Jovan Tomašević
| jovan tomašević | |
|---|---|
 Jovan Tomašević | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 13. februar 1892. |
| Mesto rođenja | Crmnica, kod Gornjih Brčela, Knjaževina Crna Gora |
| Datum smrti | 3. april 1924. (32 god.) |
| Mesto smrti | Cetinje, Kraljevina SHS |
| Profesija | pravnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1919. |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat Prvi svetski rat |
| Služba | Vojska Kraljevine Crne Gore |
Jovan Tomašević (1892—1924) bio je pravnik i organizator komunističke partije u Crnoj Gori.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Gimnaziju je učio u Cetinju, Sremskim Karlovcima i Beogradu, gde je maturirao i upisao Pravni fakultet.
Bio je aktivan u redovima studentske omladine koja je vodila borbu protiv autokratskog režima knjaza Nikole. Tada je u vezi s tzv. Bombaškom aferom 1907. protiv knjaza Nikole bio osuđen u odsustvu na deset godina robije. Dobio je amnestiju 1910. godine povodom proglašenja Crne Gore kraljevinom, nakon čega vratio se kući i učestvovao je u Prvom balkanskom ratu kao borac. Tada je radio kao učitelj u Gornjim Brčelima.
Jula 1914. godine, bio je mobilisan u Crnogorsku vojsku, a nakon austrougarske okupacije Crne Gore, prebacio se preko Albanije u Marsej. Tamo je neko vreme bio zaposlen kao fizički radnik u fabrici, a 1918. diplomirao je prava na Univerzitetu u Poatjeu. Srpska vlada mu je ukinula stipendiju zbog podrške Oktobarskoj revoluciji.[1] Za vreme trogodišnjeg boravka u Francuskoj, Tomašević se bliže upoznao sa ciljevima i suštinom borbe za prava radničke klase, čiji je i sam bio pripadnik tokom boravka u Francuskoj.
Početkom 1919. godine vratio se u Crnu Goru, gde se angažovao na stvaranju socijalističkih organizacija, koje su preko delegata bile zatim predstavljene na Osnivačkom kongresu SRPJ(k) 1919. godine u Beogradu. Kada je 4. aprila 1920. godine bio formiran Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Tomašević je postao njegov prvi predsednik.
Protivio se načinu na koji je Crna Gora bila prisajedinjena u novu državu, ali je u načelu podupirao i držao neophodnom potrebu za zajedničkom državom Južnih Slovena.[1]
Na izborima za Ustavotvornu skupštinu 1920. godine, bio je nosilac liste KPJ za Crnu Goru, na kojoj je izabran sa još trojicom kandidata za poslanika. Tada je lista KPJ u Crnoj Gori osvojila 11.000 od ukupno 28.000 glasova.
Posle donošenja „Obznane“ i zabrane delovanja KPJ, Tomašević je mnogo doprineo preorijentisanju KPJ u Crnoj Gori na rad u ilegalnim uslovima, na povezivanju ilegalnog rada s legalnim i razvio široku delatnost u okviru Nezavisne radničke partije Jugoslavije. Tada je radio kao advokat u Cetinju, ali je stalno bio pod prismotrom policije zbog ilegalnog rada.
Pisao je u radničkim listovima i časopisima, te ostavio u rukopisu studiju o crnogorskom nacionalnom pitanju.
Umro je 3. aprila 1924. godine u Cetinju od tuberkuloze i posledica policijskog nasilja.
Nasleđe[uredi | uredi izvor]
Nakon Drugog svetskog rata, njegova rodna kuća je uređena u memorijalni muzej.[2] Nekoliko škola u Crnoj Gori nosi ime po njemu. Jedna od ulica u centru Podgorice nosi njegovo ime, a u blizini se nalazi i njegov spomenik.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Montenegro Crna Gora Montenegro, Pristupljeno 28. 3. 2013.
- ^ BARinfo - Spomenici kulture: Kuća Jovana Tomaševića, XIX vijek Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. maj 2012), Pristupljeno 28. 3. 2013.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Enciklopedija Jugoslavije (knjiga osma). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1971. godina.
Lideri Saveza komunista Crne Gore | ||
|---|---|---|
Spisak ličnosti koje su se nalazile na čelu partijske organizacije KPJ u Crnoj Gori kao — sekretari Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, sekretari CK Komunističke partije Crne Gore i sekretari/predsednici CK Saveza komunista Crne Gore | ||
| do 1948. |
| .svg) |
| 1948—1966. |
| |
| 1966—1990 |
| |
