Mavri

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Kastiljski ambasadori pokušavaju da ubede mavarskog almohadskog kralja Abu Hafsa Umara al-Murtadu da se pridruži njihovom savezu (savremeni prikaz iz Cantigas de Santa María)
Hrišćanin i Mavr igraju šah, iz Knjige igara Alfonsa X, oko 1285
Mavarski ambasador kod kraljice Elizabete I

Mavri (jednina: Mavar), Mavari ili Mauri, je naziv za islamizovane stanovnike severozapadne Afrike, većinom nomadske stočare. Od njih potiče ime države Mauritanije, čije severne delove nastanjuju. Dele se na nekoliko plemena: Trarza, Brakna, Adrar, Abakak i dr.

Mavri nisu poseban ili samodefinisan narod.[1] Enciklopedija Britanika iz 1911. je primetila da taj termin nema „stvarnu etnološku vrednost“.[2] Evropljani srednjeg veka i ranog modernog perioda su različito primenjivali naziv na Arape i severnoafričke Berbere, kao i na evropske muslimane.[3]

Termin je takođe korišćen u Evropi u širem, donekle pogrdnom smislu da se odnosi na muslimane uopšte,[4] posebno na one arapskog ili berberskog porekla, bilo da žive u Španiji ili severnoj Africi.[5] Tokom kolonijalne ere, Portugalci su uveli nazive „cejlonski Mavri” i „indijski Mavri” u Južnoj Aziji i Šri Lanki, a bengalski muslimani su se takođe nazivali Mavrima.[6] Na Filipinima, dugogodišnja muslimanska zajednica, koja je prethodila dolasku Španaca, sada se samoidentifikuje kao „narod Moro“, egzonim koji su uveli španski kolonizatori zbog njihove muslimanske vere.

Godine 711, trupe koje su uglavnom formirali Mavri iz severne Afrike predvodile su Omajadsko osvajanje Hispanije. Iberijsko poluostrvo je tada postalo poznato na klasičnom arapskom kao al-Andalus, koje je na svom vrhuncu obuhvatao veći deo Septimanije i današnje Španije i Portugalije. Godine 827, Mavri su zauzeli Mazaru na Siciliji, razvijajući je kao luku.[7] Na kraju su nastavili da konsoliduju ostatak ostrva. Razlike u veri i kulturi dovele su do viševekovnog sukoba sa hrišćanskim kraljevstvima Evrope, koja su pokušavala da povrate kontrolu nad muslimanskim oblastima; ovaj sukob je nazvan Rekonkista. Godine 1224, muslimani su proterani sa Sicilije u naselje Lucera, koje su uništili evropski hrišćani 1300. Pad Granade 1492. označio je kraj muslimanske vladavine u Španiji, iako je muslimanska manjina opstala sve do njihovog proterivanja 1609. godine.[8]

Antički Mavri[uredi | uredi izvor]

U antičko doba, Mauri je bilo ime jednog od berberskih plemena koje je naseljavalo području današnjeg Maroka i Alžira. Prema njima je dobila ime rimska provincija Mavretanija.

U srednjem veku, nazivom „Mavri“ ili „Mori“ označavao se narod koji je nastao mešanjem antičkih Mavara s Kartaginjanima, Rimljanima, Vandalima i Arapima. U doba arapskih osvajanja, krajem 7. veka, brzo prelaze na islam. Većina tog starog naroda tokom sledećih vekova apsorbovani su u arapsku naciju.

Mavari na Pirinejskom poluostrvu[uredi | uredi izvor]

Početkom 8. veka Mavri prelaze na Pirinejsko poluostrvo i ruše državu Vizigota. Osvajaju gotovo celo poluostrvo i zasnivaju visoku kulturu koja opstaje tokom sledećih osam stoleća. Počelo je kad je grupa muslimana iz severne Afrike, na čelu sa berberskim generalom Tarikom ibn-Zijadom 711. godine zauzela Iberijsko poluostrvo i tu svoju državu nazivaju Al Andaluz. To je postao moćan kulturni i ekonomski centar u kome su cvetale umetnost i nauka. Vekovima su se hrišćani borili za teritorijalnu prevlast i malo po malo osvajali teritorije. 1492. godine Fernando II od Aragona i kraljica Izabela I od Kastilje pobedom u bici kod Granade, poslednjem muslimanskom uporištu proteruju muslimane sa poluostrva i završavaju špansko osvajanje države.[9]

Hrišćani sve islamske doseljenike nazivaju moriskim.

