Manastir Šudikova
| Manastir Šudikova | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | SPC |
| Osnivanje | 13. vijek |
| Osnivač | Vukan Nemanjić |
| Upravnik | igumanija Amfilohija Dragojević |
| Mesto | Berane |
| Država | Crna Gora |
Manastir Šudikova je manastir Eparhije budimljansko-nikšićke, Srpske pravoslavne crkve, nalazi se na desnoj obali Lima, na početku Tifranske klisure kod Berana. Manastir je posvećen Vavedenju Presvete Bogorodice.[1]
Prošlost[uredi | uredi izvor]
Manastir imena "Sv. Bogorodice" se prvi put pominje u 16. vijeku, ali se ne zna kada je tačno manastir osnovan. Smatra se da je bio filijala značajnijeg manastira Đurđevi Stupovi, koji je bio katedralni manastir stare Budimljanske eparhije.[2] Šudikovo je u stvari naziv za ulaz u Tivransku klisuru. Stari zapisi pominju manastirske igumane Vasilija, Grigorija i Teodora. Bio je to izgleda bogat manastir i kulturni centar države Nemanjića u župi Budimlji. U Budimlju je bila prestonica Vukanova, brata Stefana Prvovenčanog, i kasnije sedište srpskog kralja Stefana Dečanskog. U manastiru Šudikovo je radila prepisivačka radionica u kojoj nastaju knjige - srpski pisani spomenici.
U Mlecima je 1536. godine Molitvoslov štampao jerođakon Mojsije, kako se potpisao, jerodiakon moisi ot srbskie zemli, otčestvom že ot mjesta naricaemago budimli. Pavle Rovinski navodi da je to u Budimlja u Vasojevićima, kod Berana. Isti jerođakon u štamanom Sborniku detljnije navodi svoj rodni kraj, pa navodi Budimlje blizu manastira Šudikova.[3]
Svetootački zbornik je jedan od najstarijih, i danas se nalazi se u manastiru Svete Trojice u Pljevljima. Mitropolit budimljanski Gerasim napisao je 1573. godine poznati Minej, koji se danas čuva u Narodnoj biblioteci u Beogradu. Po zapisu iz Sarajeva iz 1581. godine proizilazi da starac Teodosije tada poklanja manastiru nekoliko knjiga: Jevanđelje, Triod, veliku Liturgiju, Psaltir Božidar | Vuković i Molitvenik (Ljubovićev). Jeromonah Danilo napisao je 1592. godine Psaltir koji se danas nalazi u Beču. U manastiru je 1592. godine napisano Jevanđelje, koje je manastiru povratio 1736.godine srpski Patrijarh Arsenije IV Jovanović Šakabenta . Đakon Mihailo je 1600. godine pisao Molebnik, koji se nalazi i čuva u biblioteci grofa Uvarova u Moskvi.[4]
Šudikova je imala fresko-ikonopisačku školu, čiji izdanak je jedan od naših najpoznatijih slikara sa kraja 16. i početka 17. vijeka, zograf Strahinja Budimnjanin. Turci su oplenili i spalili manastir oktobra 1738. godine, o čemu postoji sačuvan zapis.
Godine 1923-1926. postojalo je "manastirište" Šudikovo, sa ostacima drevne crkve, iz nekadašnje Budimske župe. Prva arheološka istraživanja počinju 1923. godine, od strane direktora beranske gimnazije škole Dušana Vuksana, nastavnika Dragiše Boričića i đaka. Kada su otkrili izlomljenu mermernu krstionicu (sa poklopcem) i jedan grob pod amvonom ispred oltara, obustavljeno je dalje traganje. Na jednoj ploči iz razvalina crkvice je kasnije raščitan deo teksta, u kojem se javlja naziv "Uroš Stefan", kao i na jednom starom novčiću - "Imperator Uroš". Zbog tih fakata smatralo se 1926. godine da je to bio grob srpskog cara Uroša.[5] Nedaleko od manastira nalazi se "Uroševica",[5] mesto gde je navodno bila letnja rezidencija cara Uroša. Tu su ostale i ruševine manastira "Uroševice". Po Pajsiju hroničaru čitava dva veka nije se znalo gde je bio sahranjen car Uroš.[6] Zatim se pominje Bogorodičina crkva "u Sutimlju",[7] što je moglo da znači i "u Budimlju". Svete mošti su odatle prenete u manastir Jazak, pa u Sabornu crkvu u Beogradu.
Polimski muzej u Beranama je započeo detaljnija sondažna ispitivanja, tek oktobra 2002. godine. Manastir je počeo da se obnavlja 2005. godine donacijama ktitora-obnovitenja Mila Đuraškovića.[8]
Novi ikonostas i ikone na polijeleju ikonopisao je Vojislav Luković[9] iz Beograda, 2007. godine.
Na stranici, poreklo prezimena, selo Budimlja (Berane) stoji ovaj podatak: „Na dnu Budimlje, do samog Lima, nalazi se crkvina Šudikova, koja je još iz doba Nemanjića. Crkva je bila posvećena Sv. Arseniju, čije je telo tu preneseno iz Peći i tu je neko vreme počivalo, dokle ga opet nisu sklonili ispred turskog zulima."[10]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Zvanična prezentacija”. Arhivirano iz originala 05. 04. 2012. g. Pristupljeno 08. 02. 2011.
- ^ "Vreme", Beograd 1934. godine
- ^ Rovinski, Pavle (1893). Obodska štamparija na Rijeci Crnojevića u Crnoj Gori i njen značaj. Cetinje. str. 17, 18.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 30. 4. 2018. g. Pristupljeno 28. 4. 2017.
- ^ a b "Politika", Beograd 1926. godine
- ^ "Srpski narod", Beograd 1944. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1940. godine
- ^ „Manastir Šudikova Centar Pismenosti Vasojevića”. Arhivirano iz originala 26. 09. 2018. g. Pristupljeno 28. 04. 2017.
- ^ „Zvanična prezentacija Vojislava Lukovića”. Arhivirano iz originala 24. 06. 2013. g. Pristupljeno 10. 07. 2013.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 9. 6. 2016. g. Pristupljeno 28. 4. 2017.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vukić, Predrag (2006). „Pravoslavne eparhije, crkve i manastiri u Crnoj Gori”. Pravoslavlje u Crnoj Gori. Cetinje: Svetigora. str. 87—128.
