Turaka, 14% Karapaka i 5% Turkmena[1]
Rusija je ponovo izgubila Kars (zajedno sa Ardahanom i Batumijem) Ugovorom iz Brest-Litovska 3. marta 1918. Turci su zaposeli grad 25. aprila 1918. i nazvali ovu oblast „Republika jugozapadnog Kavkaza“. Međutim, turske trupe su se već u oktobru 1918. povukle na granice iz 1914. pod pritiskom britanskih trupa. Provizorna lokalna turska vlada je proklamovala osmanske pretenzije na Kars, Gjumri i Batumi. Januara 1919. ovu oblast su zaposeli Jermeni. Kars su zapadni saveznici maja 1919. dodelili Jermeniji. Posle Tursko-jermenskog rata (septembar-decembar 1920), u kome je besneo građanski rat muslimana i hrišćana u i oko Karsa, grad je Ugovorom iz Aleksandropolja od 2. decembra 1920. dodeljen Turskoj.
Posle Turskog oslobodilačkog rata, Turska se 23. oktobra 1921. Ugovorom iz Karsa odrekla prava na grad Batumi, i dobila Kars i Ardahan zauzvrat.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Klima[uredi | uredi izvor]
| Klima (Kars) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Srednji maksimum, °C (°F) | −5,2 (22,6) |
−3,4 (25,9) |
2,4 (36,3) |
11,0 (51,8) |
16,2 (61,2) |
20,4 (68,7) |
25,2 (77,4) |
25,6 (78,1) |
21,8 (71,2) |
13,6 (56,5) |
6,3 (43,3) |
−1,4 (29,5) |
11,0 (51,8) |
| Prosek, °C (°F) | −9,9 (14,2) |
−8,4 (16,9) |
−2,5 (27,5) |
5,2 (41,4) |
10,0 (50) |
13,4 (56,1) |
17,3 (63,1) |
17,1 (62,8) |
13,2 (55,8) |
6,7 (44,1) |
0,4 (32,7) |
−5,6 (21,9) |
4,7 (40,5) |
| Srednji minimum, °C (°F) | −14,6 (5,7) |
−13,7 (7,3) |
−7,5 (18,5) |
−0,2 (31,6) |
3,7 (38,7) |
6,4 (43,5) |
9,6 (49,3) |
9,3 (48,7) |
5,1 (41,2) |
0,1 (32,2) |
−4,5 (23,9) |
−10,1 (13,8) |
−1,4 (29,5) |
| Količina padavina, mm (in) | 18,8 (7,4) |
22,4 (8,82) |
26,0 (10,24) |
44,1 (17,36) |
76,2 (30) |
75,7 (29,8) |
49,7 (19,57) |
38,3 (15,08) |
26,7 (10,51) |
38,5 (15,16) |
25,7 (10,12) |
20,8 (8,19) |
462,8 (182,2) |
| [traži se izvor] | |||||||||||||
Demografija[uredi | uredi izvor]
| 1990. | 2000. |
|---|---|
| 78.455 | 78.473 |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. "Kars oblast". St. Petersburg, Russia, 1890-1907
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