Nakon uspeha hrišćanske Rekonkiste, koja se završava osvajanjem Granade 1492, većina moriska proterana je u severnu Afriku. Ostali pod pritiskom prihvataju hrišćanstvo, ali potajno često zadržavaju svoju veru i običaje. Zbog toga su izloženi besu naroda i progonu španske inkvizicije.[10]

Za njih se, kao i za pokrštene Jevreje, primenjivao pogrdan naziv Marani (možda prema španskom maranos: gadovi, svinje). Kasnije se taj termin koristio generalno za opisivanje muslimana koji su živeli u Evropi, a od perioda renesanse ovaj termin se koristi za opisivanje ljudi sa tamnom kožom.[11]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Ross Brann, "The Moors?", Andalusia, New York University. Quote: "Andalusi Arabic sources, as opposed to later Mudéjar and Morisco sources in Aljamiado and medieval Spanish texts, neither refer to individuals as Moors nor recognize any such group, community or culture."
  2. ^ Chisholm, Hugh, ur. (1911). „Moors”. Encyclopædia Britannica (на језику: енглески). 18 (11 изд.). Cambridge University Press. стр. 812. 
  3. ^ Blackmore, Josiah (2009). Moorings: Portuguese Expansion and the Writing of Africa. U of Minnesota Press. стр. xvi, 18. ISBN 978-0-8166-4832-0. 
  4. ^ Menocal, María Rosa (2002). Ornament of the World: How Muslims, Jews and Christians Created a Culture of Tolerance in Medieval Spain. Little, Brown, & Co. ISBN 0-316-16871-8. str. 241.
  5. ^ John Randall Baker (1974). RaceNeophodna slobodna registracija. Oxford University Press. str. 226. ISBN 9780192129543. Pristupljeno 12. 3. 2014. „In one sense the word 'Moor' means Mohammedan Berbers and Arabs of North-western Africa, with some Syrians, who conquered most of Spain in the 8th century and dominated the country for hundreds of years.” 
  6. ^ Pieris, P.E. Ceylon and the Hollanders 1658-1796. American Ceylon Mission Press, Tellippalai Ceylon 1918
  7. ^ „Assessment of the status, development and diversification of fisheries-dependent communities: Mazara del Vallo Case study report” (PDF). European Commission. 2010. str. 2. Pristupljeno 28. 9. 2012. „In the year 827, Mazara was occupied by the Arabs, who made the city an important commercial harbour. That period was probably the most prosperous in the history of Mazara.” 
  8. ^ Hillgarth, J. N. (2000). The Mirror of Spain, 1500-1700: The Formation of a Myth. University of Michigan Press. str. 67. ISBN 0-472-11092-6. 
  9. ^ Nacionalna Geografija
  10. ^ Mavarska Španija
  11. ^ Nacionalna Geografija

