Crkva Krista Kralja
| Crkva Krista Kralja | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | crkva |
| Osnivanje | 1924. |
| Posvećen | Hristu Kralju |
| Arhitektura | |
| Stil | neoromanika moderna arhitektura |
| Lokacija | |
| Mesto | Vračar, Beograd |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 44° 48′ 27.347″ N 20° 28′ 2.451″ E / 44.80759639° S; 20.46734750° I |
  Crkva Krista Kralja Crkva Krista Kralja na karti Grada Beograda | |
Crkva Krista Kralja je katolička crkva i najstarija župa Beogradske nadbiskupije. Nalazi se u Krunskoj ulici 23, na Vračaru u Beogradu.
Do 1988. crkva Krista Kralja bila je katedralna crkva Beogradske nadbiskupije. Te godine nadbiskupija je dobila novu, katedralu Blažene Device Marije na Vračaru.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Počeci župe datiraju iz druge polovine 19. veka, 1888. godine izgrađena je kapela svetog Ladislava u dvorištu današnje crkve, a ona danas predstavlja jedan deo crkve Krista Kralja.[2] Matične knjige ove crkve počele su da se vode još 1845. godine, a one se danas čuvaju u opštini Vračar. Sklapanje Srpskog konkordata bilo je 1914. godine, i tada se uredio pravni odnos katolika u Kraljevini Srbiji.[2] Realizaciju konkordata onemogućio je Prvi svetski rat.[3] Nakon završetka rata i stvaranjem Kraljevine Jugoslavije, imovina je prešla u ruke državnih vlasti, kapela je ustupljena katolicima, nakon čega je formiran odbor za gradnju nove crkve u Beogradu, pod rukovodstvom Vjekoslava Vagnera.[3]
Crkva je zvanično osnovana 7. decembra 1924. godine, kada je papa Pije XI imenovao nucija Pelegrinetija, posvetio i instalirao prvog beogradsko—smederevskog nadbiskupa u ličnost fra Ivana Rafaela Rodića, dotadašnjeg apostoloskog administratora Banata, u crkvici-kapeli na mestu današnje crkve Krista Kralja. Zgrade su kupljene za nadbijskupsku rezidenciju u župu zahtaljujući novčanoj pomoći Svete stolice i jugoslovenske vlade, kao i razumevanju austrijske vlade.[3]
Tokom 1926. godine crkva je uvećena do današnjih razmera, u kapeli Svetog Ladislava dozidan je zvonik, sporedni ulazi, nabavljena su zvona, crkvene klupe i orgulje. Kada je preuređen, ovaj objekat predstavljao je jedinu katoličku crkvu u Beogradu i posvećen je Kristu Kralju, 1926. godine i od tada nosi to ime. Prve orgulje i prve u Srbiji, nabavljene su i zasvirale u crkvi 15. decembra 1927. godine, a koriste se i danas.[3][2]
U Drugom svetskom ratu, čelnici ove crkve su sarađivali sa ustašama. Iza oltara crkve je pronađena kopija izveštaja Ustaškog stožera broj 9: Velemožnom gospodinu stožernome, poručniku poglavnikove tjelesne bojne, Zagreb. Dragi stožerniče, hrabri ustašo! Šaljem ti list po našem hrabrom ustaši Zvonku uz blagoslov katolčke crkve Krista Kralja u našem budućem Beogradu. Pripovjedao mi je Zvonko, da su naši hrabri ustaše, muslimani i katolici, pobili i poklali srbijanske Cigane u Mačvi i Šapcu. Zvonko mi reče da je on sam svojom rukom zaklao 25 u Mačvi, te mu zato Katolička crkva oprašta sve grijehove, i sveti otac papa nagradiće sve hrabre hrvatske sinove, koji su stavili pod katolički mač ove balkanske šizmatike. Svi katolici Hrvati i muslimani, ustaše u Beogradu, učlanjeni su u našoj tajnoj ustaškoj organizaciju i čekaju nestrpljivo aneksiju Beograda, hrvatskog grada, domovini Hrvatskoj. U cijeloj ciganskoj Srbiji razapeli smo uhodarsku mrežu, koja radi punom parom. Zaostali Hrvati i muslimani ostali su u prividnoj službi ciganske Srbije i imade ih priličan broj u svakom uredu i po ministarstvima i ostalim branžama. Naveli smo ti i tajne šifre za dopisivanje. Zagreb će poslati upute, koje imaju delegati u ciganskom Beogradu. Glavni stožer radi na tome, da se unište pravoslavci na Balkanu, na slavu Katoličke crkve. Sabiramo podatke o srpskim komitama i vojvodama, jer smo došli u posjed njihovih spisa i naređenja. Dakle, vidiš da hrvatska stvar napreduje preko Drine do Niša i od Niša do Soluna. Podatke smo poslali sa pismima. Prenio ih je broj 129. u Zemun. Informiraj se kod glavnog stožera u Zagreb da li je broj 129. uručio sve. Novci za Niš i Kragujevac šaljemo redivno. Za dom spreman! Ustaški stožer broj 9. PS. Uz list se prilaže otisak pečata Topličkog četničkog odreda sa grbom i potpisom otsječenog sa jednog spisa.[4]
Izgled crkve[uredi | uredi izvor]
Prema odredbama Drugog vatikanskog sabora (1962—1965), crkva je renovirana, glavni oltar okrenut je prema narodu i postavljen je nadbuskupski tron — sedište s istočnim grbom nadbiskupa Bukatka, u mozaiku i sa njegovim geslom na staroslovenskom jeziku.[2] Sa obe strane trona crkve nalaze se pomoćna sedišta, a u bočnim lađama bočni oltari sa tabernakulima, postoljima i kipovima Bezgrešne i Svetog Josipa, kao i krstionicom. Nedugo zatim, zahvaljujući zalaganju nuncija Pelegrinetija, uz crkvu je dograđena i crkvena dvorana, koja je bila poklon pape Pija XI.[5] Sve to je izgrađeno od mermera, kojim su do 1,8 m visine obloženi i zidovi crkve.[3] U apsidi, iznad trona postavljen je veliki poluovalni mozaik Krista Kralja, simboli sedam svetih sakramenata nalaze se ispred, a Njegov mali mozaik iznad ulaznih vrata crkve. Na vitražnim prozorima prikazane su glavne pojedinosti iz života Isusa, Bogorodice i crkve, kao i verskog života po hrišćanstvu. U desnoj crkvenoj niši svetilišta do sakristije je grob nadbiskupa Josipa Ujčića. Projekat renoviranja crkve napravio je Augusto Ranoki.[3]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
-
-
-
-
crkvene orgulje -
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Župa Blažene Djevice Marije – katedrala Beogradske nadbiskupije”. Roman Catholic Archdiocese of Belgrade. 2014.
- ^ a b v g „Crkva Krista Kralja: Najstarija beogradska župa”. danas.rs. 3. 12. 2017.
- ^ a b v g d đ „Krist Kralj — najstarija beogradska župa”. kc.org.rs. Pristupljeno 10. 10. 2019.
- ^ Durković - Jakšić 1990, str. 542, 545, 549.
- ^ „Crkva Krista kralja”. tob.rs. Arhivirano iz originala 10. 10. 2019. g. Pristupljeno 10. 10. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Durković - Jakšić, Ljubomir (1990). Srbija i Vatikan, 1804.-1918. Žičko i šumadijsko vladičanstvo.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Crkva Krista Kralja na sajtu Beogradske nadbiskupije
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
