Ajdaho
| Ajdaho | |
|---|---|
 | |
 | |
| Država |  SAD |
| Glavni grad | Bojsi |
| Najveći grad | Bojsi |
| Proglašenje za državu | — datum: 3. jul 1890. — poredak: 43. |
| Guverner | Bred Litl |
| Površina | 216.632 km2 |
| Stanovništvo | 2010. |
| — broj st. | 1.567.582 |
| — gustina st. | 7,24 st./km2 |
| — ISO 3166-2 | US-ID |
| Zvanični veb-sajt | |
Ajdaho (engl. Idaho), država je SAD, koja se nalazi u njenom severozapadnom delu.[1] Površina države je 216.632 km², a broj stanovnika po popisu iz 2008. je 1.523.816. Glavni grad je Bojsi. Ajdaho je 3. jula 1890. postao 43. država SAD. Graniči se sa državama Vašington, Oregon, Nevada, Juta, Vajoming i Montana kao i sa kanadskom provincijom Britanska Kolumbija. [1]Nadimak Ajdahoa je država dragulja zbog velikog broja dragulja koji su pronađeni na njenoj teritoriji.[2] Po veličini je 14. država.
Ime[uredi | uredi izvor]
Ajdaho je možda jedina američka država, čije je ime rezultat prevare. Kada je birano ime za novu teritoriju, ekscentrični lobista Džordž M. Viling je predložio „Ajdaho“, indijanski izraz za koji je on tvrdio da znači „planinski dragulj“. Kasnije je otkriveno da je Viling izmislio ovaj termin, i prvobitna teritorija Ajdaha je zbog toga preimenovana u Kolorado. Vremenom je ova kontroverza zaboravljena i današnjem Ajdahu je dato ovo izmišljeno ime kada je Teritorija Ajdaho zvanično stvorena, 1863. godine.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prva ljudska bića naseljavala su teritoriju Ajdahoa pre 14.500 hiljada godina. Istraživanjima u pećini Vilson Bjut pored Tvin Folsa pronađeni su razni artefakti, najstariji u Severnoj Americi. Teritoriju Ajdahoa naseljavala su i Indijanska plemena Nez Perse na severu i severni i zapadni Šošoni na jugu države.
Na Ajdaho su kao deo teritorije Oregon polagali pravo i SAD i Velika Britanija dok Sjedinjene Države nisu dobile pravo na ovu teritoriju. Od 1843. do 1849. Ajdaho je de fakto bio deo nezavisne Privremene vlade Oregona.
Ekspedicija Luisa i Klarka je stigla na teritoriju današnjeg Ajdaha 12. avgusta 1805. kroz prolaz Lemhaj. Tada je u regionu živelo oko 8.000 domorodaca.
Ajdaho je zatim bio deo Teritorije Oregon a kasnije Teritorije Vašington. Trgovina krznima i misionarstvo su privukli prve doseljenike u regiju. Mada su hiljade ljudi prošli kroz Ajdaho za vreme kalifornijske zlatne groznice 1849, tek manji broj se tu i nastanio. Prvi organizovani grad u Ajdahu je bio Frenklin, koji su osnovali mormoni 1860. Kada je organizovan kao teritorija 1863[1], broj stanovnika Ajdaha je bio ispod 17.000.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Ajdaho se graniči sa šest američkih država i jednom kanadskom provincijom. Države Vašington i Oregon se nalaze na zapadu, Nevada i Juta na jugu, Montana i Vajoming na istoku. Ajdaho ima i kratku granicu sa provincijom Britanska Kolumbija na severu. Kroz Ajdaho se protežu Stenovite planine, a reka Snejk prolazi kroz Đavolji kanjon, najdublji kanjon u Sjedinjenim državama.
Najveće reke u Ajdahou su Snejk, Klark Fork, Klirvoter i Salmon. Druge značajnije reke su: Kor d'Alen, Spoken, Bojzi i Pejet. Luka Luiston nalazi se na ušću reke Klirvoter u Snejk, na udaljenosti od 748 km od obale Tihog okeana što je čini najudaljenijom morskom lukom .[3]
Najveći planinski vrh države Ajdaho je Bora Pik (3.859 m). Najniža tačka u državi je grad Luiston.
Ajdaho ima 44 okruga, a to su: Adams, Ajdaho, Banok, Baundari, Beneva, Ber Lejk, Bingam, Bjut, Kamas, Blejn, Bojzi, Bonevil, Boner, Vali, Vašington, Guding, Ejda, Elmor, Kanjon, Karibu, Kaster, Kaša, Klark, Klirvoter, Kutni, Lejta, Lemhaj, Linkoln, Luis, Medison, Minidoka, Nez Pers, Ovajhi, Onajda, Pauer, Pejet, Tvin Fols, Titon, Frenklin, Frimont, Džem, Džerom, Džeferson, Šošoni.
Demografija[uredi | uredi izvor]
| 1900. | 1910. | 1920. | 1930. | 1940. | 1950. | 1960. | 1970. | 1980. | 1990. | 2000. | 2010. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 161.772 | 325.594 | 431.866 | 445.032 | 524.873 | 588.637 | 667.191 | 712.567 | 943.935 | 1.006.749 | 1.293.953 | 1.567.582 |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 22. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ Just, Rick. "Star Garnet." Idaho Snapshots. Meridian, Idaho: Radio Idaho, 1990. 9.
- ^ „Port of Lewiston”. U-s-history.com. Pristupljeno 30. 7. 2010.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Akademske | |
| Ostale | |
.svg){kind=small}