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Jan R. Carew. Rape of Paradise: Columbus and the birth of racism in America. Brooklyn, NY: A&B Books, c. 1994.
  • David Brion Davis, "Slavery: White, Black, Muslim, Christian." New York Review of Books, vol. 48, #11 July 5, 2001. Do not have exact pages.
  • Herodotus, The Histories
  • Shomark O. Y. Keita, "Genetic Haplotypes in North Africa"
  • Shomarka O. Y. Keita, "Studies of ancient crania from northern Africa." American Journal of Physical Anthropology 83:35-48 1990.
  • Shomarka O. Y. Keita, "Further studies of crania from ancient northern Africa: an analysis of crania from First Dynasty Egyptian tombs, using multiple discriminant functions." American Journal of Physical Anthropology 87: 345–54, 1992.
  • Shomarka O. Y. Keita, "Black Athena: race, Bernal and Snowden." Arethusa 26: 295–314, 1993.
  • Bernard Lewis, "The Middle East".
  • Bernard Lewis. The Muslim Discovery of Europe. NY: Norton, 1982. Also an article with the same title published in Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 20(1/3): 409–16, 1957.
  • Bernard Lewis, "Race and Slavery in Islam".
  • Stanley Lane-Poole, assisted by E. J. W. Gibb and Arthur Gilman. The Story of Turkey. NY: Putnam, 1888.
  • Stanley Lane-Poole. The Story of the Barbary Corsairs. NY: Putnam,1890.
  • Stanley Lane-Poole, The History of the Moors in Spain.
  • J. A. (Joel Augustus) Rogers. Nature Knows No Color Line: research into the Negro ancestry in the white race. New York: 1952.
  • Ronald Segal. Islam's Black Slaves: the other Black diaspora. NY: Farrar Straus Giroux, 2001.
  • Frank Snowden. Before Color Prejudice: the ancient view of blacks. Cambridge, Massachusetts: Harvard Univ. Press, 1983.
  • Frank Snowden. Blacks in antiquity: Ethiopians in the Greco-Roman experience. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press, 1970.
  • David M. Goldenberg. The Curse of Ham: race and slavery in early Judaism, Christianity, and Islam. Princeton, NJ: Princeton University Press, c2003.
  • Lucotte and Mercier, various genetic studies
  • Eva Borreguero. "The Moors Are Coming, the Moors Are Coming! Encounters with Muslims in Contemporary Spain." p. 417-32 in Islam and Christian-Muslim Relations, 2006, vol. 17, no. 4, pp. 417–32.
  • Arnold, Felix (2017). Islamic Palace Architecture in the Western Mediterranean: A History. Oxford University Press. ISBN 9780190624552.. – Comprehensive review of palace architecture in Al-Andalus and the Maghreb; slightly more technical than an introductory text.
  • Marçais, Georges (1954). L'architecture musulmane d'Occident. Paris: Arts et métiers graphiques. – In French; older, but one of the major comprehensive works on Islamic architecture in the region.
  • Bloom, Jonathan M. (2020). Architecture of the Islamic West: North Africa and the Iberian Peninsula, 700–1800. Yale University Press. – A more recent English-language introduction to Islamic architecture in the region.
  • Barrucand, Marianne; Bednorz, Achim (1992). Moorish architecture in Andalusia. Taschen. ISBN 3822896322. – Overview focusing on architecture in al-Andalus.
  • Dodds, Jerrilynn D., ed. (1992). Al-Andalus: The Art of Islamic Spain. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 0870996371. – Edited volume and exhibition catalogue focusing on architecture of al-Andalus and some related topics.
  • Salmon, Xavier (2018). Maroc Almoravide et Almohade: Architecture et décors au temps des conquérants, 1055–1269. Paris: LienArt. – In French; well-illustrated volume focusing on Almoravid and Almohad architecture. The same author has published other books on Saadian and Marinid architecture.
  • Amari, Michele (1854), Storia dei Musulmani di Sicilia (na jeziku: italijanski), I, Florence 
  • Amari, Michele (1858), Storia dei Musulmani di Sicilia (na jeziku: italijanski), II, Florence 
  • Gabrieli, Francesco; Scerrato, Umberto (1993). Gli Arabi in Italia. Cultura, contatti e tradizioni. Milan: Garzanti Scheiwiller. ISBN 88-7644-024-0. 
  • Masson, Georgina (1957). Frederick II of Hohenstaufen. A Life. London: Secker & Warburg. ISBN 0-436-27350-0. 
  • Previte-Orton, C. W. (1971). The Shorter Cambridge Medieval HistoryNeophodna slobodna registracija. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-05993-3. 
  • Musca, Giosuè (1964). L'emirato di Bari, 847-871. Bari: Dedalo Litostampa. 
  • Skinner, Patricia (1995). Family Power in Southern Italy: The Duchy of Gaeta and its Neighbours, 850–1139. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Taylor, Julie Anne (april 2007). „Freedom and Bondage among Muslims in Southern Italy during the Thirteenth Century”. Journal of Muslim Minority Affairs. 27 (1): 71—77. S2CID 216117913. doi:10.1080/13602000701308889. 
  • Buttitta, Antonino, ur. (2006). Les Normands en Sicile. Caen: Musée de Normandie. ISBN 8874393288. 
  • Aubé, Pierre (2006). Les empires normands d'Orient. Editions Perrin. ISBN 2262022976. 
  • Lebédel, Claude (2006). Les Croisades. Origines et conséquences. Editions Ouest-France. ISBN 2737341361. 
  • Lewis, Bernard (1993). Les Arabes dans l'histoire. Flammarion. ISBN 2080813625. 
  • Musca, Giosuè (1964). L'emirato di Bari, 847-871. Bari: Dedalo Litostampa. 
  • Previte-Orton, C. W. (1971). The Shorter Cambridge Medieval History. Cambridge: Cambridge University Press. 
  • Taylor, Julie Anne (april 2007). „Freedom and Bondage among Muslims in Southern Italy during the Thirteenth Century”. Journal of Muslim Minority Affairs. 27 (1): 71—77. doi:10.1080/13602000701308889. 
  • Santagati, Luigi (2012). Storia dei Bizantini di Sicilia. Lussografica. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Маври&oldid=27550742”